Prema scenariju razvoja Nacionalnog parka „Skadarsko jezero“, koji je ponuđen kao najprihvatljiviji Nacrtom prostornog plana posebne namjene (PPPN), koji je Vlada juče utvrdila, predviđen je rast smještajnih kapaciteta i do 60 odsto u tom zaštićenom području u odnosu na trenutno stanje. To bi, prema ocjeni izvršne direktorice Grin houma Nataše Kovačević dovelo do talasa bespravne gradnje i potpunog kolapsa NP i degradacije predionih i biodiverzitetskih odlika ovog zaštićenog područja.
Kovačevićeva je u izjavi za „Dan“ apelovala da se iz plana isključe potencijalno opasni projekti poput Porto Skadar lejka i turističkog naselja Mihailovići.
Plan nudi tri scenarija razvoja NP „Skadarsko jezero“, a scenario dva – Održivi razvoj ocijenjen je kao najprihvatljiviji. On podrazumijeva visok stepen zaštite i aktivnosti u skladu s principima održivog razvoja.
– Smještajni kapaciteti se planiraju u zoni tri režima zaštite i zaštitnoj zoni NP, i to u okviru već izgrađenih struktura, adaptacijom dijela stambenog prostora u apartmane, i u novim kapacitetima u vidu eko-naselja, uz integraciju tradicionalnih usluga, trgovine, zanatstva, ugostiteljstva zadovoljavajućeg standarda. Moguće povećanje smještajnih kapaciteta u odnosu na ranije planirane je od 30 odsto do 60 odsto. Postojeći hotelski kapaciteti se povećavaju, unapređuju svoju ponudu u smislu hrane, specijalnih aktivnosti i tako dalje – navodi se u nacrtu plana.
Prema ovom scenariju, rast hotelskog smještaja uvećaće se za čak 52 odsto. Predviđeno je 840 smještajnih jedinica, dok je prema planu iz 2015. bilo planirano 550. Doći će do porasta kamp smještajnih jedinica za više od duplo, a 33 odsto u odnosu na privatni smještaj. Kao važan preduslov daljeg razvoja definisano je unapređenje komunalne infrastrukture.
– Uzimajući u obzir kompleksnost teritorije NP „Skadarsko jezero“, raznolikost ambijentalnih cjelina, nivoa zaštite, naseljenost prostora NP i strateška razvojna opredjeljenja, odabran je scenario dva – Održivi razvoj, kao najprihvatljiviji koncept za realizaciju planske vizije i budućeg razvoja predmetnog područja. Predloženi koncept teži uspostavljanju ravnoteže u razvoju unutar postojećih naselja svake opštine i maksimalne zaštite prirodnih vrijednosti, uspostavljanju strateške veze između opština promovišući model regionalne ekonomske saradnje i kulturni identitet svake od njih – definisano je nacrtom plana.
Scenario jedan ili ekološki scenario podrazumijeva visok stepen zaštite područja Nacionalnog parka i zadržavanje aktivnosti na postojećem nivou. Mreža naselja bi, prema ovom scenariju, ostala ista, s tim što bi se afirmisale lokalne inicijative kroz sisteme obuka kako bi se ostvarila saradnja među susjednim naseljima u svim prostornim cjelinama NP. Prema ovom tipu scenarija, ne bi došlo do rasta smještajnih jedinica u hotelima, eko i hostelima, već bi rast smještajnih kapaciteta bio dominantno fokusiran na kampove i donekle – 33 odsto na privatni smještaj.
Scenario tri predviđa porast hotelskih smještajnih jedinica do čak 126 odsto. Predviđeno je da bude 1.245 smještajnih jedinica u hotelima i eko-rizortima.
– Moguće povećanje smještajnih kapaciteta u odnosu na ranije planirane iznosi od 60 do 100 odsto – navodi se u planu.
Vlada planira da organizuje javnu raspravu o ovom planu u trajanju od 20 dana. Kovačevićeva smatra da su javne rasprave na 40 stepeni usred ljetnjih raspusta i turističke sezone na jezeru „i dalje omiljeni način netransparentnog djelovanja za planove u koje treba bez puno galame da se uvuku razni neodrživi projekti gradnje, eksploatacija prirode i promjena granica prema interesima privilegovanih pojedinaca“.
– Smatramo da će PPPNSJ u ovoj fazi izrade i u procesu nedovoljne transparentnosti sa sva tri moguća razvojna scenarija, a posebno scenarijom 2 i 3, dovesti do favorizovanja privatnih investicija kroz takozvane „EKO“ turističke infrastrukture na uštrb stvarne održivosti Nacionalnog parka (primjer potencijalno opasni projekat Porto Skadar lejk i turističko naselje Mihailovići koji treba da budu isključeni iz plana). Ako PPPNSJ otvori vrata (scenario 2 i 3) bilo kakvoj novoj gradnji, unapređenju postojeće, posebno putne infrastrukture, talas bespravne gradnje i ostalih nelegalnih aktivnosti će u odsustvu kontrole i suzbijanja istih dovesti do potpunog kolapsa Nacionalnog parka i degradacije biodiverzitetskih odlika zbog kojih je park i ustanovljen – upozorila je ona.
Naglasila je da je ovakav razvoj u direktnoj suprotnosti s Ustavom koji Crnu Goru određuje kao ekološku državu, te da je suprotan tvrdnjama iz Odluke Vlade o pristupanju izradi PPPNSJ u kojem se navodi: „Region Skadarskog jezera kao područje posebnih vrijednosti prirode predstavlja nacionalno dobro i kao prioritet se postavlja očuvanje temeljnog fenomena ovog područja, tj. zaštite prirodnih odlika (posebno sjeverne močvarne strane) i graditeljskog nasleđa.“A.O.

Plan će dovesti do udaljavanja u pregovorima
Nataša Kovačević ističe da se planiranja u razvojnim scenarijima 2 i 3 direktno kose s obavezom koju je Crna Gora preuzela proglašenjem močvare od međunarodnog značaja (RAMSAR) kao i obavezama prema budućem Unesko M&B području Skadarsko jezero na kojem država trenutno, kako cijeni, ne radi ništa.
– To je u suprotnosti i s obavezama preuzetim u procesu pristupanja u EU i obavezom da zaštitimo staništa i vrste od značaja za Evropsku zajednicu ali i mišljenju EC i Rezoluciji EP u dijelu vezanom konkretno za zaštitu prirode i održivu gradnju na Skadarskom jezeru. Vjerujemo da će PPPNSJ u ovakvoj formi i potpuno netransparentnim načinom izrade dovesti do velikih problema i udaljavanju u pregovorima Crne Gore sa Evropskom unijom u još neotvorenom poglavlju 27. Predstavnici Bernskog sekretarijata su tokom posjete Skadarskom jezeru ponudili stručnu pomoć za poboljšanje nacrta plana, te bolju zonaciju u cilju zaštite prirodnih vrijednosti, dok to u nadležnom ministarstvu i Vladi očigledno nikoga na zanima – navela je ona.