Radilo se, dakle, o sasvim novim okolnostima koje su zahtijevale brzo osposobljavanje komandi za djelovanje u novim okolnostima, putem pojačane edukacije i specijalizacije štabnih poslova. Rešenje je potraženo u oslanjanju na novodobijenu sovjetsku vojnostručnu literaturu. Na nju se nije gledalo samo kao na sublimirano vojno iskustvo pobjedonosne Crvene armije, već i kao na putokaz ka stvaranju moderne armije, što je među partizanskim vođstvom smatrano zadatkom od istorijskog značaja. Istaknuti partizanski general i potonji načelnik Generalštaba Koča Popović isticao je da samo jugoslovenskoj vojsci naoružanoj sovjetskim oružjem „po svom kvalitetu, borbenosti, vođstvu, razumijevanju konkretne situacije, snalaženju u njoj, upotrebljavanju sredstava i načina borbe odgovarajućoj situaciji, itd., može da bude pristupačno i usvojeno znanje, vještina i opšte ratno majstorstvo, iskustva koja su današnja svojina Crvene armije“. Smatrao je da razlike u veličini i obimu postoje, ali da su načela univerzalna, i da zato ona mogu naći svoje mjesto u jugoslovenskoj vojnoj sredini, shodno razmjerama jugoslovenskih snaga i karakteristikama poprišta eventualnih borbenih dejstava. Retoričko-propagandno insistiranje na podizanju borbene vrijednosti jugoslovenske partizanske vojske, koja se ubrzano transformisala u Jugoslovensku armiju u približno istu ravan sa Crvenom armijom, otvoreno je nagovještavalo buduće pravce razvoja jugoslovenske ratne vještine, koja je trebalo da bude bazirana na partizanskoj tradiciji i sovjetskom ratnom iskustvu, bez namjere da se sovjetskom obrascu u samoj stvarnosti da bilo kakav vidljiviji primat u odnosu na sovjetsku teoriju i praksu.

Na samom djelu, komandni kadar, izrastao u partizanskoj borbi i dijelom u vojnim akademijama Kraljevine Jugoslavije, osjećao se samostalnim i samosvojnim, pa je, uprkos proklamovanom vojnoteorijskom oslanjanju na sovjetska ratna iskustva, sve češće dolazilo do sukoba i nerazumijevanja. Iako je sovjetsko iskustvo suštinski ne samo prihvatano, već i neskriveno glorifikovano, nije se odustajalo od sopstvenih iskustava stečenih tokom partizanskog rata. Pristalice politike davanja prednosti domaćim iskustvima, polazile su od premisa da bi kopiranje sovjetskog obrasca dovelo do pretvaranja Jugoslovenske armije u jedinicu sovjetskih oružanih snaga, i da bi se u tom slučaju obuka izvodila u cilju održavanja frontova u slučaju rata, bez obzira na okolnosti i situacije vezane za nastupanje ili odstupanje. Po njima, komandni kadar bi se u toj varijanti, pripremao za situacije u kojima bi morao da planira s kolikom i kakvom vatrenom moći bi morao da raspolaže kako bi uspješno izvršio proboj fronta. Kao prednost insistiranja na sopstvenom „partizanskom konceptu“, navođena je nacionalna samostalnost u izgradnji armije i njenih komandi, jedinica i ustanova koje bi bile u stanju da u ratu drže utvrđene linije frontova, slobodno manevrišu i da se u slučaju potrebe, uz uništavanje teškog naoružanja, transformišu u manje partizanske sastave, sposobne za brz manevar i dejstva u neprijateljskoj pozadini. Kao drugi argument navođena je specifičnost snabdijevanja jugoslovenske oružane sile u slučaju rata. S obzirom na geostrategijske osobenosti jugoslovenske teritorije, i sasvim izvjesnog prekidanja linija snabdijevanja iz Sovjetskog Saveza od strane neke od zapadnih sila, s kojom bi Jugoslavija potencijalno bila u ratu, smatralo se da u samoj Jugoslaviji moraju postojati snažni industrijski kapaciteti, koji bi u slučaju rata snabdijevali vojsku hranom, odjećom, obućom, municijom, naoružanjem i vojnom opremom. U slučaju prihvatanja frontalnog načina borbe, smatralo se da bi mogućnosti opkoljavanja glavnine snaga, i prekida linija snabdijevanja bile sasvim realne, dok bi u slučaju gerilskog otpora, takva mogućnost bila minimizovana. Kao potvrda te teze uzimano je iskustvo iz minulog rata, koje je govorilo da do takvog okruženja jugoslovenskih partizanskih snaga nije došlo ni u najtežim i najkritičnijim situacijama u ratu.

PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

(NASTAVIĆE SE)

Ilustrovati sa fotografijom:

05- Koča Popović

---