Pre­li­sta­va­ju­ći obim­nu gra­đu o ži­vo­tu i dje­lu pro­to­sin­đe­la Ki­ri­la Cvjet­ko­vi­ća (1791-1857) i upo­zna­ši se sa ži­vo­tom ovog po­zna­tog Bo­ke­lja ko­ji je osta­vio du­bok trag u pra­vo­slav­noj cr­kvi, dr Go­ran Ko­mar je či­ta­ju­ći za­pi­se Di­mi­tri­ja Ru­var­ca, Lju­bo­mi­ra Ba­či­ća i dru­gih o ovom pa­sti­ru Srp­ske cr­kve, kao i nje­go­vu auto­bi­o­gra­fi­ju pri­pre­mio pri­god­no vas­kr­šnje pre­da­va­nje „Bo­ke­ški i dal­ma­tin­ski is­po­vjed­nik pra­vo­sla­vlja pro­to­sin­đel Ki­ril Cvjet­ko­vić (obr­te­nje mo­šti­ju oca Ki­ri­la)”. Su­šti­na ovog Ko­ma­ro­vog pre­da­va­nja, u ko­ju su se uvje­ri­li svi pri­sut­ni u pri­dvor­noj ka­pe­li Sve­tog Ni­ko­le mi­tro­po­li­ta Sa­va­ti­ja Lju­bi­bra­ti­ća na To­ploj, je­ste da su svi pra­vi ži­vo­ti i te­ški i li­je­pi, od­no­sno da bez te­ško­ća ne­ma ni dra­ži ži­vo­ta. Mo­že se po­sta­vi­ti i pi­ta­nje ot­kud to da su ži­vo­ti go­to­vo svih sve­šte­no­slu­ži­te­lja tr­no­vi­ti i pu­ni is­ku­še­nja, a od­go­vor mo­že­mo na­ći u Hri­sto­vim ri­je­či­ma ko­ji, ša­lju­ći svo­je apo­sto­le na pro­po­vi­jed re­če: „Eto ja vas ša­ljem kao ov­ce me­đu vu­ko­ve. Bu­di­te da­kle mu­dri kao zmi­je i be­za­ze­le­ni kao go­lu­bo­vi! (Mt 10,16)”.
Pro­to­sin­đel Ki­ril je bio svje­dok ra­zno­ra­znih do­ga­đa­ja, vi­še te­ških ne­go pri­jat­nih, re­kao je Ko­mar. Svje­dok je na­rod­nih i cr­kve­nih pa­do­va i usta­ja­nja, smr­ti i vas­kr­se­nja. Ki­ril je po­čeo pa­stir­ski rad 1805. go­di­ne u ma­na­sti­ru Sa­vi­ni gdje je za­mo­na­šen 1808. go­di­ne. Cvjet­ko­vić je bio svje­dok fran­cu­ske oku­pa­ci­je i do­la­ska Ru­sa u Bo­ku. Bi­lo je to vri­je­me ka­da je ma­na­stir Sa­vi­na bio cen­tar bur­nih, ne sa­mo vjer­skih, već i po­li­tič­kih do­ga­đa­ja. Po­tom je pre­šao u Ši­be­nik gdje je bio se­kre­tar vla­di­ke Ben­dik­ta Kra­lje­vi­ća, ko­ji se 1816. go­di­ne oba­ve­zao austrij­skim vla­sti­ma da sta­ne na če­lo uni­ja­će­nja pra­vo­slav­nog na­ro­da Dal­ma­ci­je.
- To­me se su­prot­sta­vio pro­to­sin­đel Ki­ri­lo Cvjet­ko­vić sa ve­ći­nom sve­šten­stva, po­ka­zav­ši se kao ve­li­ki bra­ni­telj pra­vo­sla­vlja. Pred­sta­vljao je glav­nu tač­ku oslon­ca Sr­bi­ma Da­lam­ci­je u bor­bi pro­tiv uni­ja­će­nja – is­pri­čao je Ko­mar. Ka­ko na­vo­di, Cvjet­ko­vić je bio op­tu­žen za sa­u­če­sni­štvo u aten­ta­tu na vla­di­ku Kra­lje­vi­ća 1821, iako ni­je bio pri­su­tan. Osu­đen je na 23 go­di­ne za­tvo­ra ko­je je iz­dr­žao u Gra­di­šci.
- Sa­mo vje­rom is­pu­njen u tam­nič­kim da­ni­ma pre­bro­dio je sva za­tvor­ska is­ku­še­nja. I po­ka­zao je da je vje­ra za čo­vje­ka kao pti­ci kri­la. Sve je iz­dr­žao, na­pi­sav­ši auto­bi­o­graf­sko dje­lo u ko­jem ot­kri­va da ne­ma ni­šta s po­ku­ša­jem aten­ta­ta ko­ji mu je pro­mi­je­nio ži­vot. Na­kon iz­la­ska iz za­tvo­ra, osta­tak ži­vo­ta, na­ru­še­nog zdra­vlja pro­veo je u ma­na­sti­ru Bez­din kod Te­mi­šva­ra. Ni­ka­da mu ni­je bi­lo do­zvo­lje­no da se vra­ti u rod­ni kraj, ma­na­stir Sa­vi­nu i mi­lu Bo­ku. Nje­go­va bi­bli­o­te­ka je po­klo­nje­na ma­na­sti­ru Sa­vi­na - ka­zao je Ko­mar. Pre­da­vač po­seb­no is­ti­če da je Ki­ril Cvjet­ko­vić svje­do­čio is­traj­nost vjer­no­sti srp­skog pa­tri­jar­ha­ta u Ca­ri­grad­skoj –Kon­sti­no­polj­skoj ško­li i bio u cr­kve­nom ni­zu ne­po­ko­le­blji­vih No­vlja­na.
- Nje­go­vo dje­lo je­ste kru­na tru­da za odr­ža­nje na­ro­da i cr­kve ko­ji su tom ci­lju do­pri­ni­je­li vi­še ne­go bi­lo ko­ji dio na­šeg na­ro­da na di­nar­skom pla­štu. Ki­ril Cvjet­ko­vić ži­vio je mu­če­nič­ki ži­vot u po­stri­gu i bio ne­po­ko­le­biv pri­mjer u isto­ri­ji Srp­ske cr­kve ka­da su Sr­bi bi­li iz­lo­že­ni opa­snom pro­gra­mu – re­kao je Ko­mar, do­da­ju­ći da je Cvjet­ko­vi­ćev za­vi­čaj bi­lo pra­vo­sla­vlje.
Na kra­ju pre­da­va­nja ko­jem su pri­su­stvo­va­li kao go­sti umi­ro­vlje­ni vla­di­ka za­hum­sko - her­ce­go­vač­ki Ata­na­si­je i Zo­ran Doj­či­no­vić, kon­zul Re­pu­bli­ke Sr­bi­je u Her­ceg No­vom, pri­ka­za­no je vi­še do­ku­me­na­ta sa za­pi­si­ma o ži­vo­tu i ra­du Ki­ri­la Cvjet­ko­vi­ća
Z. ŠA­KO­TIĆ