Centar savremene umjetnosti Crne Gore u galeriji Perjanički dom ugostio je postavku „To the Sea, a Lake or Another River” („K moru, jezeru ili nekoj drugoj rijeci”), projekat umjetnica Sare Radžai i Neve Lukić. Postavku čine tri video-rada nastala saradnjom video-umjetnice Sare Radžai i književnice i istoričarke umjetnosti Neve Lukić. Spomenute radove veže spori slijed dešavanja, a prati ih naracija koja dočarava ne samo daleka sjećanja iz djetinjstva, već i ona bliža, odraslija, zapisala je istoričarka umjetnosti Teodora Nikčević. Izložba se može pogledati do kraja oktobra.

– Ako bi sjećanje trebalo da dobije forme, u kojima bi ono moglo da se zadrži bile bi to forme ove tri video priče - zapisala je Nikčevićeva.

Publika mora odvojiti i vrijeme kako bi pogledala tri video-rada, kratki film „The Motel in the Well” (Motel u bunaru) zajednički rad, „A composition in blue, red and other colors” (Kompozicija u plavom, crvenom i drugim bojama) – rad Radžai i „The Slightest Trace of Something” (Najmanji trag nečega), koji je takođe zajednički rad, iako bez teksta.

Otvaranju je prisustvovala Neva Lukić, umjetnica iz Hrvatske, dok je njena koleginica Radžai, porijeklom iz Irana koja živi u Holandiji, ovaj put izostala. Kako kaže Lukićeva, nju je kao nekog ko je diplomirao i istoriju umjetnosti, iako se bavi književnošću uvijek interesovala interdisciplinarnost. Upoznala se s Radžai tokom boravka u Holandiji, i najprije je s njom radila kao kustos, a tek kasnije je krenula njihova zajednička umjetnička saradnja.

– Ovo su umjetnički filmovi, kao vizuelna poezija, a priča je i doslovno narativ. Inače, taj narativ je veoma prisutan posljednje dvije decenije u vizuelnoj umjetnosti. „Motel u bunaru” radile smo zajednički, na osnovu priče mog oca, a u velikoj mjeri se bavi identitetom. Nastao je kad sam otišla u Holandiju. Bavi se i porodičnim pričama, i ratom `90-tih, ali, na univerzalan način. Rijeka je glavni motiv koja se proteže kroz čitav film, i ona ujedno i granica i nešto što ne pripada nikome – pojašnjava Lukićeva.

A, sve češću „upotrebu” narativa u vizuelnim umjetnostima, Lukićeva objašnjava mogućnostima koje pružaju savremene tehnologije.

– Umjetnik u istoriji nije mogao sam snimiti film, a sada, s razvojem tehnike i tehnologije koje su sve dostupnije svima, tako i umjetnicima, oni sami mogu da snimaju filmove. Naročito digitalna forma filma omogućava umjetnicima da čak kod kuće, na kompjuteru, sami rade filmove, i zato su vizuelni umjetnici ušli i u filmski jezik. Po meni, to je pozitivan trend, i ja volim takve radove. Ipak, ne možemo reći da je to glavni trend, niti da je zastupljeniji u odnosu na druge, jer danas u svijetu imate toliko različitih umjetnika i pravaca – kaže Lukićeva.

Ž.J.

---

Ne upire prstom ni u koga
„Kompozicija...” je samostalni rad Radžai, i kako dodaje Lukićeva, mnogo je eksperimentalniji, a i on donosi jednu univerzalnu priču.
– Film je inspirisan iskustvima Radžai u njenoj zemlji, Iranu, iako se to nigdje eksplicitno ne spominje. Skriveno je to tokom rada. Ona ne ističe mjesta, ne navodi imena ljudi, ne upire prstom ni u koga ni u šta – pojašnjava Lukićeva na koji način radi iransko-holandska umjetnica. Rad, pak, „Najmanji trag nečega” može se posmatrati kao poveznica s „Kompozicijom” Radžai. Taj drugi rad nema tekst, više je meditativan, i u njemu smo koristile neke stare materijale koji su im se dopadali, kaže Lukićeva.