Ličnost Svetog Petra Cetinjskog zaokuplja teologe, etičare i brojne istoričare, što i ne čudi ako se zna da je upravo on kao vladar, svjetovni i duhovni, pokrenuo ujedinjenje Brda i Crne Gore, Boke i Primorja, na način na koji danas znamo Crnu Goru. To je postizao podjednako diplomatskom, kao i vojnom vještinom, u vrijeme dok se još nije nazirao kraj ni jednoj od velikih monarhija, ni otomanskoj, ni austrougarskoj, a dok je Napoleon pokoravao Evropu. Zato i „Svetigorino” izdanje „Sveti Petar Cetinjski – između molitve i kletve (Sabrana djela)”, a koje se može kupiti uz „Dan” po cijeni od 4,99 eura, izaziva veliku pažnju čitalaca.
U predgovoru ovoj knjizi, mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije između ostalog govori i o ovom aspektu života i rada ovog velikog svetitelja naše crkve. Naime, kako ističe mitropolit Amfilohije - „lakše bi bilo ukrotitelju zmija otrovnica i divljih zvijeri nego što je bilo njemu u njegovom nesebičnom služenju Bogu i rodu”. Kako ističe mitropolit, s obzirom na teškoće s kojima se susretao Sv. Petar Cetinjski prosto se moramo zapitati otkud je crpio snagu i stamenost, „gdje je izvor njegove vjere i trpeljivosti, njegovog saznanja i uvjerenja da je dobro nepobjedivo i da pravda Božija konačno vlada zemljama, ljudima i gradovima?”
- Nesumnjivo u jasnom znanju i doživljenom iskustvu da je u `Imenu Božijem svaki sud i pravda`. Ime Božije je za njega njegova unutarnja sila, sud i pravda su njegove energije koje zrače i dejstvuju mijenjajući na dobro besudnu i nepravednu ljudsku realnost. Niko na srpskom jeziku nije tako jezgrovito izrazio pojam „suda i pravde” kao otkrivenja i energije Imena Božijeg u ljudima i među ljudima kao Sveti Petar. Ta unutarnja ukotvljenost u Imenu Božijem i u bogoozarenosti, i kroz nju stvarno poznanje Božijih i ljudskih stvari daje Svetome, kako ga narod i danas zove, snagu da i kad kune - voli; da i kad vodi rat - ne vodi ga zato što mrzi ljude nego zlo i nasilje u njima; i kad se osjeti sam, napušten i neshvaćen „bez iđe ikoga”, pun „posvednevne goresti i pečali”, koja ga, kako sam kaže, „osušila i kako rđa željezo zgrizla i svake veselosti lišila” - on ostaje nepokolebljiv u dobru i vjernosti Bogu i narodu – ističe mitropolit Amfilohije.
Mitropolit Amfilohije podsjeća i da je u svojoj žeđi za slobodom, Sveti Petar Cetinjski težio stvaranju „slavenoserpske države” od Crne Gore, Brda, Hercegovine, Dubrovnika i Dalmacije, i da je oduševljeno sarađivao sa srpskim voždom Karađorđem.
- On zna zašto poziva u rat i koga poziva. Tako, pred bitku na Krusima poziva Crnogorce: „Ustremite se na neprijatelje naše vjere, našeg predragog imena srpskog i naše dražajše voljnosti... Vi sami znate da su se Turci vazda bojali, a i sad se boje Crnogoraca, boje se srpskijeh vitezova, koji nijesu vični svoju postojbinu ostavljati, a još manje crnim obrazom na svoj se dom povraćati”. Iz djela Sv. Petra je očevidno da je on i ratnik, da je prihvatio rat kao nužnost, kao neophodnost da bi se njime odbranilo ime, svetinja i otečestvo. Da bi se njime odbranila porodica, da bi se njime odbranila „vjera”, kako sam kaže, „i zakon”. On ne ratuje zato što mu se ratuje: on ratuje da bi sačuvao nešto bez čega bi čovjek prestao da bude čovjek. Zato i kada ratuje, on ratuje na viteški način – ističe mitropolit Amfilohije. O tome, podsjeća, posebno rječito govori njegovo obraćanje Mahmut-paši Bušatliji u kome Sv. Petar kaže: „Ako je pravda na tvojoj strani, da Bog da prvo zrno koje puklo mene pogodilo. Ako je, međutim, pravda na našoj strani, onda neka Bog presudi među nama”. Ratujući i boreći se, ističe mitropolit Amfilohije, Sv. Petar se oslanja na Boga i Božiju pravdu, pritom ne traži svoju, ličnu pobjedu, već da pobijedi Bog i Njegova pravda: „U Imenu Božijem je sud i pravda”.
- Sv. Petar Cetinjski se neprekidno trudi - pišući pašama i vezirima, i onim hercegovački Ovo­go­di­šnja tra­di­co­nal­na ma­ni­fe­sta­ci­ja „Po­lim­ske knji­žev­ne sta­ze” ko­ja se sva­ke go­di­ne, pod po­kro­vi­telj­stvom Mi­ni­star­stva kul­tu­re i lo­kal­ne upra­ve, odr­ža­va u Be­ra­na­ma po­sve­će­na je knji­žev­ni­ku i no­vi­na­ru Rat­ku De­le­ti­ću. Cen­tral­na sve­ča­nost bi­će odr­ža­na ve­če­ras, u 19 ča­so­va, u Po­lim­skom mu­ze­ju. U pro­gra­mu će uče­stvo­va­ti pje­sni­ci: Ran­ko Jo­vo­vić, Bu­di­mir Du­bak, Dra­go­mir Ću­la­fić, Ili­ja La­ku­šić, Ra­do­mir Sto­ja­no­vić, To­dor Ži­va­lje­vić-Ve­lič­ki, No­vi­ca Đu­rić, Mi­o­drag-Mi­ško Mi­lo­še­vić, Vlaj­ko Ću­la­fić, Mi­la Du­bak, Ve­li­mir Ra­le­vić i Dar­ko Jo­vo­vić.
Rat­ko De­le­tić je ro­đen u se­lu Gra­ča­ni­ca, kod An­dri­je­vi­ce 1947. go­di­ne. Gim­na­zi­ju je za­vr­šio u Be­ra­na­ma. Stu­di­rao je na Fi­lo­zof­skom fa­kul­te­tu u Pri­šti­ni, na ka­te­dri za srp­sko-hr­vat­ski je­zik i knji­žev­nost. Di­plo­mi­rao je 1975. go­di­ne. Ob­ja­vio je oko če­tr­de­se­tak knji­ga po­e­zi­je i pro­ze. Za­stu­pljen je u broj­nim an­to­lo­gi­ja­ma i zbor­ni­ci­ma. Do­bit­nik je vi­še na­gra­da i pri­zna­nja me­đu ko­ji­ma se iz­dva­ja­ju na­gra­de: „Bla­žo Šće­pa­no­vić”, „La­zar Vuk­če­vić”, „Uni­ver­zi­tet­ske ri­je­či”, „Ri­sto Rat­ko­vić”, „Kon­dir Ko­sov­ke dje­voj­ke”, „Gli­go­ri­je Ele­zo­vić”, „Velj­ko Vi­da­ko­vić”, Op­štin­ska na­gra­da gra­da An­dri­je­vi­ca „17. jul”, „Mar­ko Mi­lja­nov” i „Ko­či­će­vo Pe­ro”.
Sti­ho­vi su mu pre­vo­đe­ni na ru­ski, fran­cu­ski, ma­đar­ski, tur­ski, en­gle­ski, jer­men­ski, i ma­ke­don­ski je­zik.
Još kao stu­dent Rat­ko De­le­tić je po­čeo da se ba­vi no­vi­nar­stvom. Sa­ra­đi­vao je sa broj­nim li­sto­vi­ma i ča­so­pi­si­ma. Je­dan je od osni­va­ča stu­dent­skog li­sta „No­vi svet” u Pri­šti­ni. Bio je du­go­go­di­šnji no­vi­nar „Po­bje­de” i „Uni­ver­zi­tet­ske ri­je­či”. Bio je glav­ni i od­go­vor­ni ured­nik li­sta „Agro­kom­bi­na­ta 13. jul”, kao i knji­žev­nog li­sta „Za­pi­si”. Dvi­je go­di­ne oba­vljao je du­žnost se­kre­ta­ra Udru­že­nja knji­žev­ni­ka Cr­ne Go­re. Bio je ured­nik po­e­zi­je u iz­da­vač­koj ku­ći „Obod”, glav­ni ured­nik iz­da­vač­ke ku­će „Stu­po­vi” i glav­ni i od­go­vor­ni ured­nik iz­da­vač­ke ku­će „Ko­mo­vi” u An­dri­je­vi­ci. Umro 01. av­gu­sta 2007. go­di­ne u Pod­go­ri­ci.
D.J. m, i bosanskim, i skadarskim, pišući Napoleonovim generalima, i sa njima se susrećući - da se izbjegne svako krvoproliće, svaki sukob. I do kraja se pri tome ponižava i smirava. Ali, kad vidi da nema drugog izlaza, onda on priziva Boga u pomoć, onda on priziva i svoje Crnogorce, da brane svoja ognjišta, svoj zakon i svoju vjeru. Onda on pomaže oslobodilačke pokrete, kao što je pomagao Karađorđev ustanak, i radovao mu se i kao što je sa velikom radošću govorio i pisao o početku ustanka u Grčkoj, početkom 19. vijeka – naglašava mitropolit Amfilohije u predgovoru ovoj knjizi. Ž.J.


Sa zlom se borio hrišćanski

Petar Prvi Petrović Njegoš još za života smatran je Svetiteljem zbog visokih etičkih normi koje je postavio, jakog autoriteta i riječi koja se slušala i pamtila, kako ističe mitropolit Amfilohije u predgovoru. Ipak, on je bio i skroman, jer, citira mitropolit Amfilohije, Sv. Petar Cetinjski je govorio: „U mene osim pera i jezika nema nikakve druge sile da dovedem neposlušne na poslušnost”.
- Bez mirnoga dana, cijeloga života je mirio ljude i sve što je gradio, gradio je na temeljima prave istinske vjere. Samo drevni jevrejski proroci su slični u tom pogledu Svetom Petru Cetinjskom. Nema u današnjim, modernim društvima ličnosti koja bi bila slična Svetom Petru koji je na tako osoben, hrišćanski, način pokušavao i uspijevao da se nosi sa zlom u ljudima oko sebe, i da to zlo bez ubijanja, bez tamnica, bez batina, snagom svoje duhovnosti, svoje riječi, iskorjenjuje, da iscjeljuje narod i da mu vraća blagoobraznost i bogoobraznost na koju ga je Bog prizvao – ističe mitropolit Amfilohije.