-Piše: Savo Šofranac

„Nije ovo srpsko leglo, no‘ ustavni Montenegro...“. Moglo bi se desiti da se uskoro ovi stihovi počnu naricati na promocijama DPS-a, utakmicama crnogorske reprezentacije ili na pseudoreligijskim skupovima Miraša Dedejića. Na ovakav zaključak navode sve češći istupi pojedinaca i nekih političkih partija u kojima se govori o ustavnom patriotizmu kao konceptu koji treba da obezbijedi integraciju podijeljenog društva, na temeljima nadnacionalnog patriotizma, odnosno stvaranje „nacije građana“ koja bi Crnu Goru smatrala svojom državom, bez obzira na nacionalnu, jezičku ili vjersku pripadnost, odnosno opredjeljenje. Takođe, najavljuje se i održavanje okruglog stola na temu ustavnog patriotizma u organizaciji Crnogorske akademije nauka i umjetnosti, koji treba da bude održan u oktobru ove godine.
Upadljivo forsiranje ovog „spasonosnog koncepta“ od strane njegovih protagonista ponukalo me je da ukažem na prikrivene motive i zloupotrebu ove ideje. Ovo zbog toga jer je upravo srpski narod ciljna grupa koja bi trebalo da prigrli ovu ideju, nakon čega bi navodno bio riješen problem njegove integracije. Takođe, očajno stanje u kojem se danas nalazi srpski nacionalni korpus u Crnoj Gori, nakon decenija progona i diskriminacije, te njihovog raspamećivanja od novokomponovanih građanista u njegovim redovima pokazuje da se radi o sinhronizovanom djelovanju različitih subjekata (i iz vlasti i iz opozicije), čiji je osnovni cilj asimilacija Srba i njihovo pretvaranje u bezličnu masu lišenu nacionalne svijesti i kulturnog identiteta.
Koncept ustavnog patriotizma nastao je u Njemačkoj nakon Drugog svjetskog rata, kao izraz težnje da se napravi distanca od politike nacionalsocijalizma i principa slijepe i bespogovorne poslušnosti državi i vođi, u čije ime su počinjeni nezapamćeni zločini koji su Evropu i svijet gurnuli u ratnu katastrofu. Dakle, tražio se drugačiji model patriotizma, po kome se građani ne bi identifikovali sa državom nego sa osnovnim vrijednostima demokratskog društva – ljudskim i građanskim pravima i slobodama, garantovanim ustavom. Sledstveno tome, ona državna vlast koja ne bi poštovala ustavom zagarantovana prava i slobode ne bi mogla računati na lojalnost svojih građana i bila bi odbačena kao nelegitimna, što bi u krajnjem značilo i pravo građana na pružanje otpora i obaranje takve vlasti.
Iz navedenog je jasno da je u našem slučaju u pitanju bezobzirno falsifikovanje i iskrivljavanje ove ideje, s obzirom na to da ona nema nikakve dodirne tačke sa današnjom Crnom Gorom. Naprotiv, kod nas je od strane takozvanih suverenista godinama na djelu „obogotvorenje“ države (vlasti) kao vrhovne i nedodirljive vrijednosti, bez obzira na njenu nedemokratsku suštinu i autokratski karakter. S druge strane, Srbima se nudi ustavni patriotizam na temelju važećeg diskriminatorskog ustava, čijim odredbama su u praksi oni svedeni na status progonjene nacionalne manjine, posebno kada se imaju u vidu ustavne odredbe o službenom jeziku i pismu, državnim simbolima, kao i konstantni napadi na Crkvu, diskriminacija prilikom zapošljavanja, montirani sudski postupci protiv njihovih političkih predstavnika i brojni drugi primjeri. U Crnoj Gori se u poslednje dvije decenije dosledno sprovodi politika zaokruživanja i getoiziranja srpskog naroda, paktiranjem nacionalnih Crnogoraca suverenista (koji čine ubjedljivu manjinu nekad jedinstvenog nacionalnog bića) sa Bošnjacima, Albancima i Hrvatima, čime se uz izborne zloupotrebe dostiže natpolovična većina za održanje na vlasti. Da je tako, pokazuje i sastav aktuelne Vlade u kojoj skoro polovinu ministara čine pripadnici nacionalnih manjina, koji su putem partijskog zapošljavanja u državnu upravu doveli čitavu armiju svojih sunarodnika - lojalnih i mahom poluobrazovanih i nestručnih kadrova.
Jasno je da kukavičije jaje u vidu ustavnog patriotizma, prema zamisli njegovih promotera treba da posluži samo i isključivo u svrhu prevođenja Srba u nacionalne (ustavne) Crnogorce, što bi značilo njihovo definitivno mirenje sa sadašnjim ustavnim položajem i postepeno gubljenje sopstvenog identiteta. Interesantno je i to da se ova ideja pojavljuje u susret narednom popisu stanovništva, koji je od presudne važnosti za status srpskog naroda u budućnosti i čiji će rezultati imati dalekosežne negativne posledice, ukoliko se ostvari cilj aktuelne vlasti – smanjenje broja pripadnika srpskog naroda i srpske jezičke zajednice. Sve ovo, asocira na svojevremenu izjavu ustaškog poglavnika Ante Pavelića prilikom formiranja tzv. Hrvatske pravoslavne crkve u toku Drugog svjetskog rata, kada je rekao: „Briga mene za Katoličku crkvu, neka se oni (Srbi) priznadu Hrvatima, pa neka budu što hoće“.
Zbog toga, ovim putem pozivam političke predstavnike srpskog naroda, kao i sve nacionalne kulturne ustanove da se zajedničkim snagama aktivno suprotstave ovom pogubnom konceptu, prije svega njegovim javnim razobličavanjem i aktivnom medijskom kampanjom koja treba da bude početak jednog šireg djelovanja u susret narednom popisu stanovništva.(Autor je advokat)