-Piše: Savo Šofranac

Koga može začuditi sumanuta ideja da se danas, trideset godina od pada Berlinskog zida i kraha komunističke ideologije, u Podgorici planira izgradnja spomenika Josipu Brozu? Zasigurno, malo koga. Crna Gora, koja nikada nije prošla kroz proces demokratske tranzicije i demontiranja partijske države, predstavlja vjerovatno najuspješniji uradak bivšeg velikog vođe, dok se naši vlastodršci pokazuju kao najbolji čuvari njegovih „tekovina“. Pored toga što su činjenice o Brozovoj vladavini odavno opštepoznate, ipak se treba podsjetiti najmarkatnijih momenata kao i najznačajnijih zasluga ovog vladara za naš narod.
Josip Broz je u Prvom svjetskom ratu, kao austrougarski kaplar, bio pripadnik 10 čete 25 pukovnije čuvene 42 (Vražje divizije) i aktivno učestvovao u ratnim operacijama protiv Srbije. Iz ratnog dnevnika njegove jedinice, od avgusta 1914. godine vidi se da je prokrstario je sva glavna poprišta ratnih okršaja u zapadnoj Srbiji - od Ljubovije, Malog Zvornika i Loznice do Krupnja, Bele Crkve, Stolica, Tekeriša, Valjeva, Mionice, Ljiga i Lajkovca. Učestvovao je u borbama protiv srpske vojske na Drini, Gučevu i Mačkovom kamenu, kao i u velikim bitkama na Ceru i Kolubari.
Između dva rata, kao pripadnik ilegalne komunističke partije dosledno je sprovodio partijsku liniju o borbi protiv navodne „hegemonije srpske buržoazije“ i razbijanju jugoslovenske države, s pozivom na pravo naroda ne samoopredjeljenje do otcjepljenja. Ova politka svoj najjasniji izraz dobila je nakon kongresa KPJ, održanog u Drezdenu 1928 godine, kada dolazi do otvorene saradnje između komunista i ustaškog pokreta, kao i drugih terorističkih organizacija, poput VMRO-a i tzv. Kosovskog komiteta, čije su akcije finansirane od strane fašističke Italije, Bugarske i Mađarske. Na čelo partije dolazi 1940. godine, nakon Staljinove velike čistke (1937-1939), kada je u Moskvi strijeljano nekoliko stotina članova jugoslovenske partije, kao i svi dotadašnji generalni sekretari KPJ: Filip Filipović, Sima Marković, Đuro Cvijić, Jovan Mališić i tada aktuelni Milan Gorkić. Brozova uloga u ovim likvidacijama bila je zapažena, s obzirom na to da se na raportu u Moskvi avgusta 1938. godine, vrlo negativno izjasnio o uhapšenim i strijeljanim „drugovima“, koje je optužio za trockizam, frakcionaštvo i špijunažu u korist zapadnih država. Nakon što je na ovaj način eliminisao glavne političke suparnike, Broz je od Staljina nagrađen funkcijom generalnog sekretara jugoslovenske partije.
Međutim, to je tek početak krvavog uspona najvećeg sina naših naroda i narodnosti. Posle sloma Jugoslavije u aprilskom ratu 1941 godine, Broz prelazi iz Zagreba u Beograd, da bi se nakon napada Njemačke na Sovjetski savez ponovo našao u Zapadnoj Srbiji, ovog puta u ulozi oslobodioca koji diže ustanak protiv okupatora. Ali, u Srbiji i drugim krajevima Jugoslavije je već postojao oslobodilački pokret (JVuO), koji nije čekao nalog Moskve i Kominterne da krene u borbu protiv okupatora. Borbu koja je primjerena trenutnim mogućnostima i koja prvenstveno ima za cilj odbranu naroda od istrebljenja, započetog pokoljima nad Srbima od strane hrvatskih ustaša, albanskih balista, kao i bugarskih i mađarskih okupacionih trupa. Međutim, ratni vihor i raspad države su za Broza i njegove istomišljenike bili idealno stanje u kome su, koristeći se narodnom nesrećom i pod maskom oslobodilačke borbe, mogli započeti beskrupuloznu borbu za osvajanje vlasti. Po principu što gore to bolje, oslanjajući se prvenstveno na srpske seljačke mase, komunistička vrhuška uvodi narod u avanturu otvorenog rata sa njemačkim okupatorom, koji na ovo odgovara brutalnim represalijama prema civilnom stanovništvu (masovna pogubljenja, hapšenja i internacija u logore, odvođenja na prinudni rad). Istovremeno, partizani započinju građanski rat sa sopstvenim narodom, tako što na teritorijama koje kontrolišu uspostavljaju politički poredak po uzoru na Sovjetski savez. Ovo znači početak revolucije i tzv. klasne borbe, koja se ogleda u eksproprijaciji (pljački) privatne imovine i fizičkim likvidacijama „potencijalnih klasnih neprijatelja“ – mahom obrazovanih i imućnih ljudi (bogatijih seljaka, trgovaca, činovnika, profesora, sveštenika, oficira). Kao spomenici ovog bratoubilaštva, (posebno na teritoriji Crne Gore i Hercegovine) koje je eufemistički nazvano lijevim skretanjima, ostala su brojna stratišta na kojima su pokopane žrtve crvenog terora - „pasje groblje“ kod Kolašina, jama u selu Griže kod Berana, Šahotička jama kod Bijelog polja, Šavnička jama, jama kod Rijeke Crnojevića i kotorska jama kod Nikšića. U izuzetne doprinose Josipa Broza treba svakako napomenuti i strijeljanje nekoliko hiljada ratnih zarobljenika na Zidanom mostu (uglavnom sa područja Crne Gore), kao i „prevaspitavanje“ dojučerašnjih saboraca i partijskih drugova u koncentracionom logoru Goli otok. Da ne govorimo o proganjanju, hapšenjima i ubistvima političkih neistomišljenika od strane zloglasne UDBE, tokom čitavog trajanja socijalističke Jugoslavije, jer bi za detaljniju obradu ove teme trebalo mnogo više prostora.
Međutim, sve navedeno je izgleda nevažno jer se svi sa nostalgijom sjećaju čuvene legende o „klupi u parku“ na kojoj se moglo na miru prespavati, kao i relativno dobrog životnog standarda tokom sedamdesetih i osamdesetih godina 20. vijeka. Treba reći da, ukoliko je i tačno da je neko (vjerovatno pijan) prespavao u parku a da ga niko nije pri tom uznemiravao, da je takav red i poredak krvavo plaćen nebrojenim žrtvama, dok se sa druge strane moglo desiti i to da zaspete u sopstvenom krevetu, a da do jutra netragom nestanete u nekom od komunističkih kazamata. Takođe, ekonomski prosperitet Crne Gore u posleratnoj Jugoslaviji nije nikakvo ekonomsko čudo i neka posebna zasluga Josipa Broza. Poslije razlaza sa Staljinom, Jugoslavija je ušla u paket sa zemljama Zapadne Evrope u koje su SAD investirale ogromne količine novca radi podizanja ratom razrušenih ekonomija, što je imalo za cilj suzbijanje uticaja Sovjetskog Saveza i širenje komunizma. Pritom, Jugoslavija koja je na unutrašnjem planu zadržala plansku ekonomiju i komunističku ideologiju, bila je u tom trenutku za njih idealan pozitivan primjer da se i kao komunistička zemlja može biti van ruske sfere uticaja. Međutim, upravo zbog socijalističkog modela ekonomije, veliki dio dobijenog novca je utrošen na promašene i ekonomski nerentabilne investicije, što je po prestanku interesa SAD-a za Jugoslaviju, dovelo do kolapsa njene neefikasne privrede i raspada države.
Stoga, svi oni vajni evropejci, antifašisti i demokrate koji danas podržavaju podizanje spomenika komunističkom diktatoru i zločincu, kao i oni koji nemušto ćute i pasivno podržavaju ovu ideju, suštinski pokazuju da se nisu odrekli njegovih metoda i načina vladavine, kao i da su radi vlasti spremni da po istoj matrici ponove bratoubilaštvo i zločine nad sopstvenim narodom.
(Autor je advokat)