-Piše: dr Blažo Zlopaša

Podizanje spomenika Brozu u Podgorici može se objasniti u jednoj rečenici: idolopoklonstvo kultu ličnosti! Idolopoklonstvo je jedan od najvećih grehova i u Bibliji, koji znači kršenje prve od Deset Božijih zapovijesti: „Ja sam Bog tvoj i nemoj imati drugih bogova osim mene...!“ Svi kultovi ličnosti dugom vladavinom donosili su nesreću narodu kojim vladaju. Izraz kult ličnosti prvi put je upotrijebio Nikita Hruščov, kada je predstavio veličanje Staljina kroz politički sistem, oličen propagandom i represivnim mjerama; zloupotrebom vlasti, likvidiranjem protivnika, partijskim čistkama, proizvodnjom „neprijatelja naroda“, čak i od nevinih građana! Uprkos različitosti oblika, nosioci kulta ličnosti bili su diktatori, jer su karakteristike slične: pretjerana pokornost vođi, nekritičnost prema onome što vođa čini; progon, hapšenja i likvidacije onih koji drugačije misle. Kult ličnosti vraća se u Podgoricu. Podizanje spomenika je uvijek, medicinskim rečnikom, simptom, a iza vidljivog simptoma kriju se manje ili više skriveni motivi i uzroci. Intrigantno je pitanje kakvi su politički, socijalni i psihološki motivi za podizanje nekog spomenika, pogotovo van istorijskog konteksta? Intrigantan je motiv podizanja spomenika Titu u bivšem Titogradu!? Ironično bismo mogli primijetiti osjećanje krivice- prvo mu date grad, pa mu ga oduzmete, pa mu onda spomenik u tom gradu podignete! Možda je i jugonostalgija, što bi značilo da je stvarnost u ovakvom Montenegru nepodnošljiva čak i podizanjem spomenika, pa je ublažuju nostalgijom i tako indirektno priznaju koliko je sada loše, ili je možda u pitanju žal za još jačim kultom ličnosti nego što je aktuelni koji traje skoro 30 godina! Zanimljiva je i simbolička paralela koja je bila podvučena između Trga golootočkih žrtava i spomenika Titu, kako bi ta dva istorijska fakta koegzistirala na licu sadašnje Podgorice!?
Da li se ova dva obilježja- spomenik Brozu i Trg golootočkih žrtava- jedan drugom suprotstavljaju ili jedan drugog poništavaju? Možda je spomenik jednostavno provokacija, uvreda, ciljano uperena ka onima čiji su članovi porodica bili žrtve Brozovog režima, oproban recept održavanja vlasti podgrijavanjem neuralgičnih istorijskih tema kojima je Crna Gora bremenita, a ne smije se zaboraviti da su kulminirale, kao malo gdje, bratoubilaštvom!
Intrigantno pitanje je šta se vraća povratkom Broza u Crnu Goru? Dok Španci protjeruju diktatora Franka iz groba, Hrvatska je Titu porušila sve spomenike i obilježja vremena antifašizma, što je veliki zločin prema istoriji, pogotovo što se ustaštvo neskriveno svakodneno manifestuje na javnoj sceni! Crna Gora, prvi put u istoriji, u boljim je odnosima sa takvom neoustaškom državom nego sa Srbijom! Podizanje spomenika u ovom vremenu jeste simbol idolopoklonstva vođi i kultu ličnosti, ali je istovremeno vraćanje jednom nesrećnom periodu, strahovitih podjela, netolerancije, što je viđeno i u Skupštini Crne Gore. Da li se podizanjem spomenika „neprikosnovenom vođi“ vraća i doba OZNE i UDBE; prisluškivanja, potkazivanja, praćenja i hapšenja, što postaje neka vrsta obaveze kojom se dokazuje odanost režimu? Ma koliko ljudi da su bili bliski, rođaci ili prijatelji, ukaže li se potreba, nigdje kao u Crnoj Gori, preuzimaju uloge: jedan od njih postaje progonitelj, a onaj drugi –progonjeni. Postoji bezbroj primjera odnosa ratnih drugova, čije je drugarstvo palo u vodu onog časa kada se jedan od njih dvojice našao u neprilici, i trebalo mu je, zbog nečeg, suditi u njegovoj partijskoj organizaciji. Primijenjen je odgovarajući scenarij: prvi se za riječ javlja njegov najbolji drug, kako iz ratnih tako i iz poratnih dana. On uzima riječ, ne da spasava svog druga i svog vjenčanog kuma- već da bi optužnici dodao neke nove pojedinosti, koje su neminovno povlačile isključenje iz partije, udaljavanje sa funkcije i čak put do Golog otoka. Tako su se proizvodili „narodni neprijatelji“, mnogi su i likvidirani, a crnogorska vlast proizvodi „ neprijatelje Crne Gore“, a koji su u suštini dobronamjernije i iskrenije patriote od onih koji ih svrstavaju u neprijtelje. Ne može se pobiti Medojevićeva istina: da neki „uljezi“ mjere i dozu patriotizma onima kojima su grobovi predaka vjekovima na crnogorskoj zemlji, i ne samo predaka, nego i njihovih najbližih, a sjutra i njihovi, produbljujući podjele na kojima se temelji njihovo vlastoljublje. Treba se prisjetiti i ne može se zaboraviti brutalna scena prebijanja časnog Crnogorca usred Podgorice, Cetinjanina, prvog liberala Mija Martinovića, kojom je htjelo da se prikaže da je ljubav i privrženost Crnoj Gori tadašnjeg ministra policije veća od Mijove! Apsurd apsurda!
Jedna priča iz Banjana, kada su dobre domaćine silom ugonili u seljačke radne zadruge, podsjetila me je na scenarij viđen prilikom donošenja Rezolucije o poništavanju Velike narodne skupštine u Podgorici. U pitanju je seljak koji je bio najimućniji u Banjanima, njegove njive bile su lijepo obrađene, staje i ostalo služile su seljacima za ugled. Primjer kako valja voditi seosko domaćinstvo. Nije mu se ulazilo u zadrugu s lijenom sirotinjom. Partija je organizovala skup svih seljana. Organizovali su omladince i skojevce, da na skupu skandiraju: „Dolje lopovi!“, „Dolje kulaci!“, „Smrt kulacima!“ Najgrlatiji je bio njegov sestrić, sin rođene sestre. Muka ga spopade kada ču viku i sina: „Dolje kulaci!“ Prošlo vrijeme, stasali sestrić i sin, pravdali su svoje urlikanje, da je to bilo zaduženje u omladinskoj i skojevskoj organizaciji, da prvi počinju i budu najgrlatiji. Scene viđene u Skupštini Crne Gore identične su onim istupima omladinaca i skojevaca. Iznoseći „svoje stavove“ nijesu govorili iz glave, čitali su pripremljene referate-diskusije. Ali, diskusije Medojevića, Kneževića, Mandića i opozicije bile su istovjetne kao kad su Milo, Momir i Sveto gonili one koji su bili političari u vrijeme ućerivanja domaćina u seljačke zadruge i slanja ratnih i poratnih drugova u mučilište Golog otoka. I danas ostaju upamćene Milove riječi: „Idite, mi vam više ne vjerujemo!“ Kazao im je istinu u lice, kao što su to učinili Medojević, Knežević i ostali nedavno u Skupštini. Vidoje, Veselin i družina otišli su praznih džepova, u prošlost, ali nije im padalo na pamet da ih prethodno pohapse! Ako je Nebojša Medojević uhapšen, onda bi Noam Čomski, jedan od navećih intelektualaca današnjice, zbog izgovorenih istina odavno trebalo da robija!