-Piše: dr Radenko Šćekić

Protivnike ove ideje Parvulesko je locirao u anglo-američkim krugovima za koje je vjerovao da su spremni da upotrijebe čak i nuklearno oružje kako bi spriječili političku zajednicu (federaciju) između Francuske, Njemačke i Rusije koja bi djelovala kao okosnica novog (kontra-globalističkog) svjetskog poretka. Najnoviju ideološku inkarnaciju ovog protivljenja Parvulesko pronalazi u radovima američkog profesora Samuela Huntingtona o neminovnom sukobljavanju civilizacija. U isto vrijeme, on ističe i značaj dokumenta „Strategija nacionalne odbrane SAD” iz ranih `90-ih u kome se eksplicitno kaže da, koristeći sva sredstva koja ima na raspolaganju, SAD mora osigurati dominantnost u svijetu i status jedine svjetske sile (unipolarni svijet).

Noseći orijentaciju koja u sebi ima klicu imperijalne aspiracije, filozofi i drugi učeni ljudi izbjegli iz osvojenog Carigrada (drugog Rima), nakon njegovog pada u Otomanske ruke 1453. godine, sele se u Moskvu, svoj novi duhovni centar, donoseći ideju da postoji samo jedna prava država – Rimsko carstvo. Na ideološkoj podlozi nastaloj iz spleta tih okolnosti razvija se doktrina: Moskva – Treći Rim. Padom Carigrada Moskva je na određeni način postala svojevrsni branik pravoslavlja. Ta ideja provijava u pismu velikog moskovskog kneza Ivana III upućenog Novgorodu sredinom 15. vijeka, a nju je krajem istog vijeka razradio i mitropolit Zosima, koji je upoređivao kneza Ivana III sa vizantijskim carem Konstantinom Velikim, govoreći o Moskvi kao o Novom Carigradu. Tako ruski narod postaje jedini čuvar pravoslavlja, a Moskva – treći Rim, i to će ostati do kraja svijeta. Iz ovakve pozicije ruskog naroda proizilazi, po Filofeju, ogromna moć ruskog cara. On je, naime, „ne samo gospodar Rusije, već i cijelog pravoslavnog svijeta”. Ova doktrina nikada nije predstavljala zvaničnu rusku državnu politiku, ali je po potrebi korišćena za geopolitičko širenje ruskog uticaja kod srodnih pravoslavnih naroda.

Završetkom Drugog svjetskog rata otpočeo je novi sukob, ovoga puta između dojučerašnjih saveznika, komunističkih država na čelu sa SSSR i država tzv. slobodnog svijeta na čelu sa SAD. O samom tvorcu pojma Gvozdena zavjesa postoji više verzija. Neki smatraju da je ovaj termin prvi izgovorio Vinston Čerčil tokom svog poznatog govora u Fultonu 1946. godine, dok ga je, po nekima, Jozef Gebels, Hitlerov šef propagande, prvi upotrijebio. Takođe se smatra da je njegov pravi tvorac Etel Snouden, Norvežanin, koji ga je upotrijebio u svom djelu – „Kroz Boljševičku Rusiju”, 1921. godine, kao i Rus Rozanov, koji je još 1917. godine napisao „... da se nad Rusijom spušta Gvozdena zavjesa”.

Poslijeratna podjela koja je nastala na zemlje Komunističkog lagera koje egzistiraju iza Gvozdene zavjese na jednoj, i demokratskih zemalja na drugoj strani, uzrokovala je naglom porastu tenzija između dojučerašnjih saveznika. Sukob se, srećom, nije odvijao na vojnom, već na psihološko-propagandnom planu i poznat je kao Hladni rat. Činila ga je veoma agresivna propaganda koja treba da proizvede malodušnost i defetizam kod protivnika i da iznuđivanjem ustupaka ostvari spoljnopolitičke ciljeve, što je predstavljalo zamjenu direktnom vojnom angažovanju. Tako je engleska štampa u periodu 1917. do 1923. godine 37 puta objavila vijest da je Lenjin ubijen, a 1962. američka agencija UPI je javila iz Singapura da je prilikom atentata ubijen tadašnji predsjednik Indonezije Sukarno, a 1964. godine Zapadnonjemačka informativna agencija – DPA, prenijela je vijest da je umro tadašnji premijer SSSR Nikita Hruščov. Naravno, da nijedan od ovih navoda nije bio tačan. Dakle, široka upotreba tehnike horizontalne propagande, pogodne za širenje željenih glasina u kombinaciji sa manipulacijom u medijskom prostoru – neke su od karakteristika propagandnog sukoba tokom ere Hladnog rata. Mada su suparnici vremenom postigli prećutni dogovor o mogućnosti mirnog koegzistiranja i detanta, što je navelo mnoge da tada o prijetnji nuklearnim oružjem govore kao o „tigru od papira”, ipak su postojale i zemlje koje su sukob mnogo ozbiljnije shvatale (Kina).

(Nastaviće se)

---