Ukupno 33 institucije tokom protekle godine uspjele su da blokiraju čak 620 miliona eura državnog novca kroz planove javnih nabavki. Prema podacima Uprave za javne nabavke, 33 institucije i državna preduzeća bili su isplanirali da za robu, radove i usluge potroše čak 865.718.423 eura, a potrošili su 245.693.964, što predstavlja razliku od 620.024.459 eura.
Sa tih 620 „zamrznutih” miliona, jer planirana sredstva za tendere ostaju zamrznuta i ne mogu se koristiti za druge namjene, moglo se dosta toga. Recimo, sagraditi vrtići i škole koji nedostaju, uložiti u oronule bolnice koje često imaju problem sa pokvarenim aparatima, ali i poslati na liječenje u inostranstvo sve građane kojima je potrebna transplantacija bilo kog organa ili zbog drugih bolesti, a posebno djece. Para u državi očigledno ima čim se mogu blokirati stotine miliona, ali smo nažalost spali na to da novac za liječenje djece skupljamo šaljući SMS poruke, a za odrasle nema ni te opcije, nego se ljudi snalaze na razne načine.
Takođe, ovakvo loše raspolaganje novcem je pokazatelj da je naša država imala novac za naknade majkama, ali ih je ukinula. Isto tako, godinama je socijala od 60 do 125 eura, minimalna zarada 193 eura, građani se bore za golu egzistenciju.
Na drugoj strani za javne nabavke planiraju se milionski izdaci, a uko­li­ko se no­vac ne po­tro­ši, on se na kra­ju go­di­ne vra­ća u tre­zor.
Najlošiji u planiranju javnih nabavki je resor saobraćaja i pomorstva, na čijem je čelu Osman Nurković. To ministarstvo je lani umjesto planiranih 193.088.296 eura, potrošilo 57.871.459, što znači da je nerealizovano preko 135 miliona.
Sledeće na listi rekordera po lošem planiranju je ministarstvo održivog razvoja i turizma, kojim rukovodi Pavle Radulović, koje je imalo namjeru da potroši 158.711.941, a realizovali su 42.313.566 eura.
Elektroprivreda je sa raspoloživih 89,6 miliona potrošila 15,6, Crnogorski elektrodistributivni sistem od 81,5 svega 13,2, a Montenegroerlajnz od 42,8 miliona ukupno 2,9.
Milionsku razliku u planiranju i realizaciji imaju i Ministarstvo unutrašnjih poslova, Klinički centar Crne Gore, „13. jul Plantaže”, Glavni grad Podgorica i Crnogorski elektroprenosni sistem.
Na listi loših planera su i Fond za zdravstveno osiguranje, Opština Ulcinj, Ministarstvo odbrane, Aerodromi Crne Gore, RTCG, Željeznički prevoz, Opština Budva, Komunalne usluge Podgorica, Vodovod i kanalizacija Podgorica, Agencija za izgradnju i razvoj Podgorice, Univerzitet Crne Gore, Opština Pljevlja, Opština Tivat, Hotelska grupa „Budvanska rivijera“, Direkcija za uređenje i izgradnju Kotora, Opština Bar, Montekargo, Ministarstvo pravde, Putevi Podgorica, Pošta, Dom učenika i studenata Podgorica, Komunalno Budva i Vodovod i kanalizacija Cetinje.
U Upravi za javne nabavke kažu da planiranje javne nabavke podrazumijeva više radnji koje naručilac preduzima u cilju pripreme i sprovođenja tendera i kasnijeg zaključenja i realizacije ugovora. Te radnje su utvrđivanje potreba za nabavkom i istraživanje tržišta, predviđanje sredstava usvajanjem budžeta ili finansijskog plana, kao i donošenje plana nabavki koji sadrži dinamiku sprovođenja nabavki, vrstu postupka, procijenjenu vrijednost i ostale potrebne elemente.
– Kroz utvrđivanje potreba za nabavkom naručilac se, aktivnom komunikacijom unutar svojih organizacionih djelova (kao što su tehnička, finansijska, pravna služba i služba komercijale), opredjeljuje šta će nabavljati u jednoj godini. Pritom, naručilac se rukovodi analizom nabavki i potreba u prethodnom periodu, trenutnim potrebama i stanjem zaliha, analizom aktuelnog stanja na tržištu, kao i godišnjim i srednjoročnim planovima poslovanja. Važno je da tom prilikom naručilac realno i objektivno utvrdi potrebe sa stanovišta poslova koji su mu dati u nadležnost, ali i sa stanovišta raspoloživih kadrovskih i tehničkih kapaciteta. Što se tiče poslova koje obavlja naručilac, trebalo bi uzeti u obzir ne samo ono što je navedeno u propisima i odlukama nadležnih organa kojima su određeni ti poslovi, već i godišnje i srednjoročne planove poslovanja – navode u upravi.
M.S.

Neophodna pravovremenost
U upravi kažu da u fazi planiranja javnih nabavki posebnu pažnju bi trebalo posvetiti pravovremenosti i načinu planiranja.
– Kod naručilaca veoma je prisutan problem kašnjenja u pravljenju planova nabavki i neadekvatno planiranje u smislu da se planira više ili manje nego što je potrebno. Taj problem ima za posledicu da se ili prevelika sredstva angažuju i ostaju neiskorišćena, ili da se naknadno uoče potrebe koje nijesu bile predviđene u vrijeme planiranja, što nameće potrebu sprovođenja pregovaračkih postupaka „po hitnosti” ili dovodi do toga da naručilac nema na raspolaganju potrebna dobra ili usluge. Na taj način se, djelimično, može objasniti visoko učešće postupaka „po hitnosti” u ukupnoj vrijednosti javnih nabavki. Naručioci upravi dostavljaju plan nabavke u elektronskom obliku putem aplikativnog softvera koji je izradio ovaj organ radi objavljivanja, kao i u pisanom obliku. U tom smislu, a u svrhu pribavljanja informacija za realizovane nabavke, uprava je na sajtu objavila uputstvo za obveznike primjene Zakona o javnim nabavkama. Ovaj dokument je usled izmjene procijenjene vrijednosti javne nabavke, izmjene samog predmeta nabavke, planiranja nove nabavke moguće mijenjati – dodaju u upravi.