Vlada novim zakonom o državnoj upravi pokušava da ionako krhke državne agencije, koje bi morale biti nezavisne, stavi pod svoje okrilje i zavede potpunu kontrolu nad sektorom koji bi morao biti nezavisan, smatraju u nevladinom (NVO) sektoru. Novim aktom koji je izvršna vlast usvojila protekle sedmice navodi se da se državne agencije osnivaju za vršenje poslova regulisanja tržišta u djelatnostima od javnog interesa, odnosno izvršavanje zakona u određenoj oblasti, samo ako postoji jasan zahtjev za funkcionalnu i organizacionu samostalnost tijela koji proizilazi iz prava Evropske unije ili međunarodnog sporazuma.
– Državna agencija može imati status pravnog lica i za svoj rad odgovara Vladi u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim je osnovana – piše u članu 43, koji je posebno sporan za NVO sektor.
U članu 87 precizira se koje institucije će Vlada uzeti pod svoje, a tu se izdvajaju Agencija za elektronske medije i Regulatorna agencija za energetiku, koje su do sada za svoj rad odgovarale Skupštini.
Programski direktor NVO Građanska alijansa Boris Raonić za „Dan“ je kazao da Vlada mora uraditi analizu za sve oblasti za koje postoji potreba za nezavisnim regulatorima, pa na osnovu onoga što su standardi Savjeta Evrope i Evropske unije, to pretočiti u legislativni okvir.
– Ovakvo rješnje, kroz norme koje su nejasne i nesrećno formulisane, naprosto ne može da prođe. Ne mogu se sa dva člana zakona regulisati oblasti potpuno različitih državnih agencija. Tamo gdje je obavezno da regulator mora biti nezavisan i odvojen, poput elektronskih medija, jer će takvo rješenje biti usvojeno za mjesec kao EU direktiva, mora se ispoštovati. Pritom se i prethodna direktiva o audio-vizuelnim medijskim uslugama i do sada pogrešno tumačila u postojećem zakonu. I standardi Savjeta Evrope su jasni, a u JUFEX analizi se i navodi da izmjenama zakona treba jačati nezavisnost, pa čak dati i veće nadležnosti u smislu nadležnosti za sankcionisanje i slično – kaže Raonić.
Ističe da Vlada, umjesto da radi na jačanju nezavisnosti institucija, u izboru Savjeta, pa onda i finansijske sigirnosti, jačanju kadrova i ostale legislative, u praksi imamo obrnut proces.
– Ovakvim retrogradnim namjerama naruku ide što se akadameski sektor ne oglašava, kao ni opozicija – zaključuje Raonić.
Predsjednik upravnog odbora Institura Alternativa Stevo Muk smatra da Vlada želi da uspostavi potpunu kontrolu nad pojedinim agencijama koje po prirodi poslova kojima se bave moraju biti nezavisne od nje. Takav primjer su Agencija za elektronske medije i Regulatorna agencija za energetiku. Ovim se makar formalno zamišljene nezavisne agencije praktično pretvaraju u organ državne uprave – kaže Muk.
On navodi da je očigledno da Vlada želi punu kontrolu nad poslovima koje ove agencije vrše i da ne želi da se Skupština Crne Gore „miješa” u izbor rukovodstva ovih agencija, njihove planove i izvještaje o radu.
– Nije ovdje riječ o pokušaju ujednačavanja položaja službenika i sistema plata i zarada, već o pokušaju da se ionako krhke institucije stave pod punu kontrolu. Smatramo da ovo pitanje treba dodatno javno raspraviti, što nije bio slučaj tokom same javne rasprave, kada ovo rješenje nije otvoreno saopšteno. Takođe, potrebno je da se čuje relevantno mišljenje Evropske komisije o usaglašenosti predloga zakona sa pravom Evropske unije – zaključuje Muk. M.S.


Uvode haos

Analitičar Boris Marić kaže da vladin zakon karakterišu nedozvoljeno nejasne i konfuze rečenice koje nemaju karakter norme, kojom se želi urediti neki odnos.
– Ono koliko se može vidjeti iz takvih takozvanih normi one su antisistemske, kontradiktorne i kao takve neprimjenjive. Takve kakve su svako ih može primjenjivati onako kako mu odgovara, jer osnovna poruka ovih takozvanih normi je nekonzistentnost sistema odnosno njegovo razbijanje i uvođenje neprimjerenog haosa u pravni poredak. Znači takve i slične takozvane norme ne smiju postati dio pravnog sistema - kaže on.


Tekst akta usaglašen sa EK

U Ministarstvu javne uprave, koje je formalni predlagač Zakona o državnoj upravi, kažu da je on usaglašen sa Evropskom komisijom.
– U skladu sa predlogom Zakona o državnoj upravi, definisano je će se odredbe posebnih zakona kojima su osnovane agencije, odnosno fondovi uskladiti sa odredbama Zakona o državnoj upravi prije svega u pogledu organizacione strukture, rukovođenja, načina izvještavanja, statusa zaposlenih, odgovornosti. Naglašavamo da EU ne traži odgovornost agencija (regulatora) parlamentu. Naprotiv, Principi javne uprave iz 2017. godine kojima je SIGMA za potrebe ocjenjivanja stanja u državama kandidatima utvrdila standarde dobre javne uprave, definišu odgovornost prema parlamentu samo kao izuzetak. Takođe, predložena rješenja obezbjeđuju agencijama pravnu, finansijsku, organizacionu, stručnu i kadrovsku samostalnost kao što je kod regulatora u zemljama EU (Švedska, Danska, Estonija). Agencija za korupciju i za zaštitu ličnih podataka nijesu prepoznate tekstom predloga zakona - navode u ministarstvu.