Na antičkom lokalitetu Samograd kod Bijelog Polja arheolozi Polimskog muzeja prošle godine su za samo dva mjeseca imali dva otkrića. Otkrićem dvije bazilike, otvoren je prostor za turističku valorizaciju ovog mjesta. Direktor Polimskog muzeja iz Berana Predrag Lutovac kaže da je u planu nastavak radova, a muzej, kao nosilac istraživanja, obratio se za pomoć Ambasadi SAD, Episkopiji budimljansko-nikšićkoj i Fondu koji finasira projekte od kulturnog značaja. Arheolozi Polimskog muzeja su uz dvobrodnu baziliku koja datira iz 5. vijeka naše ere, kada je hrišćanstvo još bilo jedinstveno, pronašli i ostatke unutrašnje, manje crkve, za koju je utvrđeno da je starija. Uz to, otkriveni su bedemi utvrđenja u dužini od 70 metara. Za ova istraživanja sredstva je obezbijedilo Ministarstvo kulture.
Lutovac kaže da na ovom lokalitetu treba nastaviti istraživanja. Najprije, smatra on, treba uraditi vertikalnu signalizaciju na obližnjem magistralnom putu, urediti prilaz nalazištu, i asfaltirati put između Prijeloga i Zagrada. Za turiste treba izgraditi, na području gdje se graniče dvije opštine, niz pratećih objekata.
– Kako bi na ovom mjestu bio formiran međunarodni arheološki kamp koji će nastaviti istraživanja, treba konzervirati radove i edukovati mlade ljude o zaštiti kulturnih dobara od daljeg uništavanja, arheolozi će se za pomoć obratiti i Odsjeku za arheologiju Kembridž univerziteta iz Londona.Takođe, uspostavili smo saradnju i sa Univerzitetom Sarajeva, a sprovedena je obuka za studente iz Beograda.
– Imaćemo ovdje međunarodni arheološki kamp. Čekamo komisiju Ambasade SAD da vidi šta planiramo i šta radimo i očekujem da dobijemo za taj posao sredstva – kazao je Lutovac.
Arheolog Predrag Lutovac naglašava da je u okviru prošlogodišnje kampanje iskorišćena prilika da u potpunosti otkriju arhitektonski ostaci unutrašnje crkve. Radi se o jednoj od najatraktivnijih ranohrišćanskih i antičkih lokacija u Crnoj Gori.
– Na osnovu sondiranja iz 1988. i `89. godine pretpostavljali smo da se radi o 9. ili 10. vijeku. Međutim, sadašnji nalazi i arhitektonski sklop bazilike ukazuju da je gotovo istovjetna sa bazilikom koja se nalazi van utvrđenja. Dužine je 20, a širine osam metara, i pripada periodu od 4. do 8. vijeka. Pripada hrišćanskom periodu Rima i ranoj Vizantiji. Utvrđeno je da je crkva u unutrašnjosti poput prvobitno otkrivene bazilike koja se nalazi van utvrđenja prodorom istočnih Gota uništena, a zatim u 5. vijeku obnovljena i prilagođena za korišćenjr u to vrijeme. Dodatak joj je priprata. Našli smo na tom mjestu pribor sa drvenom kutijom koju je sveštenik koristio na krštenjima. Tu je drvena bravica, kalajna mašica i staklena posuda. Nesumnjivo da pripada 6. vijeku naše ere – kaže Lutovac.
Novo otkriće natjeralo je arheologe, kako kaže, da nastave istraživanja na ovom lokalitetu. Nakon konzerviranja dvobrodne bazilike otkriveno je spoljašnje platno bedema dužine 70 metara. Prilikom sondiranja nedaleko od ovog mjesta otkrivena je i južna nekropola tvrđave.
– Našli smo skelete sa odgovarajućim prilozima, sa narukvicama, prstenovima, pršljencima. Sa sigurnošću možemo da lociramo ovu južnu nekropolu grada i ona uglavnom pripada nehrišćanskom periodu, to jest 3. ili 4. vijeku.
Očekuje se dolazak komisije iz Podgorice iz Ministarstva kulture, kako bi arhitektonski ostaci iz Samograda bili konzervirani. Biće urađen izvještaj o istraživanjima, a onda se ide u narednu kampanju, za međunarodni arheološki kamp i utvrđenje Samograd, kako bi bio pristupačniji turistima – kaže Lutovac.
M.N.