-Piše: DR RADENKO ŠĆEKIĆ

Još je Lenjin boljševičku propagandu smatrao neodvojivom od prosvjećivanja i vaspitanja naroda. U djelu „Šta da se radi“ (1920. godine), Lenjin određuje propagandu kao racionalnu upotrebu istorijskih i naučnih argumenata u cilju indoktrinacije „kvalifikovane publike“, obrazovanijih i zainteresovanijih, a agitaciju kao korišćenje slogana, metafora, poluistina i sl. u cilju podsticanja osjećanja nepravde i nezadovoljstva neobrazovanih. Zbog značajnosti oba pojma, konstruisan je pojam „agitprop“ koji iskazuje povezanost agitacije i propagande. „Propaganda se oslanja na fenomen kolektivne, masovne psihologije, apelujući na racionalne, ali i na iracionalne, nesvjesne motive ljudskog ponašanja i odlučivanja“. Diktatura partijske elite uspješno je sprovođena putem represivnih institucija državnog aparata, ali i indoktrinacijom u obrazovnom procesu, u prvom redu kreiranju i nametanju željene percepcije istorije, čime se nastojalo stvoriti društvo po mjeri režima.

Značajnu propagandnu djelatnost u inostranstvu vršila je i informativno-propagandna ustanova bivšeg SSSR-a osnovana 1925. godine pod nazivom Svesavezno udruženje za kulturne odnose sa inostranstvom (VOKS), a od 1958. godine mijenja ime u Savez sovjetskih društava prijateljstva i kulturnih veza sa inostranstvom. Ovaj Savez je bio osnivač sovjetskih domova kulture u raznim državama, a cjelokupna aktivnost je bila usmjerena na političke ciljeve u čemu je propaganda igrala prvorazrednu ulogu. Sovjetske domove kulture zamijenili su Ruski domovi nakon raspada SSSR-a. Na ideološko-propagandnom planu prema inostranstvu, izdvajana su značajna sredstva, a o tome govori i studija CIA rađena 1979. godine pod nazivom „Sovjetska propaganda i tajno djelovanje“. U pomenutoj studiji piše: „Naša procjena sovjetskih izdataka za propagandu i tajno djelovanje od 3 milijarde dolara godišnje, može se sagledati u navedenoj šemi – CK KP međunarodni odsjek – 100 miliona dolara, CK KP međunarodni informativni odsjek – 50 miliona, TASS – 550 miliona, „Novosti“ – APN – 500 miliona, „Pravda“ – 250 miliona, „Izvestija“ – 220 milona, „Novo vreme“ i drugi redovni časopisi – 200 miliona, Radio Moskva – inostrani poslovi – 700 miliona, Pres odjeljenje po sovjetskim ambasadama u svijetu – 50 miliona, tajne radio-stanice (program) – 100 miliona, međunarodni komunistički fondovi – 63 miliona, pomoć stranim komunističkim partijama – 50 miliona, KGB odsjek „A“ – 50 miliona, CA operacije KGB sekcija u inostranstvu – 100 milona, pomoć nacionalnim frontovima za oslobođenje – 200 miliona, specijalne vojne operacije u 1979. uključujuči i anti-NATO operacije – 200 miliona. Prostor Rusije i Sovjetskog Saveza je iznjedrio nekoliko teoretičara „Istoka“ u domenu geopolitike, poput: Nikolaj Danilevski, Petar Savicki, Aleksandar Dugin, Žan Parvulesko. Generalno govoreći, u ruskoj geopolitičkoj misli se mogu uočiti dvije različite struje, u zavisnosti od toga da li se kulturnim ili, pak, geografskim, obilježjima daje primat u teoretskim koncepcijama. Ukoliko se kulturni i religijski faktori stavljaju u prvi plan, onda se, kao što će se vidjeti, radi o teoretičarima koji su zastupali panslavističke ideje, poput Danilevskog. Sa druge strane, isticanje geografskih faktora, a minimiziranje svih ostalih, vodilo je ka geopolitičkoj koncepciji u ruskoj misli poznatoj pod imenom evroazijstvo, poput Savickog koji je bio najuticajniji u grupi intelektualaca i bivših oficira carske Rusije koji su dvadesetih godina prošlog vijeka, poslije izgnanstva iz Rusije, u državama istočne Evrope (Bugarskoj, Čehoslovačkoj, Jugoslaviji, itd.) formirali Evroazijski pokret. Mnogi poznavaoci ruske politike tvrde, da upravo današnja, „Putinovska Rusija“ svojim spoljnopolitičkim potezima realizuje ideje Savickog i ostalih „evroazijaca“.


(NASTAVIĆE SE)

---