Ubistvo generala
Kasema Sulejmanija, komandanta elitnih jedinica Kuds Iranske revolucionarne garde (IRGC), iza koga stoje američke snage u Iraku, izaziva kontroverze koje su stigle i do Balkana.
U rezoluciji koju je republikanski senator
Ted Kruz podnio Senatu navodi se da je general Sulejmani planirao terorističke napade širom svijeta, uključujući i Bosnu. Iranska ambasada u Sarajevu odbacila je takve tvrdnje. U međuvremenu, Albanija, koja pruža utočište militantnoj iranskoj opozicionog grupi Narodni mudžahedini Iraka (MEK), protjerala je dvojicu iranskih diplomata, koji su navodno povezani sa IRGC i iranskim Ministarstvom za informisanje i bezbjednost (MOIS).
Detalji ovih epizoda nijesu poznati, ali očigledno je da na Balkanu postoji mogućnost izbijanja nasilja između Irana i njihovih protivnika. Tu mogućnost povećava ne samo prisustvo MEK u Albaniji, već i žestoko regionalno suparništvo između Irana i Saudijske Arabije, odnosno Izraela, te traumatizovanost Irana zbog mogućeg pokušaja Amerike da promeni vlast.
Balkan bi mogao da postane kolateralna šteta strateških rivalstava na Bliskom istoku – zbog geografske blizine i lakših ciljeva, i kao mjesto gdje bi Iran mogao da napadne svoje protivnike. U ovom trenutku dvije države su u prvom planu: Albanija i Bosna i Hercegovina, piše „Balkan insight”.
Albanija se našla na udaru iranskog bijesa kada je počela da prima pripadnike MEK, organizacije nalik na sektu koja je i jedan od najžešćih neprijatelja iranskog režima. Godine 2013. Albanija je postigla dogovor sa administracijom
Baraka Obame, prema kome će pružati utočište članovima MEK.
Počeli su da dolaze 2016. godine, a sada ih ima oko 3.000. Godine 2012. američki Stejt department skinuo je MEK sa spiska terorističkih organizacija, a 2017. delegacija istaknutih američkih senatora posjetila je rukovodstvo MEK u Albaniji.
Organizacija već sada uživa podršku pojedinih bliskih saradnika američkog predsjednika
Donalda Trampa, poput njegovog bivšeg savjetnika za nacionalnu bezbjednost
Džona Boltona, koji je u međuvremenu „izašao iz igre”, i advokata
Rudolfa Đulijanija, koji je im je i dalje blizak. On je u zamjenu za usluge lobiranja od njih dobio finansijsku nadoknadu.
S obzirom na to da uvijek postoji mogućnost da Amerikanci požele da mijenjaju režim u Iranu, kao i na Trampovo povlačenje iz nuklearnog sporazuma sa Iranom, prisustvo MEK stvara opasnost da bi Albanija, a možda i cio region, mogli da budu uhvaćeni u sukob između MEK i iranske vlade.
Iako bi se, zbog udaljenosti, lako moglo posumnjati u sposobnost Irana da napadne MEK u Albaniji, u martu 2018. albanske snage bezbjednosti uhapsile su dva Iranca zbog sumnje da su planirali teroristički napad na pripadnike MEK. Oni su pušteni na slobodu zbog nedostatka dokaza. U aprilu 2018.
Struan Stivenson, bivši član Evropskog parlamenta i borac protiv iranskog režima, optužio je Iran da je imenovao visoke članove MOIS na pozicije u ambasadi u Albaniji, uključujući i ambasadora
Golama Huseina Muhamadniju, i prvog sekretara
Mustafu Rudakija, a u cilju podrivanja MEK u Albaniji.
Iranski operativci i diplomate navodno su širili strah u lokalnom stanovništvu zbog prisustva MEK u kontekstu kulturnih događaja. Albanija je protjerala ambasadora i još jednog neidentifikovanog diplomatu, možda Mustafu Rudakija, u decembru 2018. zbog nacionalne bezbjednosti.
U oktobru 2019. šef albanske policije
Ardi Veliju tvrdio je da je neka iranska paravojna grupa, koju su činila tri iranca i jedan turski državljanin, planirala terorističke napade na MEK.
Za Iran, Balkan je plodno tlo za napade na protivnike. Zemlja je poznata po sposobnosti da napada neprijatelje širom svijeta, a kako onda ne bi bio u regionu koji je posebno atraktivna meta zbog propustljivih granica, korupcije, slabe vladavine prava i vjerovatno nespremnih službi bezbjednost, piše „Balkan insight”.
Iran sponzor globalnog terorizmaPrema riječima stručnjaka za bezbjednost
Pola Pilara, Iran možda ne može da bude sponzor globalnog terorizma, ali je i dalje sposoban za izvođenje terorističkih napada kao vida odmazde. Jasno je zašto bi Iran mogao da strahuje od MEK i njihovog prisustva na Balkanu. MEK se hvalio da njihovo premještanje u Albaniju znači podmlađivanje pokreta u borbi protiv režima, a neki izvori u Iranu i na Balkanu tvrde da MEK namjerava da otvori novi kamp za obuku u Albaniji.
Kako navodi sajt, druga država u regionu, u koju bi mogao da se „prelije” sukob između Irana i njegovih protivnika, jeste Bosna. Iran je u prošlosti često podržavao različite političke i vojne ličnosti u toj zemlji. Za vrijeme rata u Bosni 1992–1995, Iran je pružao podršku različitim muslimanskih borbenim jedinicama, kao što je Sedma muslimanska brigada, i to u novcu, oružju, kroz obuku ili putem obavještajnih informacija. Iranska obavještajna služba time je stekla uporište u Bosni, koje je ostalo jako i poslije rata. Godine 2014. Bosna je protjerala iranske diplomate povezane sa obavještajnim službama zbog kontakata sa džihadistima u Gornjoj Maoči, selu ozloglašenom kao centru tvrdokornih vehabija i salafista. Bosna bi mogla da postane neka vrsta bojnog polja Saudijska Arabija takođe širi prisustvo u muslimanskim dijelovima Bosne, dok je Izrael postao jedan od glavnih pomagača Republike Srpske. U tom kontekstu, Balkan, a naročito Bosna mogli bi da postanu neka vrsta bojnog polja „sa strane” za velike protivnike na Bliskom istoku.
U situaciji kada ima osjećaj da su ga SAD, Izrael i Saudijska Arabija satjerali u čošak, Iran bi mogao da dođe u iskušenje da uništi svoje protivnike u Bosni, uz pomoć političkih predstavnika, oružanih grupa i obaveštajnih službi, pogotovo što i Izrael i Saudijska Arabija imaju veći uticaj na Balkanu, nego Iran, zaključuje „Balkan insight”.Albanija, mala i zlobna državaNije poznato da li su optužbe na račun Irana ozbiljne, ili Albanija samo nastoji da s dodvori Americi. Ali nema sumnje da su odnosi između Teherana i Tirane sada veoma zategnuti. Iranski vrhovni vođa Ali Hamnej verovatno je mislio na Albaniju kada je spomenuo „malu, ali zlobnu evropsku zemlju, u kojoj su se američki elementi urotili sa iranskim izdajnicima i planiraju napade na Islamsku Republiku”.
Godine 2016. kosovske vlasti optužile su iranskog nacionalistu
Hasana Azarija Bendžadija, koji je vodio Fondaciju za Kuran Kosova, krovnu organizaciju pet šiitskih nevladinih organizacija na Kosovu, za finansiranje terorizma i ekstremizma, kao i pranje novca. Bendžadi je navodno bio zadužen za širenje ideološke antizapadne i antisemitske propagande u korist Irana. Poslije Sulejmanijeve smrti, kosovske vlasti uhapsile su ženu koja je na Fejsbuku zahtijevala osvetu za ciljani napad.
)){kind=small}
