-Piše: Miloš Spaić

Crna Gora ima prepoznatljivu istoriju pomorstva. Nezaobilazna karika u tom slučaju je, naravno, brod. Kada zavirimo kroz vrata vremena, u carstvo učiteljice života, baš se, na ovim prostorima, u poslednjih vijek i nešto brod pojavljuje kao pratilac tri najduža vladara: kralja Aleksandra, Tita i ovog današnjeg režima koji vlada našom Crnom Gorom. Međusobno su se kopirali, preuzimali ideje, pokušavali mijenjati istoriju, ali kada se sve sabere, poređali su se gradacijski od najboljeg ka najgorem.

Mjesec je maj, a pošto su se voljom sudbine u maju smjestili Titova smrt, te njegov samoodabrani rođendan, a eto za sada je i najduže vladao, hajde da počnemo od maršala.

Čuvena je bila Titova štafeta mladosti koja je svake godine od 1957. dva mjeseca putovala kroz njegovu Jugoslaviju, da bi se 25. maja na stadionu JNA na sletu predavala Titu s porukom sa dobrim željama... A tu je i njegova reputacija svjetskog putnika mirotvorca njegovom plutajućom rezidencijom, brodom „Galeb”, kojim je maršal obišao 18 zemalja na tri kontinenta, Evropi, Aziji i Africi, te putovanje 1953. u spektakularnu posjetu britanskom premijeru Vinstonu Čerčilu, gdje je u čast jugoslovenskog suverena u vodama Gibraltara priređen doček. Desetine engleskih vojnih aviona letjelo je iznad „Galeba”, a sa tri broda Kraljevske mornarice Velike Britanije čuli su se počasni plotuni.

Sve ove ideje maršal je preuzeo od svog prethodnika kralja Aleksandra, doduše i zlatno ordenje i tabakere koje je dijelio po svijetu raznim liderima kao svoje. Tradicija iskazivanja odanosti, vjernosti, spremnosti da se pokaže želja, da se očuva zemlja, počela je malo prije dolaska komunista, tačnije 5. decembra 1929. kada se osniva organizacija Soko Kraljevine Jugoslavije.

Bila je to jedinstvena viteška organizacija, osnovana s ciljem da podiže tjelesno zdravlje, moralno jake i nacionalno svjesne državljane. Odmah po osnivanju uprava Sokola zatražila je blagoslov kralja Aleksandra Karađorđevića da svog sina prvijenca učlani u društvo. Pet godina kasnije članovi Sokola iz Sarajeva u znak zahvalnosti Petru I Karađorđeviću, koji je kao Petar Mrkonjić učestvovao u ustanku za oslobođenje BiH i doprinio njenom pripajanju Jugoslaviji, organizuju nošenje baklje. Sokolci iz grada na Miljacki pretrčali su 355 km do Oplenca i tamo zapalili kandilo.

Uvod u godinu punoljetstva kraljevića Petra bio je kada su četiri štafete krenule iz četiri pravca: iz Celja, Maribora, Skoplja i Splita, u štafetno trčanje. Nošene su ove četiri palice kroz sve sokolske župe i njima su se slivale poruke i čestitke prestolonasledniku. Štafete je nosilo oko 7.000 mladih ljudi. Rođendanske štafete još nekrunisanom kralju predstavljale su spoj simbola moći palice i simbola zajedništva predavanjem iz ruke u ruku. Ulogu mirotvorca je Tito takođe preuzeo od Aleksandra jer je kralj 1933. išao na putovanje u Atinu, Istanbul i Evksinograd kraj Varne, s ciljem da čelnim ljudima Grčke, Turske, Bugarske i Rumunije objasni da Balkan nije bure baruta koje izaziva nemire u svijetu nego da to rade velike sile svojim miješanjem, suprotstavljajući jednu državu drugoj i postajući tako pokretači svih nesuglasica i mržnji između njih.

Opet se pojavljuje brod, u vidu razarača krstarice „Dubrovnik”, kojim je takođe išao i u Francusku gdje mu je kao i Titu bio priređen spektakularan doček, s počasnim plotunima sa tri francuska ratna broda.

Naš režim nije svjetski mirotvorac, ali je samozvani lider regiona. Nemamo štafetu, ali svakih nekoliko godina imamo kupovinu glasova smotuljkom od otprilike 50-ak eura, nemamo štafetu, ali imamo brod. Nije krstarica, nije ploveća rezidencija, nego teretni brod „Budva”. Ne vozi lidere nego bijeli prah, ne dočekuju ga britanske i francuske salve nego njemački policajci. Čudne vrijednosti u ovom našem zemanu.

Daće Bog da nam budućnost donese neke nove brodove, teret vrijedan poštovanja, bolju reputaciju i izlaz iz ovog neznanjem i nestručnošću stvorenog trenutnog stanja naše mile Crne Gore.

---