Kada su Šaranci krajem XVII vijeka poslije više seljakanja konačno stigli na krajnju odrednicu, padinu Sinjavine prema rijeci Tari, nijesu imali sveštenika. Za crkvene obrede su koristili usluge jeromonaha iz Manastira Dobrilovine, ili odmah preko vode monaštva iz Manastira Aranđelovo ili Dovolja. Ostalo je kao legenda da su se Šaranci molili Bogu na jednoj livadi naspram manastira koji su se nazirali preko kanjona Tare i čija su zvona osluškivali. Na tom mjestu je današnje selo Bogomolja. Kada su ovi manastiri krajem XVIII i početkom XIX vijeka zapustjeli, nastao je veliki problem kako bez sveštenika. „Izmučeni ovim nedostatkom, morali su se obratiti sveštenstvu Manastira Trojice u Pljevljima, a ovi mostarskom mitropolitu koji svojom sinđelijom iz šaranske porodice rukopoloži za šaranskog paroha Vida Raičevića, koji se taj put među njima našao pismen. Šaranci sa novim popom Vidom podejstvuje kod sveštenstva u Trojici i mitropolita mostarskog, a ovaj kod bosanskog valije, da se izradi vezirova buruntija na osnovu sultanova fermana, da su Srbi slobodni popraviti sva tri manastira na rijeci Tari”, zapisaće mnogo godina kasnije ratnik Vule Knežević.

Na ruševine Manastira Dobrilovine 1828. godine iz Srbije dolazi jeromonah Makarije Savić, novopečeni pop Vid će mu biti desna ruka i zahvaljujući angažovanju cijelog plemena manastir je brzo obnovljen. Tu će biti i sjedište šaranačke parohije.

Pop Vid je bio skoro 40 godina jedini sveštenik u Šarancima, ističući se u burnim događajima koji su slijedili kao veliki junak i agilni nacionalni radnik. Njegovi potomci će ponijeti prezime Popović. Vid je sin Gleda Džakova, rođen je 1794. godine. (njegova ćerka Anica je bila prva žena drobnjačkog komandira i kapetana Grubana Cerovića. Umrla je u babinama).

Šaranačku parohiju je 1865. godine primio pop Petar Popović,od svog đeda popa Vida. Pop Petar je 1885. godine udaljen sa službe. Izgleda da je on i ranije imao problema sa vlasti, u jednom pismu „poziva se kapetan šaranački da na osnovu okružnice visokog Senata od 17/11. 1878.broj 1 017 prinudi sveštenika Pera Popovića na izvršenje naše okružnice od 3/12.1878. br.12, odnosno s puštanja brade”. Vraćen je na službu 1887. godine pod pritiskom parohijana i na molbu plemenskih prvaka.

On je prilikom naseljavanja novooslobođenih krajeva na jugu Srbije odselio zajedno sa velikom grupom naroda iz Crne Gore 1889. godine u Toplički okrug. Dobio je sijerinsku parohiju, ali je (zbog nedostatka hramova) služio u crkvi u Medveđi, u Jablaničkom srezu. Zajedno sa parohijanima podigao je crkvu u selu Tularu. „U slavu Sv. Trojice ovaj hram sazidaše 1902 g. trudom i dobrovoljnim prilogom pobožnih Srba iz Crne Gore i Stare Srbije ovde na granici Kraljevine Srbije doseljenih”, zapisano je iznad ulaznih vrata. U „Glasu niške eparhije” iz 1899. godine pominje se sveštenik Petar Popović, paroh Sijarinske parohije, „rođen u Šarancu u Crnoj Gori; star 54 godine. Rukopoložen za sveštenika 29. VII. 65. god. Svršio osnovnu školu”. Javlja se u dokumentima do 1904. godine kada se, vjerovatno, upokojio.

Njegove ćerke Darinka, Stana i Anđa su 1929. godine, kod crkve u Tularima, „uz pripomoć građana ove parohije” podigle zvonik i priložile zvono „za spomen i pokoj duša roditelja jereja Petra Popovića i majke Marice i izginulih građana u ratovima 1912−1918. g”.

Svešteničku šaranačku lozu iz kuće Popovića trebalo je da nastavi Vojin, sin Ilijin. Kad je završio bogoslovsku školu on je našao kršnu i lijepu djevojku po imenu Mariju, koja je bila iz glasovita doma Cerovića. Ali bio je i jedan problem, Marija je kao djevojčica prebolovala „špansku groznicu” i ostala gluvonijema. Za blagoslov se moralo ići kod vladike, tada mitropolita crnogorsko-primorskog Gavrila Dožića. Mitropolit nije htio ni da čuje da popadija bude defektna tako da je mladi bogoslov morao da bira ili da nađe drugu nevjestu ili da ostane bez svešteničkog zvanja i položaja. Vojin je izabrao Mariju sa kojom će izroditi ugledno potomstvo, a on ostati upamćen kao „posebno” pismen i cijenjen plemenik.

(Nastaviće se)

Piše: Tomaš Ćorović

---