-PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

Pretpostavljamo da se pod „lijepim darovima“ skrivaju i novčani pokloni, o kojim je internuncijus Štimer pisao Meternihu – knez je stigao u Stambol s jednom kesom punom zlata. Iz nje je uzimao i davao novac i ukrase sultanu, velikom veziru i svim ostalim vezirima. Novčane poklone davao je hrišćanima i hrišćanskim ustanovama: Svetom Hristovom grobu 500.000, atonskim manastirima 100.000, sirotinjskoj kasi pri Vaseljenskoj patrijaršiji 50.000 i crkvi Balukliji 10.000 groša.

Audijencija je trajala oko jedan sahat, zabilježili su kneževi pisari, što se može smatrati neuobičajeno dugim vremenskim periodom koji je sultan posvetio jednom vazalu. Završavajući prijem sultan je naredio svojim vezirima da provedu knjaza kroz carsku palatu Topkapi, i prestonicu, i uruče mu hata.

Kneza je u predvorju carske palate čekao hat s bogatim takumom i zlatnim uzengijama, koje je knez poljubio prije nego je uzjahao konja, kojeg su potom vodili i četokaikom prebacili u Erdogen.

Obrenović je bio prezadovoljan audijencijom. Najbitnije je uvjerenje koje je srpski vladar stekao ovim prijemom. Sultanova naklonost ga je uspokojila i on od tog trenutka više nije strahovao za svoj život i naredne dane u prestonici proveo je sasvim opušten i ushićen. U jednom izvještaju iz Carigrada, poslatom u Srbiju, opisao je sultanovu audijenciju kao „divna vremena za narod srbski i izrjadne dragocjenosti za istoriju srbsku“. Svog zamjenika, brata Jevrema, obavještavao je da je sultan na svom licu iskazivao blagu radost, obasipao ga carskom milošću i dodao: „Ovu krasotu sobstvenim očima viditi treba, da bi se predstaviti mogla“. Jedna podudarnost učinila mu se kao božja promisao, naime, istog dana, 28. avgusta, na dan audijencije, sklopio je mir s Marašli Ali-pašom 1815. godine.

Koliko je snažan utisak ostavio prijem kod sultana svjedoči „dječija radost“ koju Obrenović nije uspio da skrije pred austrijskim internuncijusom. Stigle su mu brojne čestitke, među njima i od vlaškog kneza Gike. Ruska diplomatija je knežev uspjeh svrstavala u svoj ogroman uticaj na Tursku u to vrijeme.

Obrenović je radost i zadovoljstvo želio da podijeli s narodom u Srbiji, pa je naredio da se sastavi detaljan izvještaj o prijemu. Tatarin Jovanča Spasić dobio je nalog da ga hitno odnese u Kneževinu s naredbom Jevremu Obrenoviću: da ga pečata u Novinama srbskim i posebno objavi narodu na lokalnim skupovima. Tatarin Jovanča, s kneževim izvještajem, dočekan je svečano ispred kneževog dvora u Kragujevcu. U dvorskoj odžakliji pročitan je izvještaj najistaknutijim ličnostima Kneževine, a potom okupljenim Kragujevčanima ispred dvora. Mnogima su, počev od kneževa brata Jevrema, suze potekle, uz gromoglasno prolamanje imena gospodara Miloša i sultana Mahmuda. Potom je izvještaj poslat svim nadleštvima u zemlji da se narodu pročita i u crkvama drže blagodarenja. Svi oni, u Kragujevcu i u Srbiji, dobili su preporuku predsjednika Savjeta, Koce Markovića: „idite sad, braćo, s Bogom, pa kazujte svuda šta ste čuli“. A to što su čuli, u Srbiji se nije izgovorilo od kosovskih vremena!

Sve ostale posjete kneževi pisari i sekretari su opisali i slali kneževoj braći Jevremu i Jovanu i vojnim komandantima. U njima ih je knez redovno obavještavao o svom „soveršenom zdravlju“.

Poslije prve audijencije kod sultana, sjutradan, knez je bio na podvorenju kod vaseljenskog i jerusalimskog patrijarha. Obrenović je predvodio svoju svitu jašući na dobijenom hatu, dočekan ispred crkve, u Balukliju, od strane vaseljenskog patrijarha Konstantina i šest mitropolita. Crkveni ceremonijal je bio upriličen jednom vladaocu, i posle tropara „Blagosloven jesi“, patrijarh je očitao molitvu i dao Obrenoviću blagoslov za vladavinu Kneževinom Srbijom.


(NASTAVIĆE SE)

---