-Priredio: Miladin Veljković

Svojom knjigom „Aleksandar Obrenović–vladar na prelazu vjekova, sukobljeni svjetovi” prof. dr Suzana Rajić je, prema ocjeni jednog od recenzenata ove njene knjige, dr Latinke Perović, „stvorila monumentalno djelo o poslednjem Obrenoviću, kralju Aleksandru”, i ujedno dala i „totalnu istoriju ne samo kratke vladavine kralj Aleksandra, nego i istoriju Srbije druge polovine 19. vijeka”. „Vrhunska odlika djela Suzane Rajić su njena iscrpna istraživanja, njen istrajan i veoma pedantan rad na izvorima: ispisi iz bečkih i francuskih arhiva; posebno iz ruskih arhiva, čiju je građu ona prva koristila; najzad srpskih izvora (arhivska građa, novine, periodika, dnevnici, memoari i drugi sekundarni izvori)”, kazala je dalje dr Latinka Perović za profesoricu Rajić, koju s pravom svrstavju u red vodećih srpskih istoričara i čije je svako djelo, pa i ovo – kapitalno.

Knjigu „Aleksandar Obrenović–vladar na prelazu vjekova, sukobljeni svjetovi” izdala je „Srpska književna zadruga” iz Beograda. Knjiga je 2014. godine doživjela i drugo izdanje, po kome smo i priredili ovaj feljton, a na osnovu odobrenja prof. Rajić, i uz saglasnost glavnog urednika „Srpske književne zadruge”, cijenog književnika Dragana Lakićevića.

Prof. dr Suzana Rajić rođena je u Kruševcu 1973. godine. Redovni je profesor na Filozofskom fakultetu u Beogradu, na predmetu Istorija srpskog naroda u Novom vijeku. Bavi se srpskom istorijom u 19. i početkom 20. vijeka, posebno izučavanjem državnih institucija, uticajem inteligencije u modernizaciji državnog i društvenog života i djelovanjem političkih stranaka. Pored ove knjige, objavila je djela: Vlada Nikole Hristića 1888/89; Vladan Đorđević – biografija pouzdanog obrenovićevca; „Spoljna politika Srbije – između očekivanja i realnosti 1868–1878”; M.S. Piroćanac, Beleške, D. Vasić, Devetsto treća. Bila je član Uređivačkog odbora Enciklopedije srpskog narod, Beograd 2008, i urednik za oblasti istorija, etnologija i arheologija, u Leksikografskom odjeljenju Zavoda za udžbenike i nastavna sredstva u Beogradu.

Aleksandar Obrenović je ugledao svijet 14. avgusta 1876. godine. Rođen je kao prvo dijete srpskog kneza Milana i kneginje Natalije Obrenović. Bio je prvi vladar novovjekovne Srbije rođen na prestolu, tj. koji je rođenjem postao i prestolonaslednik. Ličnosti koje su do tada zauzimale vladarski položaj na to mjesto su birane i naknadno potvrđivane. Jedino je Milan, prvorođeni sin kneza Miloša Obrenovića, stupio 1839. godine na presto na osnovu prava primogeniture, koje je poticalo iz Berata izdatog knezu Milošu 1830. godine.

Aleksandar je rođen početkom rata između Srbije i Turske 1876–1878. godine. Knez Milan je pozvao predsjednika vlade Stevču Mihailovića, ministra inostranih djela Jovana Ristića i mitropolita Mihaila da prisustvuju porođaju kneginje. Aleksandar se rodio u 8 sati ujutru, a odmah zatim održana je sjednica vlade na kojoj je podnijet usmeni izvještaj predsjednika vlade da je kneginja rodila sina, koji se po ustavu i zakonima zemlje „ima smatrati naslednikom”. Srpski kraljević dobio je ime po svom kumu, ruskom caru Aleksandru II. Krštenje je u dvoru obavio, u carevo ime, tadašnji ruski diplomatski predstavnik u Srbiji Karcov.

Milan i Natalija nijesu imali više poroda, te je od rođenja Aleksandar bio jedini naslednik prestola. Pošto se njegov otac poslije abdikacije 1889. odrekao 1891. godine i pripadništva Kraljevskom domu i srpskog državljanstva, cijela dinastija je počivala na Aleksandrovoj ličnosti.

Kraljević je bio zdravo i napredno dijete. Četrnaest mjeseci dojila ga je Ljubica Cvetković. U ranom djetinjstvu i docnije, upala grla, kijavice i boginje mogu se nabrojati kao jedine bolesti od kojih je bolovao. Sa navršenom četrnaestom godinom kralj je bio visok 172 centimetra i težak samo 60 kilograma. I u ranom djetinjstvu je bio „mršavko”: u osmoj godini imao je 25 kilograma, a u dvanaestoj 44. Od ulaska u pubertet, kralj je primjetno dobijao u težini, te je na izmaku 1891. godine bio čak 13 kilograma teži nego početkom godine. Tada je bio visok 175 centimetara, a težak 79 kilograma. Zato mu je ljekar prepisao dijetu, koju je i u kasnijim godinama na sopstvenu inicijativu upražnjavao.

(Nastaviće se)

---