-PIŠE: DRAGAN RADEVIĆ

Kod Boža Ljumovića je došla komisija PK KP CG, koju je predvodio Jevto Šćepanović. Od njih je i čuo da je navodno Savu Žariću, koji je bio sekretar crnogorske Vlade, rekao da je trebalo poći na razgovore u Bukureštu. Zatim, kod Ljumovića stiže Vlado Božović, i saopštava mu da je isključen iz Partije.
Pokrajinski komitet KPJ za Crnu Goru zasijeda 1. avgusta 1948. godine, dva dana poslije završetka Petog kongresa KPJ i iz Partije isključuje stare revolucionare i prvoborce: Boža Ljumovića, Vuka Tmušića, Radivoja Vukićevića i Nika Pavića. Partijski i sudski procesi protiv njih četvorice predstavljali su sramni presedan toga vremena i ljudi koji su ih izložili nečuvenom šikaniranju i poniženju.
Krajem avgusta 1948. godine kod Boža Ljumovića je jedne večeri banuo pukovnik Udbe Mićan Petričević, koji ga je uz pratnju priveo u sjedište Udbe na Cetinje, a zatim zajedno sa Vukićevićem, Pavićem i Tmušićem otpremljen je u zatvor Glavnjaču u Beograd. Boža Ljumovića su, u „Glavnjači” ispitivali visoki oficiri Udbe: Jevto Šašić, Mile Milatović, Ilija Kostić...
„U samici sam proveo 29 mjeseci... Ličio sam na sjenku od čovjeka...”, sjećao se Božo Ljumović.
Ljumovića iz Glavnjače, decembra 1950. godine, kao nepopravljivog otpremiše na Goli otok u najstrašnije mučilište – Petrovu rupu. Za njega je na Golom otoku bio zadužen Krsto Zloković, bivši generalni sekretar crnogorske Vlade. Tovario ga je kamenjem, a zatim nemilosrdno tjerao. Ljumović je posrtao i padao svaka dva koraka. Kađa Petričević ga je je mlatio sve dok ne bi o njega slomio drvenu dasku. I Čedo Jovanović, koji je bio vodnik radova, morao je da tovari i bije Ljumovića. I to nije bilo sve. Po puštanju sa Otoka za Boža Ljumovića se nastavio životni košmar. Udba ga je neprekidno pratila, privodila, provocirala i svakojako maltretirala. Sve do sredine 1958. godine, kada ga ponovo hapse i deportuju na ostrvo Grgur, gdje provodi još dvije i po godine paklene robije...
Božo Ljumović je u Crnoj Gori uživao glas časnog i doslednog čovjeka i komuniste. Poticao je iz ugledne piperske porodice. Njegov brat Risto bio je ađutant na dvoru kralja Nikole. Bio je prijatelj sa Milošem Rašovićem i često dolazio u njegovu kuću na Cetinju. Jednom prilikom pošto je Božo uhapšen, Risto je u Miloševoj kući pričao kako je savjetovao Boža da se okane politike.
„Nije htio da me sluša i, eto, stradao je od njegovih komunista…”
U kolima sa Cetinja prema Titogradu, Jevto – Čajo Šćepanović je ubjeđivao Radivoja Vukićevića da je Božo Ljumović kriv za sve njih.
„Ako okriviš Boža bićeš oslobođen krivice”, stavio je do znanja Radivoju, koji je to odbio. U kućnom pritvoru u Titogradu je Vukićević svakodnevno doživljavao neprijatnosti. Tako su se tokom noći ispod prozora skupljali Udbini provokatori koji su skandirali da mu se za izdaju odsiječe glava. Odškrinuvši zavjesu Radivoje je među gomilom prepoznao Branka Nelevića i Bosu Đurović, podgoričke partijske funkcionere.
Radivojeve patnje ne prestaju ni poslije izlaska sa Golog otoka, 20. aprila 1953. godine. Udba ga je stalno proganjala i motrila na njega. Tako ga ponovo hapse u ljeto 1958. i vraćaju na Goli otok, gdje je odležao do 26. decembra 1960. godine.
Isti metod je primijenjen i protiv Vuka Tmušića i Nika Pavića. Tmušić je na Golom otoku u Petrovoj rupi mučen sve do 14. februara 1953. godine. Odmah poslije hapšenja Vuka Tmušića, supruzi Novki, prvoborcu i učesniku Trinaestojulskog ustanka, narediše da se odrekne muža, izdajnika i informbirovca. Pošto Novka na to ne pristade, Udba je uhapsi, krajem oktobra 1949. godine. Mučena je prvo u Glavnjači, a zatim u golootočkim kazamatima. Sve do početka januara 1953. godine, kada je puštena.
Početkom septembra 1948. Udba je rano izjutra upala i iz kućnog pritvora deportovala crnogorske ministre za Beograd u zatvor „Glavnjaču”. Sprovodio ih je major Šaulić.
Nastaviće se