-PIŠE: DR RADOSALAV T. STANIŠIĆ

To, po Karanoviću, nije bio kraj nijednog načina sagledavanja života, ni življenja, a još manje filmskog jezika, koliko želja da se nešto ipak započne na svoj osobeni način. Ova cinična vizija naglo je prekinuta, tako da je „Petrijin venac” već prilikom svoje pojave predstavljao veliki izazov.
Da li se Karanović prebrzo odrekao svojih traganja u domenu izraza? Nije li možda shvatio da se iza takvog unutrašnjeg razdiranja strukture nazire još duboka kriza, ili je jednostavno kroz sva ta izazivanja shvatio da će se na kraju i taj izraz pokazati samo formalnom oznakom jednog stanja.
Racionalizujući svoja htijenja, došao je do ubjeđenja da njegovo novo djelo ni po čemu ne mora da liči na prethodno i da, prevazilazeći ga, u suštini obezbjeđuje sebi onaj tako potrebni i željeni razvoj. Otuda opredjeljenje za ekranizaciju tako znanog romana „Petrijin venac” nije trebalo tumačiti kao odustajanje od vlastitog izraza, podređivanja literaturi ili zadovoljavanje naracijom prihvatljivom za najširi krug poklonika filma. Karanović je u ovom romanu vidio vrijednost, snažnu epsku formu, ali i jednu novu perspektivu svog stvaralačkog doživljaja i sa njom se sasvim otvoreno suočio. Odmah na početku je naglasio svoje povjerenje u roman i zadovoljstvo što će u njegovom jeziku uspjeti da otkrije i sopstveni, kao sasvim određeno viđenje i shvatanje filma. Iz teksta je dosta oprezno i selektivno izdvajao zbivanja koja su uticala na Petrijin život i njenu sudbinu.
Najviše takvog materijala našao je u onim djelovima knjige koji su poznati kao „Uveličane slike i dosadne mačke” i „Nebeski svirači”. Tačnije rečeno, najviše tog materijala nađeno je u prvom dijelu romana. To je u svakom slučaju i po priznanju samog reditelja značajno ograničavanje filma u odnosu na roman. Istražujući njegovu realnost moguće je razviti niz tema ili pratiti sudbine veoma uzbudljivih dramatičnih i istorijskih karakterističnih događaja, uz slikanje neobično interesantnih likova.
Karanović je vjerovao da je bitno pronaći ono što određuje Petrijinu sudbinu. To su emocije, nade, postupci, razočaranja, tuga i mirenje sa životom koji je za nju tekao između trojice ljudi koje je voljela, a možda je tu bilo mjesta i za četvrtog. Stanja su se tako poistovjetila sa događajima, pa su stvoreni dramski krugovi koji su se pretapali jedan u drugi, praveći tako virove koji su gutali radost i produbljivali uzbuđenja, neizvjesnosti i neprekidno naglašavali tragiku vremena i dramatičnost svakog od tih njenih prelomnih trenutaka. Režija je, prema tome, bila usmjerena da istakne doživljaj tih Petrijinih emotivnih uzbuđenja i da kroz djelovanje u strukturi filma obezbijedi i određena značenja. To je vodilo novoj kompoziciji zbivanja i određivanja ritma, uspostavljanju vizuelnih harmonija, kako bi izraz dobio jedan specifičniji umjetnički senzibilitet.
Ovako koncipiran izraz počivao je na dvjema ličnostima, od kojih se prva, uslovno nazvana prava Petrija, pokazuje na početku i na kraju, i mlada Petrija, koju susrećemo u samoj priči. To su istovremeno dvije suprotnosti, istina i iluzija, realnost i sjećanje, život i njegova tragičnost, lice i naličje, ono stvarno i doživljeno, podsvjesno i sve ono ljudsko — dva pojma koja je teško poistovjetiti, mada se međusobno objašnjavaju, dopunjuju, gradeći između sebe neraskidive veze u kojima počiva vijenac sudbine. Jer, prava Petrija je autentična starica, nađena u stvarnom ambijentu, ali istovremeno pripremljena da govori riječi koje pripadaju i romanu i filmu.
(Nastaviće se)