Eparhija budimljansko-nikšićka utvrdila je da su u emisiji „Crnogorsko crkveno pitanje“, koja je emitovana na RTCG, iznijet niz faktografski netačnih tvrdnji, te da je prikazani sadržaj obilovao logičkim i faktografskim greškama koje navode slušaoce na pogrešne zaključke. Navode da emisija obiluje tendencioznim ocjenama do te mjere da su resursi Javnog servisa koji pripada svim građanima, kao i novac poreskih obveznika, upotrijebljeni isključivo u političko-propagandne svrhe Vlade Crne Gore i vladajuće partije, istovremeno narušavajući ugled najpoštovanije institucije u državi, podstičući i raspirujuću vjersku i nacionalnu mržnju, zagovarajući vjersku, političku i nacionalnu diskriminaciju građana.

Savjer RTCG je ocijenio da u navedenoj emisiji nijesu ispoštovani profesionalni standardi, a scenarista Živko Andrijašević je u izjašnjenju, koje je „Dan“ prenio, naveo da Eparhija nije dala nijedan valjan argument za svoje navode, te da su sve primjedbe netačne i neutemeljene, i da predstavljaju klevetu.

Eparhija je „Danu“ dostavila analizu u kojoj se kroz 24 tačke osporavaju iznesene tvrdnje. Ističu da se u emisiji ne naglašava razlika u odnosima između Crkve i države u monarhističkom uređenju, nasuprot današnjem republikanskom, što potpuno mijenja sliku istorije i navodi na zaključak da i danas u sekularnoj građanskoj državi treba da postoji „državna crkva“. Kažu i da se emisija bavi inkorporacijom Crne Gore u Kraljevinu Srba Hrvata i Slovenaca i dinastičkim sukobom Petrović/Karađorđević, a prećutkuje kapitulaciju Crne Gore 1916. godine, italijanske interese u podršci Zelenašima, međunarodni pravni okvir i odluke Pariske konferencije, rođačke i dinastičke veze između dviju dinastija i njihove težnje za ujedinjenjem kao i srpsko-kosovskozavjetni karakter Crnogorske monarhije.

– Emisija netačno navodi da je Crna Gora postojala u 9. vijeku, takođe se proizvoljno vjersko opredjeljenje, kako vladara, tako i stanovništva iz vremena Duklje, ocjenjuje kao „prokatoličko“. Netačno navodi da je Crnu Goru „osvojio srpski vladar Stefan Nemanja“. Iako su postojali slovenski „arhonti“ većina Zapadnog Balkana je formalno pravno bila pod suverenitetom Romejske države, odnosno Istočnog Rimskog Carstva, uključujući tu i crkveno ustrojstvo do početka 13. vijeka. Preskače da su Zetska, Budimljanska, kao i Humska episkopija (koje su obuhvatale teritorije današnje Crne Gore) bile osnovane od strane novoustanovljene autokefalne Žičke (Pećke) arhiepiskopije, ustanovljene od strane Nikejskog patrijarha – preteče današnjeg crkvenog ustrojstva. Neprikladno koristi termin „državna vera i državna crkva“ u kontekstu istorije srednjeg vijeka. Preskače ulogu crnogorskih mitropolita u organizaciji obnovljene Pećke patrijaršije u 16. vijeku kao i migracije Srba iz Crne Gore i Brda po njenoj kanonskoj teritoriji, što umnogome iskrivljuje sliku istorije predstavljene u emisiji – navodi se u analizi.

Ističu da emisija prećutkuje elementarne činjenice pravoslavne eklisiologije i crkvenog ustrojstva i širok istorijski pojam „autokefalija“ stavlja u uske političko-propagandne okvire.

– Prećutkuje elementarnu činjenicu da su za hirotoniju jednog episkopa, potrebna najmanje tri episkopa, a da na teritoriji Crne Gore istorijski nikada nijesu bila ni dva episkopa da bi se obavila validna hirotonija. Emisija zaobilazi podatak da Crkva u Crnoj Gori nikada nije imala „tomos“ o autokefaliji, niti je na Cetinju ikada vršen obred mirovarenija kao vidljiva bogoslužbena radnja i vidljivi znak sjedišta autokefalnosti, niti su na Cetinju samostalno hirotonisani novi episkopi. Time se iskrivljuje pojam autokefalije i svodi na političku nezavisnost što je nespojivo sa shvatanjima pravoslavne eklisiologije i kanonskog prava – navodi se u analizi.

Kažu i da emisija „propušta da objasni prirodu ‘autokefalije’ Karlovačke mitropolije i Cetinjske Mitropolije, kao ‘Pećke patrijaršije u egzilu’, na teritoriji Habzburške monarhije, i Cetinjske mitropolije kao ‘enklave’ preostale posle ukidanja Pećke patrijaršije, koje su zbog toga, radi počasti i istorijskog sjećanja nazivane ‘autokefalnim’ kao kanonski i pravno legitimni djelovi nekadašnje cjelovite Pećke patrijaršije koja je tada bila ukinuta i stavljena pod vlast Ohridskog arhiepiskopa i Vaseljenskog patrijarha“.

M.S.

---

SPC ni u jednoj zemlji nema status državne crkve
U Eparhiji kažu da su netačni navodi da su Mitropoliji crnogorskoj u novoosnovanoj crkvenoj organizaciji SPC ukinute pređašnje tradicije i običaji Crkve iz vremena Knjaževine Crne Gore. Sve lokalne tradicije i običaji su, kako ističu, zadržani i dalje njegovani.

Navode i da se emisija bavi pitanjem crkvene imovine, i faktografski netačno tvrdi da je crkvena imovina „u krajnjem bila u državnom vlasništvu“, ne dajući dokaze, a pritom prećutkujući specifičnost monarhističkog državnog uređenja u tom smislu, tendenciozno izjednačavajući namjeru o konfiskaciji crkvene imovine od strane sadašnje sekularne Vlade sekularne države Crne Gore gdje postoji ustavna odvojenost Crkve od države nasuprot monarhističkom uređenju sa legitimnim pravom pravoslanog hrišćanskog monarha da vodi brigu o Crkvi i hrišćanskom narodu.

– Emisija pogrešno SPC naziva „vjerskom institucijom druge države“ – SPC ni u jednoj zemlji nema status državne crkve. Na kraju se dolazi do zaključka da SPC u Crnoj Gori ne afirmiše crnogorski državni i nacionalni identitet, a to joj je, prema autoru, jedna od osnovnih funkcija. To opet nije tačno! Tačno je da je vizija crnogorskog nacionalnog i državnog identiteta SPC drugačija od vizije vladajuće partije – navodi se, između ostalog, u analizi.