-Preveo sa ruskog: VOJIN PERUNIČIĆ

Karakteristično je da je Rusija, koja se u tim godinama nalazila skoro u potpunoj političkoj izolaciji, hladnokrvno nastavljala da vodi svoju igru, ne obazirući se na sve prijetnje i opasnosti. Međutim, 1719. godine Petrovi protivnici su usaglasili detaljno razrađeni plan opšteevropskog napada na Rusiju. Među glavnim učesnicima koalicije, osim Švedske, bili su Engleska, Austrija, Pruska, njemačke kneževine i najbolji carev prijatelj, izborni knez Saksonije Avgust. Engleska i Francuska su se obavezale da daju novac. One su dogovorile diplomatsko ubjeđivanje Turske, da ona istovremeno napadne na Rusiju sa juga. Bili su određeni i pravci glavnih napada, prvo je bila na redu Riga, zatim Ravel, Peterburg, Pskov, Novgorod, Kijev i Smolensk. 26. septembra 1719. godine plan je prihvatila i potvrdila švedska kraljica.

Petar je znao za sve zamisli protivnika, ali je pokazivao smirenost, jer nije mnogo vjerovao u čvrstinu evropske koalicije, a što je najbitnije, bio je siguran u snagu ruske armije i mornarice. Pored toga, ni ruska diplomatija nije sjedjela skrštenih ruku, oni su razbijali koaliciju na njene djelove. 1720. godine, nadmudrivši engleske i francuske diplomate, Peterburg je uspio da iznudi potpis na rusko-turski sporazum o vječnom miru.

U tim vremenima pod pojmom „velika država“ uglavnom se podrazumijevalo da je ta zemlja sposobna da se sama lako suprotstavi napadima nekoliko jakih protivnika. Car je smatrao da je Rusija već dostigla taj nivo. Na kraju krajeva, on je sve razumno izvagao i sa tim mišljenjem se složila i Evropa.

Koalicija se raspala, Švedska, koja je bila iscrpljena ratom, ostala je potpuno sama, a njen najbliži partner Engleska je u julu 1720. godine zvanično preporučila Šveđanima da pristanu na zaključivanje mira sa Rusijom. 28. aprila 1721. godine u finskom gradiću Ništadu, čak bez posrednika, susreli su se ruske i švedske diplomate. Pregovori su bili mučni i teški. Osnovni uslovi, koje su predlagali Šveđani, dokazivali su da su oni još uvijek bili nesvjesni da se svijet promijenio. Šveđani su, na primjer, krajnje ozbiljno predlagali da se unese u mirovni sporazum tačka pod kojom oni „predaju“ Peterburg Rusima. Ako shvatimo ozbiljno takav predlog, onda su Rusi, vjerovatno, mogli da predlože da se unese u sporazum predaja Stokholma Šveđanima.

30. avgusta 1721. godine konačno je potpisan Ništadski sporazum. Između Rusije i Švedske se uspostavio „vječni, istinski i nepovrediv mir na kopnu i moru“. Ako je prije Poltavske bitke predlagan mir Šveđanima, po kojem bi samo Peterburg ostao Rusiji, ako su poslije Poltave Rusi predlagali protivniku da potpišu mir, sačuvavši za sebe samo Peterburg i Narvu, onda je sada Švedska morala da ustupi Rusiji trajno i u cjelosti mnoge svoje teritorije na sjeveru zemlje: Ingermanlandiju, dio Korelije sa utvrđenjima Viborg i Keksholm, cijeli Pribaltik sa gradovima Rigom, Revelom, Derpom, Narvom i ostrvima Ezel i Dago.

Sa puta za Viborg, dobivši 3. septembra dugo čekanu vijest o miru, Petar se odmah vratio u Sankt Peterburg. Brigantina, na kojoj se nalazio Petar, uplovila je u luku i neprestano ispaljivala plotune iz topova. U pauzama između paljbi car se lično, stojeći na palubi, obraćao narodu i pričao o radosnoj vijesti. 8. septembra ruska prestonica je slavila pobjedu, car se najviše od svih veselio, pjevao je i igrao na stolovima.

22. oktobra poslije svečane liturgije u Troičkoj sabornoj crkvi je javno pročitan mirovni sporazum i održana propovijed, gdje je rečeno da je sa svojim pobjedama za divljenje Petar zaslužio titulu Velikog Sveruskog imperatora i Oca Otadžbine. Petar je primio titulu, ali u svom karakterističnom maniru nije zaboravio, bez obzira na svečani trenutak, da kaže: „Računajmo na mir, ali naše vojne snage moramo jačati, da nam se ne bi desilo da doživimo sudbinu grčke monarhije“, tj. Vizantije.

Petar nije želio da ističe svoje uspjehe. Čak i ako je sa velikim uspjehom vodio Sjeverni rat, Petar se odnosio dosta kritički, govoreći da učenicima treba sedam godina da završe školu, a njemu je trebalo tri puta više da prođe kurs za obuku, jer je rat trajao 21 godinu.


(NASTAVIĆE SE)

---