Bugarske reakcije na Rezoluciju Kominforma bile su brze i jasne. Brojnim izjavama, napisima u štampi i različitim konkretnim potezima, bugarsko rukovodstvo je jasno demonstriralo svoju privrženost kursu Moskve i odlučnost da se uđe u konflikt sa Jugoslavijom. Već na dan kada je Rezolucija Kominforma bila proklamovana – 28. juna 1948. godine – član najužeg rukovodstva Bugarske radničke partije, Trajčo Kostov, izjavio je pred partijskim aktivom Sofije da jugoslovenski režim „progoni sve što je bugarsko“, odnosno da je spreman da ubije „sve one koji izjave da su Bugari“. Još oštriji Kostov će biti na sastanku aktiva Otečestvenog fronta u Gornjoj Džumaji 3. jula 1948. godine. Ovom prilikom on će Jugoslovenima prebaciti da Jugoslaviju vole više nego Sovjetski Savez, da se u politici jugoslovenskih komunista socijalistički postulati miješaju sa nacionalističkim tendencijama, po čemu Broz podsjeća na Musolinija iz 1919. godine. Kostov je, osim sa Musolinijem, Broza uporedio sa Lujem XVI.

Nekoliko dana poslije nastupa Trajča Kostova u Gornjoj Džumaji, Vladimir Poptomov je sve činovnike jugoslovenske ambasade u Sofiji etiketirao kao špijune. Pokazatelj trenutnog raskida prijateljstva sa Jugoslavijom bilo je i uklanjanje Titovih slika iz javnih objekata u Bugarskoj. Rapidno se pogoršalo i stanje na jugoslovensko-bugarskoj granici. Već na samom početku jula u Jugoslaviji su registrovani preleti bugarskih aviona iznad jugoslovenske teritorije, a 11. jula pucano je na jednog jugoslovenskog graničara. Bugarske vlasti su 1. jula zatvorile sve granične prelaze prema Jugoslaviji, osim kod Caribroda. Zabilježeno je uskraćivanje izlaznih viza suprugama jugoslovenskih državljana koje su u Bugarskoj bile na odmoru ili na liječenju.

Važnu ulogu u napadima na odmetničko jugoslovensko rukovodstvo igrala je i bugarska štampa, koja je neposredno po objavljivanju Rezolucije Kominforma započela sa snažnom kampanjom protiv KPJ.

Tako je zvanični list Bugarske radničke partije, Rabotničesko delo, u tekstu „Zdrave komunističke snage će pobijediti“ kritikovao, kako se isticalo, jugoslovenski nacionalizam i neprijateljski odnos prema Sovjetskom Savezu i ostalim zemljama socijalističkog tabora. Istovremeno je iznijeto uvjerenje u prevagu „zdravih snaga“ u partiji jugoslovenskih komunista. Radilo se o opštem mjestu kominformovske kampanje protiv Jugoslavije u čijem je centru bilo očekivanje da će staljinistički orijentisani krugovi u Komunističkoj partiji Jugoslavije, kojih je dakako bilo, uspjeti da svrgnu Titovu struju.

Pojedini jugoslovenski izvori sugerišu istoričarima da na početku krize u odnosima Beograda i Moskve rukovodstvo Bugarske radničke partije nije bilo monolitno u osudi jugoslovenske partije. Kao kolebljivi su u Beogradu bili percipirani Petko Kunin, Dobri Terpešev, Cola Dragojčeva i Vasil Kolarov. Do Beograda su stizale glasine i o dramatičnim teškoćama Georgija Dimitrova da prihvati raskid sa Jugoslavijom. U jednoj depeši koja je završila u jugoslovenskoj partijskoj dokumentaciji o tome, kao i kolebanju u bugarskoj miliciji, nalazimo sledeću informaciju: „Među komunistima se priča da je Dimitrov plakao i udarao se po čelu kada je u CK Kostov držao referat, a sjutradan kada su omladinci skidali Maršalovu sliku iz jedne sale, uzeo je i prenio u svoje lične prostorije. Ovakve priče rukovodioci ne negiraju, dok kod naroda postoji nada da će Dimitrov stvar ispraviti. Milicija je prvog dana naređivala da se skinu Maršalove slike, a juče su išli sa prijetnjama i govorili da ih ponovo iznose.“

Potvrdu da su u vrhu bugarskog rukovodstva postojala neslaganja u odnosu na liniju Kominforma prema KPJ, razumije se, ne nalazimo u javnim istupima predstavnika ondašnje bugarske političke klase. Ako je kolebljivaca i bilo, oni su svoje preferencije pažljivo skrivali od sopstvene javnosti, a prije svega od Moskve. Da BRP(k) neće skretati sa moskovskog kursa jasno će biti demonstrirano na Petom kongresu Bugarske radničke partije kada je njen lider, Georgi Dimitrov, iznio otvorenu kritiku na račun jugoslovenskih komunista optuživši ih za šovinizam i distanciranje od Sovjeta i njihovog bloka.

Priredio:

MILADIN VELjKOVIĆ

(Nastaviće se)

---