- Piše: Goran Kiković

Poslednjih godina, a zagrcnuto i agresivno ovih dana, bučno se najavljuje i promoviše autokefalnost tzv. crnogorske pravoslavne crkve što uveliko zbunjuje manje obaviještenu javnost utoliko više jer se besramno falsifikuje istorijska istina. Da bismo pomogli ljudima da znaju o čemu je ovdje riječ, moramo početi s fundamentima koji su nesporni kada se elaborira ova tema, a koje sam kao dugogodišnji član redakcije „Srbobrana”, beranskog lista za obnovu srpske kulture i tradicije, javno objavio kao svoje istraživanje na ovu temu u oktobru 2001. godine pod naslovom „O autokefalnosti crkve”. Nije naodmet ponoviti ključne principe koje niko ne može derogirati pa ni politički misionari, ateisti i komunisti, koji jurijašu na sve srpsko kako bi pomogli novim kolonizatorima čije su ucijenjene sluge. Prvo pitanje, koje se ne može izbjeći jeste: čime je motivisana dreka novopečenih crnogorskih autokefalista? Nesumljivo je da su pioni u prljavom ratu protiv pravoslavlja. Vatikanska agresivna penetracija u Makedoniji, Pribaltiku, Ukrajini, Rusiji pa čak i u Grčkoj, očigledna je i ne treba je posebno dokazivati. To je naravno sfera politike, a ne prava. A šta kaže crkveno pravo?

Svaka crkva koja traži autokefalni status može ga dobiti od Majke crkve, tj. od crkve u čijem je sastavu. Ako od nje ne dobije saglasnost, nijedna je pravoslavna crkva ne može priznati. Tipičan primjer je Makedonska pravoslavna crkva, koju osim Vatikana ne priznaje nijedna pravoslavna crkva, jer nije dobila od matične Srpske pravoslavne crkve saglasnost za autokefalnost.

Crnogorska mitropolija se nalazila u Srpskoj patrijaršiji u Peći, koju je turski sultan Mustafa III ukinuo 1766. godine. U razdoblju od 1766. do 1920. godine ona je živjela samostalno, ali priznanje - autokefalnost - nije dobila. Naime, pošto je prema kanonskom, odnosno crkvenom pravu njena majka Srpska pravoslavna crkva bila nasilno ukinuta, ona je svoje priznanje odnosno autokefalnost mogla tražiti i dobiti samo od Vaseljenske patrijaršije u Carigradu (Istanbulu). Međutim, crnogorska crkva nije to nikada zatražila pa ni dobila tomos (povelju), kojom bi joj Vaseljenska patrijaršija priznala autokefalnost. Srpska pravoslavna crkva je, na području tadašnje Srbije, 1789. godine, tražila i dobila tomos o autokefalnosti. Crnogorska mitropilija ga nije tražila, kao uostalom ni Karlovačka mitropolija, pa se stoga ne mogu smatrati autokefalnim sa stanovišta crkvenog prava. Zašto u to vrijeme nije tražena autokefalnost crnogorske crkve sasvim je jasno: za razliku od današnjih ucijenjenih separatista, ni Crnogorska mitropolija ni vladarska dinastija Petrović Njegoš nijesu služili tuđim interesima, nego im je živorodni cilj bio obnova srpske države i Srpske pravoslavne crkve sa sjedištem u Peći. Cetinjska mitropolija je bila jedina eparhija u okviru ukinute Pećke patrijaršije koja je sačuvala svoju slobodu i ostala nepotčinjena ni prema Carigradu ni prema Moskvi, pa su se njeni mitropoliti osjećali kao pravi naslednici srpskog patrijarha, noseći titulu egzarha (čuvara, nadzornika) Svetog Trona Pećke patrijaršije, u periodu 1766-1920. godine.

Zato je smiješno da danas bilo koja svjetovna vlast „zacrta u svojoj agendi” proglašenje autokefalnosti jedne crkve, jer ona to može dobiti samo u kanonskoj proceduri odnosno poštovanjem crkvenog prava po kome tako nešto može učiniti samo Majka crkva, u čijem okrilju ona postoji i od koje treba da zatraži i dobije saglasnost. Izvan toga, nikad i niko joj to ne može „oposliti”. Aktuelni crnogorski separatisti i njihovi istoričari, upregnuti u kolo istorijskog falsifikovanja crnogorske istorije, pozivaju se na član 1 Ustava Svetog Sinoda Crnogorske mitropolije iz 1903. godine i član 40 Ustava Knjaževine Crne Gore iz 1905. godine, gdje se naša mitropolija naziva „autokefalnom”, ali neće da saopšte javnosti istinu da ju je tako nazvao svojom voljom knjaz samodržac Nikola I, dakle svjetovna vlast, a da status autokefalnosti nije stekla kanonskim putem, odnosno odlukom Vaseljenske patrijaršije u Carigradu! Obnovom Srpske patrijaršije 1920. godine i povratkom Crnogorske mitropolije svojoj matici Srpskoj pravoslavnoj crkvi, važnu istorijsku ulogu imao je Mitrofan Ban, za koga dežurni falsifikatori montenegrinskog režima takođe lažno svjedoče da je bio „autokefalni mitropolit”, iako je on bio apsolutno nošen idealima ujedinjenog srpstva i ponovne obnove SPC i srpskog patrijarha!

Dakle, da bi jednoj crkvi bila priznata autokefalnost, ona mora da ispuni nekoliko nezaobilaznih uslova:

-da traži priznanje autokefalnosti (da dobije tomos od Majke crkve u čijem se okrilju nalazi)

-da hirotoniju svojih crkvenih poglavara vrši na svojoj (a ne na stranoj teritoriji!),

-da mora imati najmanje tri episkopa (što Crna Gora nije nikad imala!),

-da ima dovoljno svog sveštenstva i monaštva za normalno funkcionisanje Crkve (da posjeduje bogosloviju i teološki fakultet),

-i da ispuni još podosta dodatnih kriterijuma da bi se kvalifikovala za mogućnost da zatraži priznanje autokefalnosti, koje ćemo ovom prilikom izostaviti.

Današnji falsifikatori istorije ne pišu da je Crnogorska mitropolija u stvari preimenovana svetosavska Zetska mitropolija (uzdignuta na rang mitropolije 1346. godine kada je srpska arhiepiskopija uzdignuta na rang patrijaršije, te da Crnogorska mitropolija nije nikakava „Crnogorska autokefalna crkva” koja im je tek tako zatrebala odjednom iz istih pobuda kakve su prije Drugog svjetskog rata osmislili Sekula Drljević i Savić Marković Štedimlija, osnivajući crnogorski separatistički pokret i aktivno učestvujući protiv Srba u okviru NDH. Sveti Vasilije, a ne građanin Ostroški postoji čitav vijek prije nego što je Crna Gora postala država, čak i da uzmemo da računamo od 1796. (bitke na Krusima) ili 1858. (bitke na Grahovcu) a ne od Berlinskog kongresa 1878. godine! Utvrđivanjem ko je gradio crkvene hramove po Crnoj Gori partijska komisija DPS-a mora doći do podataka da su ih sve podigli srpski velikaši, a da su ih Turci porobili u jednom (dužem) periodu istorije i kako će to danas uspjeti legalno konfiskovati u korist države kada nema objekta koji je ona držala za svoje, jer je po svakom demokratskom zakonodavstvu - crkva odvojena od države? Karl Šmit takvo normiranje naziva „primitivnim pravom”, a Crna Gora je „kandidat za ulazak u Evropsku uniju”, ubjeđuju nas, pa baštini pozitivne tekovine međunarodnog javnog prava - poštujući kanonsko, odnosno crkveno pravo.

---