-Priredio:Miladin Veljković

Jedan od najuzbudljivijih doživljaja koji je Milena Pavlović Barili ponijela u svom iskustvu takođe je bio vezan za muziku: slikarkina majka je među najsnažnije i najljepše trenutke u svom životu i u životu ćerke i supruga svrstala premijeru opere Meduza Bruna Barilija. Premijera je izvedena 28. septembra 1938. godine u Bergamu, s ogromnim uspjehom. Publika je reagovala oduševljeno, primoravajući autora da mnogo puta izlazi na binu. I on sam, ali i njegova supruga i kći bili su strahovito uzbuđeni i srećni, ne mogavši, zbog siline emocija, kako kaže Danica, čak ni da progovore poslije predstave.
Svog oca, kompozitora, Milena Pavlović Barili portretisala je više puta, a u toku karijere napravila je, pored nekoliko već pomenutih, portrete i mnogih drugih, čuvenih i manje poznatih ličnosti iz svijeta muzike, amatera i profesionalaca, i to počevši od: živopisnih lokalnih svirača na violini, odnosno „ćemanetu“, Muje i Voje iz Velikog Gradišta,
preko violiniste Milana-Brace Jovanovića (1904–1964) i pijaniste Goreviča.
Portrete muzičkih umjetnika nastavila je da stvara i u Americi, gdje je otišla neposredno uoči izbijanja Drugog svjetskog rata i tamo ostala sve do svoje prerane smrti. U „novom svijetu“ naslikala je, kako je pisala majci, uz zvuke italijanskih pjesama na radiju, koji je puštala dok bi prelazila kičicom po platnu, brojna djela, među njima i Portret supruge Džofrija Helmana s harfom, Portret Đankarla Menotija (Gian Carlo Menotti, 1911–2007), kompozitora, kao i portret njegovog prijatelja, takođe kompozitora, Semjuela Barbera (Samuel Osborne Barber II, 1910–1981).
Pored roditelja i najveće ljubavi Rejnolda Gonzalesa, američki kompozitor i dirigent italijanskog porijekla Menoti je treća bitna karika koja Milenu Pavlović Barili tijesno vezuje za muzičku umjetnost. Menoti, jedan od najistaknutijih kompozitora 20. vijeka, dobitnik dvije Pulicerove nagrade za muziku, osnivač festivala u Spoletu, pored brojnih opera, kojima je ostavio najveći trag, pisao je i simfonije, klavirske i violinske koncerte, a autor je i baleta Sebastijan (Sebastian). Naša slikarka upoznala ga je odmah po dolasku u Ameriku i Menoti je ubrzo postao njen veliki prijatelj. Milena je pratila stvaralaštvo mladog kompozitora, prisustvujući izvođenju Menotijevih djela, kao što je, na primjer, opera Lopov i usedjelica, već na početku njihovog poznanstva. Kompozitor je živio u Monte Kisku (Mount Cisco) u blizini Njujorka gdje se, radi bržeg oporavka poslije povrede koju je doživjela u proljeće 1944. i da bi bila što bliže prijatelju, preselila i naša slikarka. Kako bi joj olakšao dane bolovanja, Menoti ju je često posjećivao. U to vrijeme počela je i njihova poslovna saradnja, koja je Milenin rad dovela u direktnu vezu s muzikom. Naime, svjestan teške finansijske situacije svoje prijateljice, Menoti joj je predložio da izradi nacrte kostima za balet Sebastijan, za koji je on komponovao muziku. Očarana muzikom svog prijatelja, koju je ocu opisala kao „toliko lijepu“, Milena je prihvatila predlog, a njene kostime kritika je pohvalila kao vrlo efektne, maštovite i smjele.
Nije, međutim, samo Milena bila inspirisana Menotijevom muzikom, već je i Menoti bio inspirisan Mileninim slikama. Naime, uoči iznenadne, potpuno neočekivane smrti 6. marta 1945. godine, ona je radila na slici Monahinja, portretu svoje tragično nastradale tetke Noemi Barili (Noemi Barilli, u monaštvu Maria Maddalena). Na slici, kojom dominira crna boja, predstavljeno je blijedo lice mlade monahinje, raširenih podignutih dlanova, s malim, plamtećim srcem na grudima. Spremajući se za povratak u Njujork, Milena je tu sliku povjerila Menotiju, u čijem je posjedu ostala do kraja njegovog života. Tugujući za prijateljicom, pogođen njenom smrću, pod snažnim utiskom njenog poslednjeg djela, on je napisao, kao omaž Mileni, operu Svetica Bleecker Street-a (The Saint of Bleeck-er Street). Omot duplog albuma opere ukrašen je reprodukcijom u boji poslednjeg ostvarenja naše velike slikarke.
Privodeći kraju istraživanje o ulozi muzike u životu Milene Pavlović Barili možemo konstatovati da je muzika bila stalni pratilac znamenite srpske (i svjetske) slikarke. Čak je pomalo iznenađujuće otkriće kako Milena s njom nije dolazila u dodir samo usput, površno, radi zabave ili na način i u mjeri u kojoj je to bilo uobičajeno među obrazovanim ljudima njenog vremena, kao dio opšte kulture koja je pažljivo njegovana. Naprotiv, kontakt slikarke s muzikom bio je najintenzivniji upravo tamo gdje se nalaze najznačajnija uporišta svakog ljudskog bića: u porodici, ljubavi i prijateljstvu. To otkriće svjedoči o još jednoj, do sada neistraženoj dimenziji slikarkine ličnosti i navodi nas da se zapitamo da li je Milena, uprkos svemu što je do sada o njoj napisano, ipak i dalje nepoznanica. Unutrašnji svijet naše slikarke vjerovatno krije mnogo tajni koje je teško prozreti, a tonovi koji su odjekivali dubinama njene duše možda su samo jedna od prepoznatih. Pred budućim proučavaocima Mileninog djela zadatak je da se s posvećenom pažnjom usredsrede na njenu umjetnost i pokušaju da bar još malo pomjere granice razumijevanja izuzetnog stvaralaštva naše vrsne slikarke.(KRAJ)