-Piše: Milan Mišić

Vrhunska politička predstava koja je počela u 243. godini postojanja američke republike zahuktava se, uz utisak da nijedna strana – ni predsjednik Tramp ni njegovi protivnici – nije sigurna u kojoj mjeri će njen ishod, kakav god bio, promijeniti najveću silu svijeta, pa i sam svijet.

U zabačenu mrežu impičmenta – zvanično pokrenutog procesa opoziva i, posledično, iseljenja stanara Bijele kuće - hvata se sve više aktera, uz istovremeno produbljivanje podjela između dva politička tabora, republikanaca i demokrata. Glavni lik, Tramp, pritom proračunato, ili samo vođen instinktima, svojim tvitovima i izjavama ne opovrgava ono za šta je optužen – da je od Ukrajine tražio da mu pomogne u diskreditovanju potencijalnog rivala na izborima 2020. – nego to potvrđuje i proširuje, priznanjem da sličnu uslugu zahtijeva i od Italije, Australije i Kine (za šta nema istorijskog presedana).

Ovakvu situaciju možda je najslikovitije opisao jedan komentar agencije „Blumberg”, u kojem se konstatuje da Tramp krši „prvi zakon rupe”, po kojem kad u rupu upadneš, prvo što treba da uradiš jeste da prestaneš da kopaš. Tramp, međutim, besomučno kopa...

I ovoga puta njegova odbrana se zasniva na sopstvenoj interpretaciji činjenica: impičment nije demokratski korektiv, sankcija za kršenje zakona i zloupotrebu položaja, nego „puč”, s ciljem da se „svrgne vlast naroda, ponište njegov glas, sloboda, Drugi amandman, religija, vojska, pogranični zid i od boga data prava građanima Sjedinjenih Američkih Država”.

Ovo prate i optužbe na račun „korumpiranih i lažljivih medija” (uz pohvale onima koji ga podržavaju), nipodaštavanje nezavisnih agencija koje rade svoj posao i naravno, još od prvog dana njegovog mandata neutihle žalbe na „duboku državu” koja ga sabotira.

U ovom duelu, u kojem će mnogo bitniji biti argumenti politike nego prava, vidljivo je da Tramp računa na dva oslonca: na svoje glasače, koji su ga usvojili takvog kakav je, i na produženu lojalnost republikanaca, prije svega njihovih predstavnika u stočlanom Senatu, gdje je odnos snaga 53:47 (za opoziv je potrebno 67 glasova).

Oni se zasad ne distanciraju od njega - bar ne javno - ali istovremeno se naslućuje njihovo nezadovoljstvo Trampovom odbranom, koja je bez centralne koordinacije i jasnog plana. Treba podsjetiti da je Republikanska partija bila protiv Trampa u momentu kad je objavio svoj ulazak u predsjedničku trku, ali da je, poslije pobjede na izborima 2016, on uspio da je sebi potpuno potčini i u velikoj mjeri radikalizuje.

Što se tiče raspoloženja javnosti, glavna činjenica je da podrška impičmentu postojano raste i da potez demokrata u ovom momentu podržava 51 odsto birača, među kojima i 13 odsto republikanaca – i da političari oba tabora to pomno prate.

Što se tiče prognoza, pouzdana je samo ona da impičment produbljuje jaz između konzervativne i liberalne Amerike, kao i da je njen politički sistem na jednom od najvećih iskušenja u svojoj istoriji. Ne isključuje se, naime, mogućnost da zemlja dospije u tešku ustavnu krizu – simptom toga je sve češće osporavanje legitimnosti opozicije – na šta možda najbolje ukazuje naslov jedne dobro argumentovane kolumne u „Njujork tajmsu”: „Da li će Tramp ikad napustiti Bijelu kuću?” U rupi nije, dakle, samo Tramp, nego i Amerika.

(Autor je bivši glavni i odgovorni urednik „Politike”)

---