Ministarstvo finansija će, nakon konsultacija sa Centralnom bankom (CBCG), razmotriti mogućnost pokretanja inicijative za izmjenu Zakona o platnom prometu u dijelu koji se odnosi na objavljivanje liste blokiranih preduzeća, kazali su „Danu” iz tog vladinog resora. Na listi blokiranih preduzeća CBCG mjesecima je preko 16 hiljada privrednih subjekata, a čest je slučaj da su na listi preduzeća ili preduzetnici koji duguju 15 eura, ili čak i iznose manje od jednog eura. Stavljanje na listu preduzeća sa malim iznosom duga omogućeno je početkom 2014. godine, kada je izmijenjen Zakon o platnom prometu. Do tada je na listi bilo samo preduzeće koje je u neprekidnoj blokadi minimum 30 dana na iznos od 10 hiljada eura. Zbog toga mnogi ekonomisti smatraju da se listom CBCG daje pogrešna slika o stanju u privredi, barem po pitanju broja blokiranih preduzeća.
Podaci CBCG za januar pokazuju da je u blokadi na 31. januar bilo skoro 16,5 hiljada preduzeća, a da je ukupan iznos blokade bio 575,4 miliona eura.
Od toga je sa iznosom blokade manjim od 100 eura bilo ukupno 1.907 privrednih subjekata i njihova blokada je iznosila 52,8 hiljada eura, što je 0,009 odsto ukupnog iznosa blokade.
– Na dan 31. januar u neprekidnoj blokadi duže od 30 dana i sa iznosom blokade većim od 10 hiljada eura bilo je ukupno 3.495 privrednih subjekata i njihova blokada računa iznosila je 532,2 miliona eura, što čini 96,15 odsto ukupnog iznosa blokade privrednih subjekata – naveli su iz CBCG.
To bi značilo da je izmjena propisa, odnosno smanjenje iznosa blokade u novčanom i vremenskom iznosu dovelo do toga da na listi bude 12,5 hiljada preduzeća koja duguju ukupno 43 miliona eura. „Dan” je ranije pisao o primjerima sa liste CBCG, gdje je, na primjer, godinama u blokadi preduzetnik koji duguje manje od jednog eura.
– Do jedne godine u neprekidnoj blokadi je bilo 2.396 izvršnih dužnika, čija blokada je iznosila 38,9 miliona, što je 6,75 odsto dužnika, dok je duže od godinu dana u blokadi 14.088 izvršnih dužnika sa blokadom od 537,6 miliona, što je 93,25 odsto ukupnog iznosa – naveli su iz CBCG.
Poslanik Aleksandar Damjanović kazao je da nije suština u obimu informacija koje se pružaju shodno odredbama Zakona o platnom prometu, a vezano za broj blokiranih dužnika i iznos duga, bez obzira na činjenicu da je veliki broj dužnika blokiran zbog zaista malih iznosa dugovanja.
– Suština je da već dugo nema pozitivnih trendova smanjenja međusobnih dugovanja, što govori o tome da je naša ekonomija dužnička i da bilo koji propis može da promijeni tu realnost. Podsjetiću i da je skoro pune četiri godine na snazi Zakon o rokovima izmirenja novčanih obaveza koji je trebalo da donese napredak u ovoj oblasti, ali je ostao mrtvo slovo na papiru. Samo ekonomski rast, povjerenje u institucije koje je izgubljeno, efikasni sudovi i striktno poštovanje svojinskih prava i ugovornih obaveza, ali i optimizovana kreditna aktivnost banaka, mogu da pokrenu proces deblokiranja jednog dijela blokiranih preduzeća i da doprinese opštem poboljšanju likvidnosti privrede – izjavio je Damjanović.
Bez obzira na to, kako je kazao, koja su preduzeća blokirana i na koji iznos, činjenica je da je ukupan iznos blokiranih računa na nivou od 15 odsto BDP-a.
– To govori da je to veliki ekonomski problem, naročito ukoliko se toj cifri doda i tzv. prikrivena nelikvidnost, gdje računi kompanija nijesu blokirani od strane povjerilaca iz raznih razloga, a radi se o takođe enormnoj sumi. Stvari se neće pomjeriti promjenom bilo kojeg propisa, već isključivo promjenom ponašanja svih učesnika u privrednom životu, uključujući i državi koja prva treba da da primjer kako se blagovremeno plaćaju svoje obaveze, a svjedoci smo da je država najveći dužnik i da daje loš primjer privatnom sektoru – zaključio je Damjanović.D.M.


Trećina duga na 50 firmi

Iz CBCG su pojasnili da je na 31. januar koncentracija duga bila relativno visoka, tako da je deset najvećih blokiranih preduzeća, odnosno 0,06 odsto evidentiranih, učestvovalo sa 15,33 odsto u ukupnom iznosu blokade, sa 88,4 miliona duga. Pedeset najvećih, koji čine 0,31 odsto evidentiranih dužnika, učestvovali su sa 36,6 odsto u ukupnom iznosu blokade, što znači da je njihova blokada iznosila 210,9 miliona.