Udruženje boraca ratova od 1990. (UBR-90), koje uglavnom okuplja pripadnike jugoslovenske vojske, podnijelo je Ustavnom sudu inicijativu za pokretanje postupka za ocjenu saglasnosti Zakona o finansiranju saveza udruženja boraca narodnooslobodilačkog rata sa Ustavom. Oni traže da se obustavi primjena osporenog zakona do donošenja konačne odluke Ustavnog suda, kojom bi se taj akt proglasio neustavnim i stavio van pravne snage zbog njegovog diskriminatornog karaktera, jer omogućava finansiranje iz državnog budžeta samo Saveza udruženja boraca narodnooslobodilačkog rata i antifašista (SUBNORA), dok novac za rad ne dobijaju UBR-90 i Savez organizacija narodnooslobodilačkog rata (SOBNOR).
U inicijativi, koju u ime UBR-90 potpisuje direktor Radan Nikolić, ističe se da je osporeni akt u suprotnosti sa Ustavom, odnosno sa principom vladavine prava kao najvećom vrijednošću ustavnog poretka Crne Gore, koji se ostvaruje primjenom ustavnog načela jedinstva pravnog poretka, zaštite prava i sloboda, jednakosti pred zakonom i zabrane diskriminacije.
Nikolić ističe da je, osim sa Ustavom, osporeni zakon neusaglašen i sa Univerzalnom deklaracijom o ljudskim pravima i slobodama, Međunarodnim paktom o građanskim i političkim pravima i Evropskom konvencijom o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda.
On podsjeća da sporni akt propisuje da uprkos tome što u Crnoj Gori imamo više boračkih organizacija, samo jedna se finanira iz državnog budžeta i to Savez udruženja boraca narodnooslobodilačkog rata i antifašista (SUBNORA). Navodi i da je grupa opozicionih poslanika u Skupštini, u cilju obezbjeđenja zakonskog osnova za ravnopravno finansiranje svih boračkih organizacija u Crnoj Gori, podnijela 2014. Predlog zakona o finansiranju organizacija boraca, koji nije usvojen. Ministarstvo finansija je tada dalo mišljenje u kome je konstatovano da „shodno Zakonu o finansiranju Saveza udruženja boraca narodnooslobodilačkog rata Crne Gore, Savez udruženja boraca je prepoznat kao potrošačka jedinica budžeta Crne Gore”.
– U vezi sa tim, naglašavamo da nikada nije postojalo registrovano pravno lice – udruženje građana, odnosno nevladina organizacija pod nazivom Savez udruženja boraca za koje se godinama zakonima o budžetu Crne Gore opredjeljuju sredstva, te da, od stupanja na snagu Zakona o nevladinim organizacijama iz 1999. godine, ne postoji registrovano pravno lice, nevladina organizacija pod nazivom Savez udruženja boraca narodnooslobodilačkog rata Crne Gore na koju se odnosio osporavani zakon, već je isključivo voljom Ministarstva finansija Vlade kao korisnik tih sredstava „prepoznat” SUBNORA, dok se za druga dva saveza boračkih organizacija Savez organizacija narodnooslobodilačkog rata (SOBNOR) i UBR-90 zakonom o budžetu ne opredjeljuju sredstva – naveo je Nikolić, dodajući da je Ministarstvo finansija predložilo da se razmotri model objedinjavanja organizacija boraca, što će omogućiti da se sve finansiraju.
– Vlada je mišljenje Ministarstva finansija o Predlogu zakona o finansiranju organizacija boraca verifikovala kao svoje i dostavila ga Skupštini zbog čega predlog akta nije prošao. U takvim okolnostima, SOBNOR i UBR-90 obratili su se tadašnjem premijeru Milu Đukanoviću, sa osnovnim zahtjevom da Vlada, u skladu sa svojim mišljenjem, izradi jedinstven model finansiranja boračkih organizacija. Ipak, i pored više urgencija, Vlada i njeno Ministarstvo finansija nijesu odgovorili na pomenuti dopis i urgencije SOBNOR i UBR-90, pa su se ove dvije boračke organizacije pritužbom obratile Zaštitniku ljudskih prava i sloboda – kaže Nikolić.
Nikolić navodi da je ombudsman dao mišnjenje u kom je ukazao na očigledan nejednak, odnosno podređen tretman SOBNOR i UBR-90, jer je postojećim zakonskim rješenjem samo jedna od boračkih organizacija prepoznata kao potrošačka jedinica budžeta zbog čega se postavlja pitanje legitimnosti cilja kojim se dozvoljava finansiranje samo jedne NVO (SUBNOR), a isključuje mogućnost finansiranja drugih nevladinih organizacija koje se takođe bave zaštitom boraca. Zaštitnik pritom ističe da, ukoliko bi se prihvatio način rješavanja spornog pitanja kako predlaže Ministarstvo finansija, onda bi takav pristup morao biti utemeljen isključivo na slobodno izraženoj volji boračkih organizacija za stvaranje novog organizacionog i funkcionalnog modela, te da bi, u protivnom, uslovljavanje finansiranja načinom organizovanja bilo u cjelosti suprotno načelu slobode organizovanja, koja predstavlja međunarodno priznati standard. Nikolić kaže da je Vlada ipak ignorisala preporuku ombudsmana da se uspostavi ravnopravan tretman boračkih organizacija u skladu sa Ustavom.
– Primjera radi, nejednakost u finansiranju boračkih organizacija u tekućoj i prethodnoj godini potvrđuju činjenice da je zakonima o budžetu za 2017. i 2018. organizacija SUBNORA, pod nazivom Savez udruženja boraca, dobijala godišnje oko 110.000 eura, a oni su povlašćeni i kao korisnici državne imovine. Odlukama ministra finansija, iz budžetske rezerve budžeta Crne Gore, SOBNOR-u su opredijeljena sredstva u godišnjem iznosu oko 10.000 eura. UBR-90 nijesu opredijeljena sredstva na način kojim su dodijeljena SUBNORA i SOBNOR, kao ni po osnovu Zakona o nevladinim organizacijama – navodi Nikolić.M.S.


Zakoni različito o istom

Nikolić u inicijativi ističe da je osporeni zakon u suprotnosti sa 10 članova Ustava, ali i ukazuje na njegovu neusaglašenost sa drugim pravnim aktima. Navodi da je Zakonom o boračkoj i invalidskoj zaštiti izjednačen status svih boraca, među kojima su i borci NOR-a i borci oružanih akcija poslije 17. avgusta 1990. godine, te da bi u skladu sa tim aktom svi trebalo da uživaju ista prava u svim okolnostima.
Ističe da je Zakonom o nevladinim organizacijama propisana obaveza države da pruža finansijsku podršku NVO. Suprotno njemu, kako kaže, nevladina organizacija SUBNORA, uz neosnovano prepoznavanje iste od strane Ministarstva finansija kao nekadašnje društvene organizacije SUBNOR, odnosno kao potrošačke jedinice državnog budžeta, finansira se na način propisan zakonom. Nikolić kaže da iako je Zakonom o zabrani diskriminacije zabranjen svaki vid diskriminacije, ombudsman je utvrdio da se zakonskim modelom finansiranja samo jedne nevladine organizacije koja baštini ideje i promoviše boračku organizaciju narušava princip jednakosti i čini diskriminacija prema ostalim organizacijama koje imaju ili bi imale iste programske ciljeve i bile zasnovane na očuvanju vrijednosti potvrđenih kroz istorijsko i kulturno nasleđe Crne Gore, pod uslovom da ne postoje ograničenja zasnovana na Ustavu, međunarodnom pravu i zakonodavstvu Crne Gore.