Najmanje 4.637 zaposlenih u javnoj upravi (bez lokalnih samouprava) ostaće bez posla, jer sa njima u narednom periodu neće biti produženi ugovori na određeno i o djelu, po kojima su trenutno angažovani. To se zaključuje iz Plana optimizacije javne uprave, prema kojem vlast stavlja moratorijum na zapošljavanje u javnoj sektoru. Prema podacima iz plana, u koji je „Dan“ imao uvid, na centralnom nivou su po osnovu ugovora na određeno angažovana 3.963 lica, dok ugovor o djelu imaju 674 radnika, a to nijesu konačni podaci za sve institucije, što znači da bi broj ljudi koji će ostati bez posla mogao biti značajno veći.
Oni će bez posla ostati po isteku vremena na koji su angažovani, a najmanje do 1. marta 2019. godine, jer Vlada predviđa da u cilju optimizacije javne uprave smanji broj zaposlenih. Ta mjera odnosiće se i na ugovore o privremenim i povremenim poslovima, kao i ugovore o djelu, ali se takvo ograničenje ne odnosi na ugovore o djelu čije zaključenje je neophodno za nesmetano vršenje poslova organa. Za takva angažovanja biće potrebno prethodno pribavljeno odobrenje Ministarstva finansija i Ministarstva javne uprave.
Prema podacima Ministarstva javne uprave (MJU), na centralnom nivou je zaposleno 39.306 lica, a na lokalnom nivou 12.174. Od tog broja, planirano je da se do 2020. godine broj zaposlenih na centralnom nivou smanji za 1.965, a na centralnom za 1.217, što je ukupno 3.182 zaposlena.
Kratkoročnim mjerama za optimizaciju javne uprave na centralnom nivou definisano je ograničenje zapošljavanja zasnivanjem radnog odnosa na neodređeno i određeno vrijeme u organima državne uprave i javnim ustanovama čiji je osnivač država do 1. marta 2019. godine. Jedna od mjera je i stvaranje preduslova za sprovođenje mjere sporazumnog prestanka radnog odnosa, proglašenje tehnološkog viška uz isplatu otpremnine za zaposlene na koje se primjenjuju opšti propisi o radu, kao i promjene akata o sistematizaciji u skladu sa stvarno potrebnim brojem izvršilaca kroz sagledavanje budžetskih i strateških opredjeljenja rada Vlade, uz obavezu smanjenja broja sistematizovanih izvršilaca od 10 do 30 odsto.
U analizi Instituta alternativa „Začarani krug racionalizacije“ navodi se da se na zarade zaposlenih u javnom sektoru troši više od pola milijarde eura godišnje, s trendom rasta. Podsjećaju da je Vlada obećala da će do 2020. godine smanjiti broj zaposlenih u javnom sektoru za pet odsto na nacionalnom nivou i 10 odsto na lokalnom nivou, odnosno da će oko 3.200 zaposlenih prestati da radi u javnoj upravi.
– Ovo nije prvi put da Vlada daje slična obećanja. Obećanje da će broj zaposlenih biti smanjen za 10 odsto, dato 2013. godine u Planu unutrašnje reorganizacije javnog sektora, ostalo je mrtvo slovo na papiru. Zapošljavanje u javnom sektoru predstavlja jedan od ključnih političkih resursa, koji se koristi (i zloupotrebljava) tokom cijelog mandatnog perioda, ali je posebno vezan za izborni proces, u kojem se obećanjem posla u javnom sektoru kupuju glasovi – naglasili su iz Instituta alternativa.
Objašnjavaju da su podaci o broju zaposlenih u javnom sektoru dobijeni uglavnom na osnovu pisanih odgovora koje su institucije i organi pojedinačno dostavili, dodajući da određene institucije nijesu pokazale volju čak ni da dostave podatke o početnom stanju, pozivajući se na nezavisnost u radu.
– Iz ovog procesa samovoljno su se izuzeli Vojska Crne Gore, s argumentacijom da je kadrovska politika odbrane definisana obavezama koje proističu iz članstva u NATO, i Centralna banka Crne Gore, koja se pozvala na nezavisnost institucije – kažu iz IA.
A.O.

Drugi pokušaj

Iz IA navode da trenutni proces optimizacije javnog sektora nije bez presedana, već predstavlja drugi pokušaj u poslednjih pet godina.
– U julu 2013. godine, Vlada Crne Gore usvojila je Plan unutrašnje reorganizacije javnog sektora (2013–2017), čiji je jedan od ključnih ciljeva bio smanjenje broja zaposlenih u javnom sektoru. Plan je predviđao nastavak ograničenja novih zapošljavanja i smanjenje trenutnog broja za 10 odsto. Kako je analizom utvrđeno da je tadašnji broj zaposlenih u javnom sektoru 58.766, to je značilo da je plan podrazumijevao osloboditi se ukupno 5.378 zaposlenih do kraja 2017. godine. Međutim, prvi izvještaj o sprovođenju plana (za 2014. godinu) pokazao je da se broj zaposlenih na centralnom nivou, umjesto planiranog smanjenja, povećao za 1.846 zaposlenih, od čega 1.207 na lokalnom nivou. Osim što se broj zaposlenih nije smanjivao, nisu se poštovali ni zaključci Vlade koji su se odnosili na obavezu donošenja Plana smanjenja broja zaposlenih u svim sektorima, odnosno resorima. Takođe, ni resori kod kojih je utvrđen znatno povećan broj zaposlenih nijesu dostavili informaciju o razlozima povećanja broja zaposlenih u njihovim sektorima, s procjenom optimalnog broja zaposlenih – naveli su iz IA.