- Piše: DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ

Među te pogodnosti je spadala i veoma ujednačena klima, koja je omogućavala neprekidnu produkciju tokom cijele godine – meteorološka služba SAD procjenjuje da tamo u prosjeku ima oko 320 sunčanih ili vedrih dana godišnje, tako da je bilo moguće čak i enterijere snimati napolju, ako se scena odozgo pokrije muslinskim zavjesama da bi se na taj način umekšale sjenke. Pogodnost je predstavljala i raznovrsnost topografije na prostoru od pedeset milja oko Holivuda, s planinama, dolinama, jezerima, ostrvima, šumom, morskom obalom i pustinjom – mogao se simulirati Mediteran na obali Pacifika, a Grifitov park je mogao da posluži umjesto alpskih šuma srednje Evrope. Među druge privlačne osobine grada spadalo je i to što je Los Anđeles imao status profesionalnog pozorišnog centra, zatim važeće niske poreske osnovice i – mnoštvo jeftine radne snage i zemljišnih posjeda. Ovo drugo je omogućilo novopridošlim produkcionim kompanijama da kupuju desetine hiljada jutara prvoklasnih zemljišnih posjeda na koje će smjestiti svoje studije, ateljea za snimanje s dekorom i na kojima će zadržati otvorene placeve u pozadini studija. Od 1908. do 1912. mnogo nezavisnih za stalno se preselilo u Holivud, dok je nekoliko članova Patents Company počelo tamo sezonski da snima filmove. Grifit je, na primjer, prvi tamo preselio svoju posadu iz Biografa tokom zime 1910, i tako je nastavio sve dok nije napustio Biograf 1913. Rad je nastavio, snimajući tokom cijele godine u južnoj Kaliforniji, za nezavisnu Mutual Film Company. Do 1915. u holivudskoj filmskoj industriji bilo je zaposleno već skoro petnaest hiljada radnika, a više od 60 odsto američke produkcije je već bilo smješteno tamo. Iste godine je časopis Variety objavio da uložen kapital u američku filmsku industriju – samo prije jednu deceniju to je bilo zanimanje zanatlija i vašarskih zabavljača – premašuje 500 miliona dolara. Zbog loše poslovne prakse, MPPC je bio praktično van posla od 1914. godine, njegovo formalno raspuštanje 1918. će biti posledica jedne antitrust parnice koju je pokrenula Vilsonova administracija još 1912.

Tako se dogodilo da su najmoćnije kompanije u novoj prestonici filma bile upravo nezavisne kompanije, prosto zasute novcem zarađenim zahvaljujući preorijentaciji na proizvodnju dugometražnih filmova. Kompanija Famous Players-Lasky Corporation (koja će 1935. postati Paramount Pictures), osnovana 1916. integracijom Famous Players Company Adolfa Cukora i Feature Play Company Dž. L. Laskog i distribucijske kuće Paramount; Universal Pictures koju je 1912. osnovao Karl Lemle integracijom IMP s kompanijama Povvers, Rex, Nestor, Champion i Bison; Goldvvin Pictures, koju su 1916. osnovali Samjuel Goldfiš (kasnije Goldvin) i Arčibald Selvin; Metro Pictures i Louis B. Mayer Productions, koje je osnovao Luis B. Mejer 1915, odnosno 1917; i FoxFilm Corporation (postaje 1935.20th Century-Fox), koju je osnovao 1915. Vilijam Foks. Poslije Prvog svjetskog rata sve ove velike igrače je okupio Loew's Inc. (roditeljska korporacija MGM-a, integracijom pomenutih kompanija Metro, Goldwyn i Mayer, 1924), nacionalni lanac prikazivača koji su organizovali Markus Lou i Nikolas Šenk 1919; First National Pictures Inc., krug nezavisnih prikazivača koji su osnovali sopstvene produkcione jedinice 1922. u Burbanku; Warner Bros Pictures, kompanija koju su registrovali kao korporaciju Hari, Albert, Sem i Džek Vorner 1923, ali koja je bila praktično aktivna još čitavu deceniju prije toga; i Columbia Pictures, koju su 1924. osnovali Hari i Džek Kon. Kao što i njihova imena pokazuju, te organizacije će postati kičma holivudskog sistema filmskih studija, a Ijudi koji su njima upravljali imali su nekoliko važnih zajedničkih osobina. Kao prvo, svi su bili nezavisni prikazivači i distributeri koji su nadjačali Trust i trasirali svoj put ka vrhu genijalnim finansijskim manipulacijama u vrijeme postniklodeonskog buma cjelovečernjih filmova, integrišući produkcione kompanije, organizujući nacionalne distribucijske mreže, i najzad, preuzimajući ogromne lance bioskopskih sala. Oni su na posao kojim su se bavili gledali kao na u osnovi operaciju modeliranu po ugledu na praksu lanaca maloprodaje Woolworth's i Sears.


(NASTAVIĆE SE)