-PIŠE: SLAVIŠA GUBERINIĆ

Odluka odbornika podgoričke skupštine o podizanju spomenika Josipu Brozu donesena je ishitreno, bez konsultacije naučnih autoriteta, kao i bez poštovanja domaće i međunarodne legislative, zbog čega bi trebalo da bude preispitana. Čudi da je gradonačelnik Podgorice Vuković, koji je obrazovanje sticao u zapadnoj Evropi, previdio dvije rezolucije usvojene u evropskim institucijama koje se tiču sporne odluke: Rezoluciju Savjeta Evrope 1481. iz januara 2006. i Rezoluciju EP od 2. aprila 2009: „O evropskoj savjesti i totalitarizmu“. Prva se temelji na potrebi međunarodne osude totalitarnih komunističkih režima, a druga koja proističe iz nje „neophodnosti utvrđivanja međunarodnog dana posvećenog žrtvama tih režima“, određujući 23.avgust za taj datum. Odluka o podizanju spomenika u suprotnosti je i sa Deklaracijom Skupštine RCG iz 1992. kojom je prvi put otvoreno pitanje žrtava koncentracionog logora Goli otok. Na osnovu nje, u Crnoj Gori više od 100 porodica i preživjelih žrtava Golog otoka sprema odštetne zahtjeve.
Podizanjem spomenika Brozu desio bi se nonsens: Podgorica bi postala grad u kojem bi se istovremeno našla dva obilježja koja isključuju jedno drugo: „Trg golootočkih žrtava“, i spomenik njihovom dželatu.
Što se tiče literature iz koje se može zaključiti da Brozovom spomeniku nema mjesta u Podgorici, dovoljno je pogledati knjigu dugogodišnjeg direktora Istorijskog instituta CG pokojnog prof.dr Branislava Kovačevića „Savezničko bombardovanje Crne Gore 1943-1944“. Ona sadrži dovoljno argumenata potkrijepljenih arhivskom građom, iz koje se jasno vidi da je za uništenje gradova i pogibiju nekoliko hiljada stanovnika Podgorice i Crne Gore, 1944, odgovoran lično Broz. Iz rezimea na strani 651 ove knjige navešćemo jedan fragment:„U vojničkom pogledu bombardovanje nije imalo nikakvo opravdanje, jer se okupatorska vojska nije nalazila u gradu. Ubijanjem nemoćnih i nedužnih građana ubijan je i duh bombardovanog grada, njegova kultura i osobeni multikulturni urbanitet.“ Na str. 124 iste knjige objavljena je depeša Josipa Broza (koja se nalazi i u njegovim Sabranim djelima, tomu 20. str. 8 kao i u arhivu: A-7, kut. 394.reg.br.21-4/2.) kojom 19.aprila 1944. zahtijeva od Štaba Drugog korpusa dostavljanje imena gradova koje treba bombardovati. Na strani 125 može se pročitati odgovor štaba Drugog korpusa koji su potpisali Peko Dapčević i Mitar Bakić, u kojem se navodi da se, pored Bijelog Polja i Sjenice, bombarduje i Podgorica. Nakon toga, Broz je putem radija Bi-Bi-Si, vijesti za Jugoslaviju, od 6.5.1944. naredio njeno uništenje 5.maja 1944. Uništeno je 80 odsto grada. Prema svjedočenju stanovnika, Podgorica je iz vazduha napadnuta preko 80 puta. O tome najbolje svjedoči knjiga Koste Čakića „Pakao pod Goricom“. U Podgorici je tog dana stradalo oko 500 građana, koji su sahranjeni u masovnoj grobnici ispod crkve Svetog Đorđa. Svjedoci pominju još jednu masovnu grobnicu koja se nalazi u današnjoj Ulici Vuka Karadžića, između filijale Prve banke i ograde hotela „Hilton”. Razumnije je bilo da se podigne spomen-obilježje ovim žrtvama umjesto spomenika nalogodavcu bombardovanja Podgorice.
Broz je takođe nalogodavac najmasovnijeg zločina u Evropi nakon završetka Drugog svjetskog rata. Prema riječima Jefta Šašića, načelnika trećeg kontraobavještajnog odjeljenja OZNE, Broz mu je između 9. i 12. maja 1945. izdao naredbu koju je on prenio komandantima armija u Sloveniji, a koja se ticala sudbine nekoliko desetina hiljada zarobljenih protivnika komunističkog pokreta iz svih republika bivše SFRJ. Naredba je glasila: Pobiti! (Pero Simić: „Tito tajna veka“). Tada je bez ikakvog sudskog postupka i dokazane krivice pobijeno oko 100.000 ljudi među kojima i oko sedam hiljada dosad prikupljenih imena stradalnika iz Crne Gore. Slovenačka državna komisija je otkrila preko 500 masovnih grobnica u kojima se nalaze žrtve ove naredbe. Kada je udruženje „Otkrićemo istinu-Dušan Niklanović“ 2015 u Kamničkoj Bistrici podiglo spomen - kapelu posvećenu sveštenomučeniku mitropolitu crnogorsko-primorskom Joanikiju Lipovcu, i svim postradalim državljanima Crne Gore u ovom zločinu, tadašnji predsjednik Crne Gore poslao je svog izaslanika koji je zajedno sa tadašnjim ambasadorom Crne Gore u Ljubljani u društvu predsjednika Slovenije položio vijenac na ovo spomen- obilježje. Tada je država Crna Gora prvi put iskazala pijetet prema svojim mučenicima pobijenim bez suda i presude. Tim činom, uz pomenutu Deklaraciju Skupštine Crne Gore o žrtvama Golog otoka iz 1992, Crna Gora je pravila male, ali važne korake u pravcu suočavanja sa prošlošću i ispravaljanja istorijskih nepravdi, čijim bismo uklanjanjem krenuli ka toliko neophodnom nacionalnom pomirenju. Podizanje spomenika Brozu, nalogodavcu tih zločina, vratilo bi i u tom smislu Crnu Goru korak unazad.
Jedna nedavno objavljena depeša iz afere „Vikiliks”, jasno ukazuje na karakter Brozove diktature. Lako se može pronaći i na internetu. U njoj se kaže da: „samo 1974. godine u SFRJ ima 1.154 politička zatvorenika što prijeti da ih na kraju bude više nego u Sovjetskom Savezu“.
Nije zgoreg pomenuti da je britanski „Dejli mejl” Broza ubrojio među najveće masovne ubice dvadesetog vijeka pripisujući mu 570.000 žrtava. Ustavni sud Slovenije je 2011. zabranio u Ljubljani imenovanje ulica po Brozu. Zagreb je takođe uklonio njegovo ime sa svojih trgova pa se nadamo da je i ova odluka SO Podgorica više plod neinformisanosti nego političkih uvjerenja. Parlament Glavnog grada trebalo bi da preispita spornu odluku. Podgorica se Brozu dovoljno odužila time što je 46 godina nosila ime po njegovom nadimku- Titograd.
Pozivajući se, dakle, na Rezoluciju 1481 Parlamentarne skupštine SE o osudi totalitarnih komunističkih režima, i na Rezoluciju Evropskog parlamenta od 2.aprila 2009.g.,,O evropskoj savjesti i totalitarizmu“, te na pomenutu Deklaraciju Skupštine Crne Gore iz 1992. koja tretira golootočko pitanje, vjerujem da je odluka o podizanju spomenika Brozu suvišna. Pritom nikome nije namjera da dovodi u pitanje borbe partizanskih jedinica protiv okupatora. Naprotiv. Individualizicijom zločina koje je naređivao i organizovao Josip Broz, skinula bi se hipoteka koja se zbog njega nameće čitavom pokretu te bi karakter njegove borbe došao do punog izražaja.