Cr­kva Sve­tog Di­mi­tri­ja na Kru­šev­cu, po­red Dvor­ca kra­lja Ni­ko­le, pri­pa­da Mi­tro­po­li­ji cr­no­gor­sko-pri­mor­skoj (MCP), od­lu­čio je bje­lo­polj­ski Vi­ši sud, ti­me uki­da­ju­ći pre­su­du Osnov­nog su­da u Pod­go­ri­ci, ko­ji je do­su­dio da je ona vla­sni­štvo dr­ža­ve. Ko­or­di­na­tor Prav­nog sa­vje­ta Mi­tro­po­li­je cr­no­gor­sko-pri­mor­ske, pro­to­je­rej-sta­vro­for Ve­li­bor Džo­mić sa­op­štio je za „Dan“ da ta cr­kva ni­ka­da ni­je bi­la u svo­ji­ni kra­lja Ni­ko­le i di­na­sti­je Pe­tro­vi­ća.
U po­stup­ku za utvr­đi­va­nje pra­va vla­sni­štva nad cr­kvom, dr­ža­va Cr­na Go­ra i Cen­tar sa­vre­me­ne umjet­no­sti pod­ni­je­li su tu­žbu pro­tiv MCP ra­di pre­da­je ne­po­kret­no­sti i utvr­đe­nja pra­va svo­ji­ne, na­kon če­ga je Mitropolija pod­ni­je­la pro­tiv­tu­žbu.
– Pro­tiv­tu­žbe­ni za­htjev se usva­ja pa se utvr­đu­je da je tu­že­ni – pro­tiv­tu­ži­lac vla­snik ne­po­kret­no­sti (Cr­kve Sve­tog Di­mi­tri­ja), što su tu­ži­o­ci – pro­tiv­tu­že­ni (dr­ža­va i Cen­tar) du­žni pri­zna­ti i tr­pje­ti pro­mje­nu upi­sa pra­va svo­ji­ne u ka­ta­stru ne­po­kre­no­sti na osno­vu ove pre­su­de – na­vo­di se u pre­su­di tro­čla­nog vi­je­ća bje­lo­polj­skog su­da.
U pre­su­di se na­vo­di da se osno­va­no žal­bom Mi­tro­po­li­je uka­zu­je da je pr­vo­ste­pe­na pre­su­da za­sno­va­na na bit­nim po­vre­da­ma od­re­da­ba par­nič­nog po­stup­ka, jer je nje­na iz­re­ka ne­ra­zu­mlji­va, a da­ti raz­lo­zi ne­ja­sni i pro­ti­vr­ječ­ni.
– Me­đu­tim, po da­ljem na­la­že­nju pr­vo­ste­pe­nog su­da spor­na cr­kva pred­sta­vlja biv­šu Dvorsku kapelu kao sa­stav­ni dio Dvorskog kompleksa i pred­met­ni vjer­ski obje­kat je pri­pa­dao imo­vi­ni C.D.P. i isti je kon­fi­ska­ci­jom po­stao dru­štve­na svo­ji­na. Na­ve­de­ni za­klju­čak pr­vo­ste­pe­ni sud te­me­lji na na­la­zu i mi­šlje­nju vje­šta­ka ge­o­det­ske stru­ke i rje­še­nji­ma od 27. no­vem­bra 1957. go­di­ne, 4. sep­tem­bra 1961. go­di­ne i rje­še­nju o upi­su u cen­tral­ni re­gi­star spo­me­ni­ka kul­tu­re od 5. av­gu­sta 1993, kao i is­ka­zi­ma svje­do­ka da je tu­že­ni sa­mo­i­ni­ci­ja­tiv­no pre­u­zeo dr­ža­vi­nu nad ovim objek­tom to­kom 1992. go­di­ne – pi­še u pre­su­di.
Su­di­je Višeg suda su kon­sta­to­va­le da se ta­kav za­klju­čak pr­vo­ste­pe­ne pre­su­de ne mo­že pri­hva­ti­ti jer ne­ma oslon­ca u na­la­zu vje­šta­ka ge­o­det­ske stru­ke.
– Ne mo­že se pri­hva­ti­ti za­klju­čak ožal­be­ne pre­su­de da se pred­met­ni vjer­ski obje­kat na­la­zi u dr­ža­vi­ni tu­že­nog – pro­tiv­tu­ži­o­ca po­čev od 7. no­vem­bra 1992. go­di­ne ka­da je tu­že­ni sa­mo­i­ni­ci­ja­tiv­no pre­u­zeo dr­ža­vi­nu nad pred­met­nim vjer­skim objek­tom – kon­sta­to­va­no je u od­lu­ci.
Ka­ko se na­vo­di, iz to­ga sli­je­di za­klju­čak da raz­lo­zi o od­luč­nim či­nje­ni­ca­ma iz pr­vo­ste­pe­ne pre­su­de pro­ti­vr­je­če sa­dr­ža­ju za­pi­sni­ka o iz­ve­de­nim do­ka­zi­ma kao i na­vo­di­ma stra­na­ka u po­stup­ku do­no­še­nja po­bi­ja­ne pre­su­de.
– U po­gle­du od­lu­ke u me­ri­tu­mu, po­bi­ja­na pre­su­da je za­sno­va­na na ne­pot­pu­no utvr­đe­nom či­nje­nič­nom sta­nju, jer ni­je na po­u­zdan na­čin raz­ja­šnje­no da li je pred­met­ni vjer­ski obje­kat bio svo­ji­na dinastije Petrovića i da li je kao kon­fi­sko­van i po­stao dru­štve­na svo­ji­na ili je bio cr­kve­na svo­ji­na i u po­sje­du cr­kve Svetog Velemučenika Dimitrija. U pri­su­stvu ovih raz­lo­ga ožal­be­na pre­su­da je mo­ra­la bi­ti uki­nu­ta – sma­tra se u od­lu­ci.
Džo­mić je ka­zao da je pre­su­da Vi­šeg su­da u Bi­je­lom Po­lju po­tvr­di­la da su pra­vo­slav­ne cr­kve - cr­kve­ne, a ne dr­žav­ne, bez ob­zi­ra što se na­la­ze na te­ri­to­ri­ji ne­ke dr­ža­ve.
– Isti je slu­čaj i sa ri­mo­ka­to­lič­kim cr­kva­ma i islam­skim dža­mi­ja­ma. Od vaj­ka­da, a po­seb­no u mo­der­noj dr­žav­no­sti Cr­ne Go­re ili, pre­ci­zni­je, od do­no­še­nja Op­šteg imo­vin­skog za­ko­ni­ka 1888. go­di­ne, pa sve do da­nas i da­nas, vjer­ski objek­ti sa osta­lim ne­po­kret­nim i po­kret­nim stva­ri­ma ko­je im pri­pa­da­ju – bez ob­zi­ra da li je ri­ječ o pra­vo­slav­nim ma­na­sti­ri­ma i cr­kva­ma, ri­mo­ka­to­lič­kim cr­kva­ma i sa­mo­sta­ni­ma ili islam­skim dža­mi­ja­ma i va­ku­fi­ma – pred­sta­vlja­ju svo­ji­nu kon­kret­ne cr­kve ili vjer­ske za­jed­ni­ce ko­ja ima svoj du­hov­ni i prav­ni su­bjek­ti­vi­tet. Ovo ni­je pr­va pre­su­da ili pr­va pra­vo­sna­žno pre­su­đe­na stvar ta­kve vr­ste u Cr­noj Go­ri ko­jom je Cr­kvi – pra­vo­slav­noj Mi­tro­po­li­ji cr­no­gor­sko-pri­mor­skoj pri­zna­to pra­vo svo­ji­ne nad pra­vo­slav­nim sve­ti­nja­ma kao vjer­skim objek­ti­ma. Sva­kom prav­ni­ku je to ja­sno ako ho­će da bu­de prav­nik. Šta bi, uosta­lom, jed­na se­ku­lar­na dr­ža­va ra­di­la sa vjer­skim, sa­kral­nim objek­tom – pi­tao je on.
Pod­sje­ća da je ovaj sud­ski po­stu­pak tra­jao pet go­di­na.
Su­di­ja Osnov­nog su­da u Pod­go­ri­ci Da­ni­lo Jeg­dić je za pet go­di­na do­nio tri pre­su­de i sve tri su po­ni­šte­ne kao ne­za­ko­ni­te po žal­ba­ma Mi­tro­po­li­je. Ža­lo­sno je, ali isti­ni­to da je­dan su­di­ja po­put Da­ni­la Jeg­di­ća u ovom slu­ča­ju pet go­di­na ne­za­ko­ni­to po­stu­pa, ig­no­ri­še do­ka­ze, is­klju­ču­je zdrav ra­zum iz po­stup­ka, pre­ne­bre­ga­va ukid­ne na­lo­ge dru­go­ste­pe­nog su­da, do­no­si ne­za­ko­ni­te pre­su­de i na­vi­jač­ki se po­na­ša, a sve sa ci­ljem da svo­jim ata­kom na Cr­kvu ostva­ru­je ili svo­je am­bi­ci­je ili da slu­ži ne­ko­me. Ta­kvo po­stu­pa­nje ne­ma ve­ze sa su­dom i sud­ni­com, za­ko­nom i za­ko­ni­tim po­stu­pa­njem. To je jed­na, me­ta­fo­rič­no ka­za­no, „tru­la da­ska“ u cr­no­gor­skom sud­stvu. Ni­ma­lo se ne ču­dim što ni­je iza­bran za su­di­ju Vi­šeg su­da, jer sa ne­za­ko­ni­tim pre­su­da­ma ne mo­že da na­pre­du­je. Pro­šla su sta­ra vre­me­na. Sve tri Jeg­di­će­ve pre­su­de su na Vi­šem su­du pa­le kao gnji­le kru­ške sa dr­ve­ta. Mi­slim da se u ovom slu­ča­ju tre­ba is­pi­ta­ti i nje­go­va su­dij­ska od­go­vor­nost. Neo­d­go­vor­ni po­kre­ta­či po­stup­ka, ali i su­di­ja Jeg­dić sa tri ne­za­ko­ni­te pre­su­de su ko­šta­li dr­žav­ni bu­džet sko­ro osam hi­lja­da eura – is­ta­kao je on.
Na­vo­di da su pu­no­moć­ni­ci Mi­tro­po­li­je, advo­ka­ti Vo­ji­slav M. Đu­ri­šić i Ju­go­slav Kr­po­vić, uz po­moć Prav­nog sa­vje­ta i Jo­va­na Mar­ku­ša, jed­nog od, ka­ko je re­kao, naj­bo­ljih po­zna­va­la li­ka i dje­la kra­lja Ni­ko­le u Cr­noj Go­ri, u po­stup­ku, na osno­vu auten­tič­ne do­ku­men­ta­ci­je, ne­po­bit­no do­ka­za­li, a Vi­ši sud i po­tvr­dio, da cr­kva Sve­tog Di­mi­tri­ja na Kru­šev­cu, ni­ka­da ni­je bi­la u svo­ji­ni kra­lja Ni­ko­le i di­na­sti­je Pe­tro­vi­ća.
– Ona ni­je bi­la u sa­sta­vu imo­vi­ne kra­lja Ni­ko­le i nje­go­vih po­to­ma­ka i kao ta­kva ni­je i ne mo­že bi­ti u dr­žav­noj svo­ji­ni po va­že­ćim pro­pi­si­ma. Kralj Ni­ko­la je kti­tor, a ne vla­snik cr­kve i ona ni­je pred­sta­vlja­la nje­go­vu pri­vat­nu svo­ji­nu, jer u pra­vo­slav­noj vje­ri i tra­di­ci­ji ne po­sto­je „pri­vat­ne cr­kve“. Za­stup­nik tu­žbe Ri­sto Fe­mić, za­mje­nik Za­štit­ni­ka imo­vin­sko-prav­nih in­te­re­sa Cr­ne Go­re, po­ku­šao je da nas uvje­ri da on da­nas bo­lje zna šta je bi­lo u svo­ji­ni kra­lja Ni­ko­le ne­go što je to bla­že­no­po­čiv­ši kralj znao kad je sa­sta­vljao i osta­vljao na iz­vr­še­nje svoj te­sta­ment – uka­zao je on.A.O.


„Đa­vo­lji advo­ka­ti“

Ve­li­bor Džo­mić is­ti­če da su „đa­vo­lji advo­ka­ti“ u ovom po­stup­ku bi­li raš­či­nje­ni biv­ši pra­vo­slav­ni sve­šte­nik Mi­raš De­de­ić „i ne­ki čla­no­vi nje­go­ve or­ga­ni­za­ci­je ko­ji su se vi­še pu­ta ogla­ša­va­li da je ‘cr­kva na Kru­šev­cu u svo­ji­ni dr­ža­ve Cr­ne Go­re’“.
– Ni­je­su to ra­di­li bez raz­lo­ga: pa­kle­ni plan je bio da se ova sve­ti­nja ot­me od Mi­tro­po­li­je i da se pre­da na ko­ri­šće­nje De­de­i­ću i li­ci­ma ko­ja uop­šte ni­je­su pra­vo­slav­ni sve­šte­ni­ci. Ipak, sud je pre­su­dio druk­či­je – is­ta­kao je Džo­mić.


Jeg­dić ne že­li da ko­men­ta­ri­še

Iz Osnov­nog su­da u Pod­go­ri­ci ka­za­li su „Da­nu” da su­di­ja Danilo Jeg­dić ni­je upo­znat da je do­ni­je­ta dru­go­ste­pe­na od­lu­ka u ovom pred­me­tu. On ni­je že­lio da ko­men­ta­ri­še na­vo­de ko­ji su iz­ni­je­ti na nje­gov ra­čun iz Mi­tro­po­li­je.