-Piše: Boško Vukićević

Stiče se utisak da problematika u vezi s prihvatljivošću i legitimnošću aktuelnih državnih simbola mnogima nije do kraja jasna, naročito mlađim generacijama. Zato je neophodno iznijeti zašto oni ne samo da nijesu prihvatljivi dobrom dijelu crnogorskog društva, već upotreba nekih od njih vrijeđa dostojanstvo tog društvenog segmenta.
Prije svega, treba naglasiti da je način donošenja aktuelnih državnih simbola predstavljao nedvosmislen akt ustavnog nasilja nad srpskom zajednicom i nad tradicionalnim Crnogorcima (a vjerovatno i nad nekim drugim zajednicama). Oni su prvo usvojeni posebnim zakonom o državnim simbolima 12. jula (obratiti pažnju na datum!) 2004. godine, a potom potvrđeni u Ustavu iz 2007. godine. Naime, u svim civilizovanim zemljama prilikom donošenja Ustava traži se opšti konsenzus, tj. najšira moguća saglasnost između nacionalnih, vjerskih i svih drugih elemenata u državi oko nekih fundamentalnih tematika. Tako bi moralo biti i sa državnim simbolima. Samim tim što je Ustav predviđen da potraje u dužem vremenskom periodu, traženje opšteg konsenzusa je prirodno i obavezujuće.
Prilikom donošenja poslednjeg Ustava, crnogorski režim, uz pomoć nekih opozicionih stranaka, ne samo da nije prihvatio pomenuto civilizacijsko pravilo traženja opšteg konsenzusa, već je otišao korak dalje. Oni ne samo da su u odlučivanju u potpunosti izopštili srpsku zajednicu (koja je predstavljala drugi dio raspolućenog društva), negirali njenu volju, htijenja i predloge, već su usvojili nova rješenja za simbole s ciljem da srpsko stanovništvo ponize i povrijede. Ne radi se, dakle, samo o ignorisanju i zanemarivanju volje dobrog dijela društva prilikom donošenja Ustava, već o otvorenom nasilju i namjeri da se uvrijedi!
Tako su u potpunosti zanemarili prethodne simbole, kao što je tradicionalna trobojka, koja je u kontinuitetu prisutna još od Petrovića. Umjesto nje, usvojili su falsifikovanu verziju ratne zastave Crne Gore, tzv. alaj-barjak. Naime, originalni bijeli dvoglavi orao i bijela bordura alaj-barjaka u režimskoj verziji su požutjeli. Kako nema nikakvog opravdanja u istoriji, tradiciji i heraldici Crne Gore da ovaj orao najednom požuti, jedini razlog za takav potez može se potražiti u režimskoj namjeri da se distancira od dvoglavog orla bijele boje kojeg su koristili Nemanjići (a čije je porijeklo vizantijsko), i koji je od Nemanjića u Crnoj Gori i preuzet. Dakle, jedini razlog nametanja falsifikovanog simbola je u distanciranju od srpstva. Vrijedi pomenuti da bi pokušaj kompromisa u ovom slučaju mogao biti uvođenje narodne zastave, trobojke, koja bi se koristila uz zvaničnu, postojeću.
Slučaj sa himnom još je radikalniji. Vlasti su odbacile mogućnost usvajanja državne himne iz perioda Knjaževine i Kraljevine - „Ubavoj nam Crnoj Gori”, kao i narodne himne iz istog perioda - „Onam‘, onamo!” Umjesto toga, usvojena je narodna pjesma „Oj svijetla majska zoro“ (koja izvor ima u narodnoj pjesmi „Oj junaštva svijetla zoro“ iz sredine devetnaestog vijeka). Međutim, i u slučaju pjesme „Oj svijetla majska zoro” režim je postupio s namjerom ustavne agresije na srpsku zajednicu s ciljem njenog ponižavanja, pa je izbacio neke tradicionalne stihove, a uvrstio strofe ratnog zločinca i srbofoba Sekule Drljevića. Osim poznatih činjenica koje su u vezi s ovom tematikom, i dalje mali broj građana zna da je pominjanje „majske zore” iz himne zapravo u čast dolaska Drljevića u maju 1941. godine iz ustaške NDH u okupiranu Crnu Goru. Između ostalih stvari iz njegove zaostavštine, Drljević je u Zagrebu 1944. objavio pamflet pod nazivom „Tko su Srbi“, u kojem je optužio srpsku politiku za sve nekadašnje i sadašnje probleme na Balkanu, a etničke Srbe predstavio kao „degenerisanu rasu“. Suvišno bi bilo isticati zašto stihovi ovog ratnog zločinca u aktuelnoj himni vrijeđaju dostojanstvo srpske populacije. Dakle, i u ovom slučaju režim je imao mogućnost da ponudi rješenje koje ne bi uključivalo Drljevićeve stihove; ali ne, išlo se na smišljeno vrijeđanje i ponižavanje velikog dijela crnogorskog društva.
Imajući u vidu rečeno, nije iznenađenje zašto dobar dio građana ne samo da ne prihvata aktuelne simbole, već ih i ne poštuje. Kako se može poštovati nešto što te vrijeđa, na direktan i nedvosmislen način (a ovdje podrazumijevam prije svega aktuelnu himnu)? Često možemo čuti argumentaciju raznih „dobronamjernika”: „kakvi god da su, simboli se moraju poštovati, tako je u svakoj državi!” Međutim, kako neko može iskazivati poštovanje prema nečemu što je osmišljeno da ga uvrijedi i unizi? Možda i može, ako je mazohista.
Možda i najveće iznenađenje i ogorčenje izaziva tvrdoglavo i autistično poštovanje i promovisanje državnih simbola kod onih političkih entiteta koje su većinski glasali Srbi. Tako možemo primijetiti njihovu promociju i odbranu kod nekih građanističkih opcija koje u ogromnom procentu imaju srpsku populaciju za birače. Osim toga, u opštinama u kojima je na vlasti opozicija prilikom svečanih sjednica redovno se intonira aktuelna himna, iako za to ne postoji zakonska obaveza. U ovom slučaju ne radi se o naslijeđenoj obavezi, već eventualno o naslijeđenoj praksi ili običaju. Samim tim nije riječ o zakonu. Dakle, oni ne samo da se ne pridržavaju stava stranke i birača koji su ih izabrali, prema kojem ne treba poštovati himnu koja je u svojoj biti antisrpska jer sadrži ustaške stihove, već i onda kada nijesu u zakonskoj obavezi - oni je promovišu. Ne znam koji zaključak iz svega ovoga izvesti, jer to je zaista porazno. Umjesto promovisanja građanske neposlušnosti nasuprot nekih nepravednih zakona i politika diktatorskog režima, imamo paradoksalan slučaj promovisanja antisrpskih simbola kada za to ne postoji zakonska obaveza. Tek kada oni koji predstavljaju glasače budu prema njima odgovorniji, i makar mrvicu hrabriji, možemo očekivati neke promjene.