Vlada je ugovaranjem „projekta vijeka“ – gradnje autoputa Bar–Boljare ugrozila makroekonomsku stabilnost zemlje, zbog čega su, da bi obuzdali javni dug, morali da smanje plate službenika u javnom sektoru, uvedu nove i povećaju stare akcize, povećaju PDV.., piše u izvještaju „Javna potrošnja i finansijska odgovornost (PEFA)“ – Svjetske banke (SB), koju je objavila Državna revizorka insitucija (DRI).
– Građevinski radovi na ovom, najvećem investicionom projektu u istoriji Crne Gore, započeli su 2015. godine i pogurali javni i garantovani javni dug na 78 procenata BDP-a u 2015. godini. Ovo je zajedno sa povećanjem diskrecione potrošnje u 2016. prijetilo da ugrozi makro-fiskalnu stabilnost zemlje – ističe se u uzvještaju SB.
Eksperti su istakli da je Vlada preduzela odgovarajuće mjere da bi se obuzdao javni dug.
– Da bi obuzdala javni dug i vratila ga na održivi nivo, Vlada je usvojila paket mjera fiskalne konsolidacije tokom 2016. i 2017. godine u cilju jačanja prihoda, uz istovremeno ograničavanje troškova. Paket fiskalne konsolidacije obuhvatio je mjere reforme prihoda i potrošnje. Na prihodnoj strani – rast akciza na naftu, duvan, gazirana pića i alkohol, uvođenje nove akcize na ugalj, smanjenje oslobađanja od PDV-a, povećanje stope PDV-a sa 19 na 21 procenat i naplatu zaostalih poreskih obaveza – navodi se, između ostalog, u izvještaju.
Dodaje da su mjere rađene i na rashodnoj strani.
– Inicijalno smanjenje naknade za majke od 25 procenata, nakon kojeg je uslijedilo ukidanje naknade sa povećanjem dječjeg dodatka za 20 procenata, smanjenje plata službenika u javnom sektoru za osam procenata, a zatim za dodatnih šest procenata, smanjenje dodataka na zarade u javnom sektoru i uvođenje centralizovane nabavke – piše u izvještaju SB. Eksperti ističu da je Program fiskalne konsolidacije doveo do smanjenja deficita opšteg nivoa države sa 7,3 procenata BDP-a u 2015. na prosječno 4,2 procenta BDP-a tokom 2016 – 2018. godine.
– To je i dalje više od fiskalnog pravila od tri procenta, ali se objašnjava uglavnom povećanjem kapitalne potrošnje za izgradnju autoputa. Javni i garantovani javni dug dostigao je vrhunac od 74,1 procenta BDP-a u 2018. godini, a trebalo bi da pada nakon 2019. godine. U periodu 2016–2018. godine prihodi su se povećali kao rezultat snažnije ekonomske aktivnosti i rasta zaposlenosti i povećanja stope PDV-a i akciza. Prihodi opšteg nivoa države činili su 42 procenta BDP-a u 2018. godini, pri čemu se većina prihoda prikupljala na centralnom nivou države – navodi se u izvještaju.
Dodaju da su primici od PDV-a glavni izvor prihoda u iznosu od preko 13 procenata BDP-a u 2018. godini, a slijede socijalni doprinosi (11 procenata BDP-a u 2018).
– Poreski prihodi (bez doprinosa) čine 62 procenta ukupnih prihoda. Povećanje rashoda uglavnom je bilo posledica potrošnje za izgradnju prioritetne dionice autoputa – piše u izvještaju.
Vl.O.
Ekonomija ranjiva na vanjske šokoveU izvještaju SB se navodi da je âjednostranim usvajanjem eura zemlja napustila nezavisnu monetarnu politiku.
– Svi ovi faktori čine ekonomiju veoma ranjivom na šokove iz vanjskog okruženja. Tokom ekonomske transformacije nakon nezavisnosti zemlje 2006. godine i posledičnog početka pregovora o pristupanju EU, bruto domaći proizvod (BDP) po glavi stanovnika se više nego udvostručio, sa 3.528 u 2006. godini na 7.494 eura u 2018. godini. Međutim, tokom ovog perioda ekonomija je doživjela značajne epizode procvata i pada, dok je inflacija bila niska ili umjerena, u prosjeku 2,5 procenta – piše, između ostalog, u izvještaju.
)){kind=small}
