-PIŠE: SVETISLAV ŠESTOVIĆ

Najžešće borbe vođene su na Stožeru i Baricama, a trajale su punih sedam dana. Samo nekoliko dana prije početka borbi, u Barice je iz Sjenice stiglo sto tovara municije. Zato su ustanici vršili snažne i energične napade i uporne juriše sve dok nijesu zauzeli karaulu i zaplijenili svih sto tovara municije. Kada su se snabdjeli municijom, potisnuli su turske snage ka Šahovićima i Vraneškoj dolini.

U ovim borbama na turskoj strani bilo je 15 mrtvih i 20 ranjenih, dok su ustanici imali 4 mrtva i 12 ranjenih. Kada su ustanici potisnuli tursku vojsku i počeli je goniti prema Šahovićima, onda su i oni palili muslimanske kuće.

Ustanike u borbama predvodili su narodni prvaci i kodžobaše (kmetovi), seoski učitelji i sveštenici. Među njima su se istakli: Spasoje Vojinović iz Premćana, Ilija Šestović iz Stožera, Lazar Knežević iz Vaškova, Janko Čović iz Stožera, Mićo Vojinović iz Premćana, Šaban Vuković iz Stožera, Jakov Mrdak iz Barica, Milentije Varaga, Nikola Čović iz Stožera, Petar i Lale Joksimović iz Stožera, Mališa i Mićo Leko iz Stožera, Marinko Madžgalj iz Pisane Jele, Todor, Gruban i Jakov Bošković iz Barica, Jovan Šutović iz Prošćenja, učitelj Nešo Joksimović iz Gorica, učitelj Jakov Vojinović iz Premćana, pop Pero Radović Cipor iz Barica, Jakov Sekulić i Joksim Joksimović iz Gorica.

Čim su počele borbe, nejač, žene, djeca i starci, počela se sklanjati u zbjegove i bježati preko Tare u Crnu Goru. Neki su se sklanjali i u pljevaljska sela koja nijesu bila zahvaćena pobunom. Sa sobom su gonili stoku i nosili sve što se moglo ponijeti.

Kako bi opravdala upotrebu brojne vojske i velike pokrete iz dubine turskog carstva, Turska je vršila propagandu da se na stranu pobunjenika bore crnogorska, srpska, pa čak i italijanska vojska. Kroz svoju štampu i preko vlasti širena je propagande svakakve vrste, pa čak i da je buna dignuta po nagovoru Austrougarske. Za gušenje ustanka odabran je general Šemsi-paša Biševac, zakleti neprijatelj srpskog naroda. Dato mu je 14 bataljona pješadije, artiljerija i konjica. Porta je poslala divizijskog generala Šukri-pašu, inspektora artiljerije Trećeg korpusa, za koga se smatralo da je najsposobniji turski artiljerijski general. Pored ove dvojice, poslati su još i sledeći generali: iz Bitolja divizijski general Osman Rifat-paša, divizijski general Anveri-paša, divizijski general Nuri-paša i brigadni general Hasan-paša. Šest odabranih turskih generala, sa ogromnom vojskom, krenulo je na šaku pobunjenika put Vraneša i Stožera. Plan i zadatak je da se ustanak u krvi uguši, da se sve sprži, razori i poruši, da se ustaničke vođe pohapse, kazne i slobodarski narod obezglavi, kako im nikada više ne bi palo na pamet da se bune i dižu ustanke proti velike turske carevine.Turskoj je već dodijalo da se dvije godine nosi i bori sa seljacima po sjeničkom i pljevaljskom Sandžaku. Nastali su pokreti turske vojske iz udaljenih mjesta duboko u turskom carstvu.

Evo kako su tekli mobilizacija i pokreti turske vojske. Pokreti su zahvatili brojne garnizone od Pljevalja do Soluna, a u pljevaljskom i sjeničkom Sandžaku izvršena je opšta mobilizacija stalnog kadra i rezerve. U Solunu su mobilisana dva rezervna bataljona sa šest topova i odmah su upućeni vozom do Mitrovice. Iz Prištine su krenula dva bataljona. Sva rezerva u Avdet Hisaru mobilisana je i poslata na ustanike. Iz Skoplja je krenuo jedan bataljon, dok su iz Mitrovice na Vraneš otišla dva bataljona. Sva regularna vojska u Novom Pazaru, Sjenici, Novoj Varoši, Prijepolju i Pljevljima izvedena je iz kasarni i poslata u Vraneš i Premćane. Objavljena je opšta mobilizacija prvog i drugog poziva (ilave i redife) od Mitrovice do bosanske granice. Sa iskupljenom vojskom, topovima i konjicom, Šemsi-paša krenuo je 17.maja iz Novog Pazara, preko Peštera, za Bijelo Polje. Novopazarska rezerva usput je pravila nerede zlostavljajući srpski narod, a njih nekoliko su i pobili.


(NASTAVIĆE SE)

---