Po­vr­ši­nu Ze­mlje pro­sječ­no go­di­šnje pro­tre­se 15 sna­žnih po­tre­sa, mag­ni­tu­de se­dam ste­pe­ni po Rih­te­ro­voj ska­li i sna­žni­jih. Po­vre­me­no se, me­đu­tim, bi­lje­že i in­ten­ziv­ni­ja raz­do­blja, kad se go­di­šnje iz­bro­ji i po 30-ak ta­kvih po­tre­sa.
U naj­no­vi­jem za­jed­nič­kom na­uč­nom ra­du, struč­nja­ci sa uni­ver­zi­te­ta u Ko­lo­ra­do i Mon­ta­ni za­klju­či­li su da bi se uzrok ova­kvih osci­la­ci­ja, ili ba­rem je­dan od uzro­ka, mo­gao kri­ti u raz­do­blji­ma to­kom ko­jih Ze­mlja ro­ti­ra ne­što spo­ri­je ne­go ina­če.
Ri­ječ je o ma­lim pro­mje­na­ma u br­zi­ni ro­ta­ci­je, od sa­mo ne­ko­li­ko mi­li­se­kun­di dnev­no. Ali, ka­ko je na­ša pla­ne­ta u od­no­su na nas ogrom­na, i ka­ko se u Ze­mlji­noj ko­ri i po­seb­no is­pod nje, kri­ju ogrom­ne ko­li­či­ne ener­gi­je, ta­ko ma­le pro­mje­ne u ro­ta­ci­ji do­vo­de do oslo­ba­đa­nja ogrom­nih ko­li­či­na ener­gi­je. To do­vo­di do ve­li­kih se­i­zmič­kih uda­ra, po­seb­no u vr­lo na­se­lje­nim trop­skim pod­ruč­ji­ma, na­vo­de na­uč­ni­ci.
– Či­ni se da su ve­li­ki ze­mljo­tre­si glo­bal­no sin­hro­ni­zo­va­ni i to ta­ko da su vre­men­ski ras­po­re­đe­ni u skla­du sa svo­jim oso­bi­na­ma, i da se po­ja­vlju­ju u gru­pa­ma kao od­go­vor na vr­lo ma­le pro­mje­ne u na­pre­za­nji­ma – na­vo­di se u član­ku ko­ji je ob­ja­vio “Ge­ophysi­cal Re­se­arch Let­ters”.
Ta­kvu te­zu ne­dav­no su pred Ge­o­lo­škim udru­že­njem Ame­ri­ke pred­sta­vi­li Ro­džer Bil­hem i Re­be­ka Ben­dik. Oni su na­ve­li da na­šoj pla­ne­ti (i svi­ma na­ma ko­ji na njoj) od slje­de­će go­di­ne pred­sto­ji pe­to­go­di­šnje raz­do­blje po­ve­ća­nih se­i­zmič­kih ak­tiv­no­sti.
Me­ha­ni­zmi ko­je opi­su­ju svo­de se na či­nje­ni­cu da Ze­mlja ni­je ho­mo­ge­na, ne­go da se sa­sto­ji od raz­li­či­tih ma­te­ri­ja­la: pr­vo at­mos­fe­ra, za­tim ko­ra, pa omo­tač je­zgra, pa te­ku­će spolj­no i za­tim kru­to unu­tra­šnje je­zgro. A i sa­ma ko­ra se sa­sto­ji iz raz­li­či­tih di­je­lo­va. Pa ka­da se do­go­di pro­mje­na ro­ta­ci­je, mo­ra da do­đe do pri­la­go­đa­va­nja ro­ta­ci­je, od­no­sno uga­o­nog mo­men­ta sva­kog po­je­di­nač­nog dje­la u od­no­su na po­lo­žaj na na­šoj pla­ne­ti.
Ze­mlja je u raz­do­blje ne­što spo­ri­je ro­ta­ci­je ušla pri­je če­ti­ri go­di­ne, na­vo­de na­uč­ni­ci i pred­vi­đa­ju da bi­smo već u 2018. mo­gli oče­ki­va­ti naj­ma­nje 20 sna­žnih po­tre­sa. To, me­đu­tim, ni­je je­di­na ne­vo­lja ko­ja pri­je­ti Ze­mlji. Kao je­dan od mo­gu­ćih uzro­ka po­ja­ča­nih i uče­sta­li­jih po­tre­sa, pa i vul­ka­na, na­uč­ni­ci po­sljed­njih go­di­na sve če­šće na­vo­de i kli­mat­ske pro­mje­ne. Zbog sve ve­ćih kon­cen­tra­ci­ja ga­so­va sta­kle­ne ba­šte u at­mos­fe­ri, u pr­vom re­du ugljen di­ok­si­da, ko­ji po­ti­če od uglja, naf­te i ga­sa, at­mos­fe­ra se za­gri­je­va, ota­pa­ju se gle­če­ri i led na po­lo­vi­ma. U tre­nut­ku kad ogrom­ne oto­plje­ne ma­se le­da po­sta­nu to­li­ko kri­tič­ne da pri­ti­sak na mje­sti­ma na ko­ji­ma su se hilj­da­ma go­di­na na­la­zi­le, vi­še ne spre­ča­va pri­ti­sak iz du­bi­ne ko­re da se pro­bi­ja na po­vr­ši­nu Ze­mlje, mo­že se oče­ki­va­ti je da do­đe do po­tre­sa ili vul­ka­na.
Po­je­di­ni ge­o­lo­zi, na pri­mjer, već niz go­di­na ozbilj­no ra­ču­na­ju da je, u pa­le­o­lo­ški gle­da­no “ne­dav­noj pro­šlo­sti”, mo­žda do­šlo do dra­stič­ne pro­mje­ne ose Ze­mlje ili čak kli­za­nja kom­plet­ne Ze­mlji­ne ko­re, a sve usled re­la­tiv­no na­glog na­go­mi­la­va­nja le­de­nog po­kri­va­ča u Sje­ver­noj Ame­ri­ci, zbog na­stu­pa­nja po­sled­njeg le­de­nog do­ba. Taj na­go­mi­la­ni led je svo­jom ma­som po­re­me­tio na­čin na ko­ji je Ze­mlja do ta­da ro­ti­ra­la.