-Priredio: MILADIN VELjKOVIĆ

Neupitna zavisnost Bugarske od Sovjetskog Saveza u periodu Hladnog rata, dodatno obezbijeđena sovjetskim kadrovskim injekcijama u Politbirou i Centralnom komitetu Bugarske komunističke partije, potvrdila se još jednom 1962. godine, kada je došlo do nove normalizacije odnosa Beograda i Moskve.

Novi kurs Moskve prema Beogradu doveo je, kao i sredinom pedesetih godina, do brzog popravljanja odnosa partija jugoslovenckih i bugarskih komunista. Već novembra 1962. godine, dakle samo nekoliko nedjelja nakon što je Brežnjev napustio Beograd, Todor Živkov će se na Osmom kongresu Bugarske komunističke partije založiti za jačanje komunikacije sa Jugoslavijom, a u zaključcima Kongresa podvučeno je da ideološka razmimoilaženja dvije partije ne treba da predstavljaju smetnju jačanju bilateralnih odnosa. Ovo opredjeljenje bugarskih komunista realizovano je u praksi već naredne godine, kada su dva vicepremijera, Živko Živkov i Mijalko Todorović, potpisali pet ugovora o jačanju privredne saradnje Jugoslavije i Bugarske. Jasan dokaz nove klime u odnosima partijskih klasa u Sofiji i Beogradu predstavljala je posjeta Todora Živkova Jugoslaviji januara 1963. godine.

Tako je krajem 1962. godine, kao posledica normalizacije jugoslovencko-sovjetskih odnosa započela nova, doduše kratka, era u odnosima bugarskih i jugoslovenskih komunista. Radilo se, ipak, o ograničenom poboljšanju komunikacije između Beograda i Sofije, s obzirom na još uvijek prisutne otvorene bilateralne teme, poput makedonskog pitanja i još djelujućeg istorijskog balasta iz dva svjetska rata.

Razgovor prvog sekretara CK BKP, Todora Živkova, i jugoslovenskog predsjednika i partijskog lidera, u Beogradu krajem januara 1963. godine, vođeni su u otvorenoj atmosferi, u kojoj se nijesu izbjegavala sporna pitanja u odnosima dvije države. Iz dostupnog stenograma razgovora saznajemo i da su obie strane pokazale volju za unapređenjem bilateralnih odnosa. U početnom dijelu razgovora Živkov je podvukao želju da se pojača saradnja dvije države, konstatujući da je već postignut „značajan uspjeh u regulisanju“ odnosa Jugoslavije i Bugarske. Živkov je, međutim, istakao makedonsko pitanje kao jabuku razdora između Sofije i Beograda. On je naglasio da Bugarska priznaje makedonsku naciju, ali da se protivi „antibugarskim osnovama“ na kojima se, prema njegovoj interpretaciji, konstruisao makedonski nacionalni identitet, svaljujući za to krivicu ne na Beograd i savezno rukovodstvo, već na establišment u Skoplju.

Susret Tita i Živkova u Beogradu praktično je, ali i simbolično, označio početak nove faze odnosa dvije zemlje. U jednoj partijskoj analizi odnosa Jugoslavije i Bugarske iz maja 1964. godine bila je naglašena promjena pogleda na Jugoslaviju u Bugarskoj poslije povratka prvog čovjeka Bugarske komunističke partije iz Beograda. Rezultat posjete Živkova Jugoslaviji je bilo ponovno uspostavljanje komunikacije dvije partije 1963. godine. Tako je u ljeto te godine Jugoslaviju posjetila grupa od šest funkcionera Komunističke partije Bugarske. Jugoslovenska strana je uzvratila posjetu, pa je u Bugarsku upućena šestočlana delegacija, predvođena Jovanom Veselinovim. Juna iste godine Bugarsku je posjetio Veljko Vlahović, a u decembru je u Beogradu i Ljubljani kratko boravio sekretar CK BKP, Prmov. Zabilježena je i posjeta delegacije Sreskog komiteta Niš Bugarskoj oktobra 1963. godine. Unapređenje bilateralne saradnje Jugoslavije i Bugarske od 1963. godine odrazilo se i na odnose „društveno-političkih“ organizacija dvije zemlje. U toku 1963. godine registrovana je intenzivna komunikacija sindikalnih, boračkih, omladinskih, ženskih, novinarskih, omladinskih, kulturnih i drugih organizacija dvije zemlje. Takav trend nastavljen je i u 1964. godini. Novu, relaksiranu, atmosferu u odnosima dva susjeda na simboličan način reprezentovalo je bugarsko filmsko ostvarenje „Kradljivac bresaka”. Film, snimljen 1964. godine u režiji Vula Radeva, a po romanu Emilijana Staneva, tematizovao je delikatnu ljubavnu aferu srpskog ratnog zarobljenika i žene bugarskog oficira. Film je dostigao enormnu popularnost u Bugarskoj, a prikazivan je i u Jugoslaviji.


(Nastaviće se)

---