Izgradnja prioritetne dionice autoputa Bar – Boljare od Smokovca do Mateševa, koja će dovesti do devastacije rijke Tare, koštaće preko mijalijardu eura. Mnogi podaci o izgradnji autoputa su proglašeni poslovnim, poreskim ili carinskim tajnama. Čak i informacije koje su bile dostupne na početku ovog projekta, sada su sakrivene od javnosti, pokazuje treći izvještaj o izgradnji autoputa koji je radio MANS.

Crna Gora je za potrebe ovog projekta uzela dolarski kredit od 944 miliona kod kineske Eksim banke, koji je 2014. godine vrijedio 680 miliona eura. Do juna je povučeno 484 miliona eura od kredita.

Kredit će početi da se otplaćuje u polugodišnjim ratama od jula 2021. godine. Od tog momenta Crna Gora će svakih šest mjeseci kineskoj banci plaćati ratu od 33,7 miliona dolara uvećanu za kamate.

– Troškovi kamata u toku grejs perioda, do sada iznose 33 miliona eura. Na ime troškova kamata za kredit do sada je plaćeno oko 25 miliona eura, dok je za troškove na nepovučena sredstva izdvojeno nešto manje od šest miliona. Za obradu kredita je 2015. godine plaćeno preko dva miliona, a za konvertovanje valute iz eura u dolar izdvojeno je skoro 160 hiljada. Za nadoknadu Centralnoj banci, koja vrši isplate prema Eksim banci, izdvojeno je 65 hiljada – piše u izvještaju koji su juče na pres konferenciji u ime MANS-a prezentovali Balša Mrdak i Lazar Grdinić.

Glavni izvođač radova je kineski CRBC, kojem je od 2015. do avgusta ove godine isplaćeno 567 miliona eura, 456 miliona iz kredita i 111 miliona iz budžeta.

Kada su u pitanju subvencije, one od početka izgradnje, maj 2015, do sredine 2019. godine iznose 160 miliona i to bez naknada za eksploataciju tehničko-građevinskog kamena i poreza i doprinosa na zarade koje se isplaćuju u Kini.

– Zvanični podaci pokazuju da je ukupan iznos oslobođenja od plaćanja poreza na dodatu vrijednost (PDV) bio preko 118 miliona, carinske subvencije su iznosile oko 20 miliona, a oslobođenje od plaćanja akciza oko sedam miliona. Neplaćeni porezi i doprinosi za strane radnike kojima se zarada isplaćuje u Crnoj Gori iznose preko 19 miliona – piše u izvještaju MANS-a.

Grdinić je ukazao i da ne postoji kontrolni mehanizam da li se mehanizacija, koja se uvozi za potrebe autoputa, koristi samo za autoput ili i za druge projekte. Istakao je da postoji sumnja da se koristi i za druge projekte.

– Kako se Vlada odgovorno odnosila prema projektu autoputa govori i podatak da su zaboravili da u ugovoru stave petlju Smokovac, kao i osnovne stvari vodovodnu i elektromrežu – izjavio je Grdinić.

Direktorica Grin houma Nataša Kovačević je kazala da su se radovima na autoputu izgubili svi bitni elementi Tare.

– Ni za deset godina neke od biodiverzitetskih vrijednosti nećemo moći da vratimo. Sa tom činjenicom se moramo pomiriti – zaključila je Kovačević.

Izgradnja autoputa bi trebalo da bude završena do 30. septembra naredne godine.

D.M.

---

Plata na autoputu četiri puta veća nego u Kini
Prema zvaničnim podacima, CRBC je od 2016. do kraja 2018. isplatila 220 miliona za zarade domaćih i stranih radnika.

– Najmanje 170 miliona odlilo se iz zemlje po osnovu isplate zarada stranim radnicima u Kini, koje su četiri puta veće od prosječne plate u toj državi – piše u izvještaju.

Prema raspoloživim podacima, prosječna plata u Kini se kreće od 800 do 1.200 eura, u zavisnosti od regiona, dok je lani prosječna zarada stranih radnika na autoputu iznosila 4.309 eura. Domaći radnik je bio u prosjeku plaćen 550 eura.

– Zašto je prosječan kineski radnik na našem autoputu plaćen četiri puta više od prosječne plate u njegovoj državi – pitali su iz MANS-a.


Inspekcija izrekla pet kazni
Direktor Ekološkog pokreta „Ozon“ Aleksandar Perović je kazao da transparentnost projekta izgradnje autoputa nije na zadovoljavajućem nivou, te da je građanski monitoring onemogućen.

Povukao je paralelu između kontrole Zakona o pušenju u ugostiteljskim objektima i izgradnje autoputa.

– Komunalne inspekcije sedmično obave 1.000 kontrola ugostiteljskih objekata, a kazne za pušenje su do 20 hiljada eura, dok je za četiri godine ekološka inspekcija 68 puta kontrolisala devastaciju Tare i izrekla pet kazni u ukupnom iznosu od skoro 20 hiljada eura. To najbolje govori koliko država ozbiljno shvata Taru – istakao je Perović.

Radna insepkcija je 100 puta kontrolisala projekat i izrekla 42 kazne u ukupnom iznosu od 13.060 eura. Prosječna kazna je bila 310 eura.



Troškovi kamata u toku grejs perioda do sada iznose 33 miliona eura