Tužilaštvo u Draču zaplijenilo je dokumenta iz lokalnog katastra, čime je i zvanično počela istraga o okolnostima koje su, tokom prošlonedjeljnog zemljotresa, doprinijele rušenju niza stambenih zgrada i smrti 23 osobe u tom gradu, javljaju albanski mediji.

– Postoji osnovana sumnja da su smrtni slučajevi i šteta na objektima posledica nelegalne gradnje..., navodi se u dokumentu tužilaštva u Draču.

Istraga je pokrenuta pošto tužilaštvo smatra da su smrtni slučajevi i rušenje posledica nelegalne gradnje ili nepoštovanja propisa i standarda.

Albanski mediji, takođe, navode da je u zemljotresu oštećeno više od 5.000 objekata, kao i da u domove ne može da se vrati oko 9.000 stanovnika te države.

U nekoliko desetina škola nastava neće moći da se održava dok ne budu obavljene ozbiljne popravke.

U zemljotresu u Albaniji u utorak, 26. novembra, poginule su 52 osobe, a više stotina je povrijeđeno.

Serija snažnih zemljotresa koja je u utorak pogodila Albaniju, a u kojima je, prema poslednjim zvaničnim podacima stradalo 50 osoba, dok je preko šest stotina ljudi povrijeđeno, u čitavom regionu je nametnula pitanje da li objekti izgrađeni poslednjih decenija mogu da izdrže sličnu jačinu potresa.

U Bosni i Hercegovini je u opštini Nevesinje u utorak zabilježen potres od 5,4 stepena po Rihteru, a stanovnici Sarajeva su iz straha izašli na ulice. Ipak, u BiH nije zabilježena ozbiljnija materijalna šteta, a kako za Radio Slobodna Evropa (RSE) primjećuje arhitekta i istoričar Mufid Garibija, „nijedna fasada u glavnom gradu nije oštećena, a nisu popucala ni stakla na visokim poslovnim zgradama“.

Taj podatak, prema njegovom mišljenju, govori da se u toj zemlji još uvijek poštuje sistem gradnje uspostavljen u bivšoj Jugoslaviji, nakon razornih zemljotresa koji su pogodili Skoplje u Sjevernoj Makedoniji 1963. i Bar u Crnoj Gori 1979. godine, kao i Banjaluku u BiH 1969. godine, najrazorniji u istoriji te zemlje u kojem je stradalo 15, a povrijeđeno preko 1.000 osoba.

– Što se tiče same nauke, imamo standarde gdje su osnova projektne dokumentacije statički proračuni i sami statički proračuni su projektovani seizmički. Imamo tačno normative i po toj projektnoj dokumentaciji kako se gradi, mislim da možemo biti bezbjedni za ove zemljotrese manjeg tipa. Ne daj Bože razornog zemljotresa sa velikim amplitudama, mada do toga neće ni doći, to je sasvim druga priča, kaže Garibija u razgovoru sa novinarkom RSE Marijom Arnautović.

Ovaj arhitekta iz Sarajeva ističe i da je u projektnoj dokumentaciji statika fundamentalna stvar, te da propisi u BiH govore da bi svaki izgrađeni objekat trebalo da podnese zemljotres do 7 stepeni po Rihteru.

– U tom statičkom proračunu je potpuno postavljen uticaj na sama opterećenja, na opterećenja na vjetar i naravno, posebno na pomjeranja tla, istakao je Garibija naglašavajući da se nijedna dozvola ne može dobiti bez statičkog projekta koji nije evidentiran.

– Da je zemljotres koji je pogodio okolinu Drača istom snagom pogodio područje Crne Gore, bojim se da bi epilog bio isti kao i u Albaniji, kaže za RSE crnogorski arhitekta Ljubomir Stjepčević i dodaje da je u poslednje dvije decenije „turističkog i građevinskog buma“ Crna Gora bila poprište masovne gradnje sa hiljadama neplanski izgrađenih poslovnih i stambenih objekata, naročito duž Crnogorskog primorja.

RTS-RSE

---

Projektant statike odgovoran za stabilnost objekta
Uprkos tome što zakoni Sjeverne Makedonije propisuju stroge standarde za seizmičku zaštitu prilikom izgradnje, postoji visok procenat objekata izgrađenih van zakonskog sistema gradnje – takozvane „divlje gradnje“, a otvoren je i prostor za malverzacije.

Martin Panovski, predsjednik Asocijacije arhitekata Makedonije, sa kojim je razgovarao Blagoja Kuzmanovski kaže da je ono što se gradi preko sistema koji podrazumijeva dobijanje građevinske dozvole, i te kako je provjereno, kao i da zakoni u Sjevernoj Makedoniji propisuju čak i više nego u susjednim, pa i mnogim razvijenijim državama.

– To znači da je najprije projektant statike odgovoran za stabilnost objekta. Zatim, imate revidenta, koji provjerava projekat i takođe odgovara za stabilnost objekta, odnosno da li je projekat dobar. Na kraju sve to ide u Institut za zemljotresno inženjerstvo IZIS gdje se dobija mišljenje o seizmičkoj stabilnosti objekta. Tek nakon tog mišljenja možete aplicirati za dobijanje građevinske dozvole. Osim toga, IZIS u toku gradnje provjerava „cijelu priču“, odnosno da li se gradi po projektu. Imate i nadzor projekta, koji potpisuje sve građevinske knjige, čime garantuje da je objekat izveden po projektu, rekao je Panovski za RSE.


U Crnoj Gori bezbjedni stanari zgrada izgrađenih do 1995. godine
Stjepčević kaže da, ako se pogleda arhitektura od sredine devedesetih godina prošlog vijeka naovamo, stiče se utisak da lekcije nakon razornog zemljotresa 1979. godine nisu naučene.

15. aprila 1979. godine u 7.19 časova Crnu Goru je pogodio zemljotres žestokih razmjera sa Rihterovom magnitudom od 7 jedinica i intenzitetom od devet stepeni Merkalijeve skale. Zahvatio je cijelo Crnogorsko primorje i sjevernu Albaniju, prouzrokujući brojne ljudske žrtve i velika materijalna razaranja.

Stjepčević navodi da bi danas, usled zemljotresa takve ili snage kakva je zabilježena u Albaniji, bezbjedni bili samo stanari zgrada koje su izgrađene do 1995. godine.

– Od 1995. godine kada je počela ova tržišna gradnja, kada su se pojavili razni investitori koji nemaju pojma o građevinarstvu, konobari, šoferi i ostali, tada su počeli da grade objekte koji su sa seizmičkog ali i drugih aspekata vrlo sumnjivi. Dovoljno je da vidite novogradnju u Budvi ali poslednjih godina i u Podgorici. Otpadaju fasade i slično i to govori o kvalitetu gradnje novijeg datuma, da ne govorimo o pitanju bezbjednosti takvih objekata, ističe Stjepčević u razgovoru za RSE.