Lansiranjem prvog vještačkog satelita Sputnjika 1 (4. oktobra 1957) počela je nova, kosmička era u istoriji čovječanstva. Sputnjik 1 je bio napravljen kao šuplja aluminijumska lopta nevelikog prečnika, ali opremljena radio-odašiljačem, koji je slao jasne signale koji su se mogli registrovati na raznim mjestima na Zemlji. Bio je, takođe, opremljen specijalnim senzorima za mjerenje spoljnih parametara, posebno gustine i vlažnosti okolne sredine, tako da je to, zapravo, bila prva ogledna stanica izbačena izvan naše atmosfere.

Kada je vijest o slanju prvog vještačkog satelita objelodanjena, nastalo je ne samo čuđenje nego i ogromno interesovanje stručnjaka i naučnika, posebno u vojnim krugovima, ali i najšire svjetske javnosti. Već 3. novembra iste godine lansiran je Sputnjik 2, težak 508 kg u kome se nalazila keruša Kudrijavka, poznata pod imenom Lajka, koja je provela u kapsuli sedam dana nakog čega je, nažalost, ugunula, jer nije bilo mogućnosti da se bezbjedno vrati na Zemlju. To je bilo prvo živo biće poslato u vasionu, koje je pokazalo način podnošenja surovih kosmičkih uslova u okviru novih dostignuća na polju astronautike, koja je počela da se rađa. Nepune četiri godine kasnije, 12. aprila 1961, u vasionu odlazi i slavni Jurij Gagarin u kosmičkoj kapsuli Vostoku 1. Kada je ušao u orbitu oko Zemlje, Gagarin je izgovorio istorijske riječi: „Vidim Zemlju odavde. Tako je lijepa. Osjećam se božanstveno!“ Let je otpočeo tačno u 09:07 časova po moskovskom vremenu i trajao 108 minuta na orbiti, dostižući visinu od 327 kilometara. Uzlijetanje je izvršeno s kosmodroma Bajkonur (koji se nalazi u Kazahstanu); Gagarin se bezbjedno spuštio padobranom blizu grada Saratova. Američki vještački satelit Eksloler 1, inače lansiran i izveden u orbitu oko Zemlje januara 1958. godine, ukazao je na postojanje radijacionih prstenova oko Zemlje, koji su dobili naziv Van Alenovi pojasevi.

I dok je prvi čovjekov let trajao svega jedan sat i 48 minuta, već drugi sovjetski kosmonaut German Titov (1935–2000), u okviru programa Vostok (kao drugi putnik u kosmos u Vostoku 2), 6. avgusta 1961. godine proveo je u vasioni (u orbiti oko Zemlje) cio dan. Tada je, zapravo, ovaj kosmonaut obletio Zemlju 17 puta za 25 časova i prešao oko 700.000 kilometara, što je predstavljalo razdaljinu prelaska puta do Mjeseca i nazad do Zemlje. Prilikom tog leta pokušao je i da spava, što je bilo prvo takvo nastojanje u istoriji astronautike, a to znači u uslovima bestežinskog stanja. Prilikom tog leta su se javili i prvi znaci „svemirske bolesti“ koji, srećom, nijesu predstavljali neku veću prepreku za buduće astronaute. Ovdje treba posebno naglasiti da je Titov, kada se vinuo u vasionu, imao svega 25 godina i 11 mjeseci i bio najmađi kosmonaut, i postavio rekord koji je još uvijek aktuelan. Kasnije su kosmonauti počeli da putuju grupno, da izlaze u otvoreni prostor (kosmos) i da borave sve duže na svemirskim stanicama.

I dok se u Sovjetskom Savezu sve dalje i spektakularnije išlo u razvoju raketne i kosmičke tehnologije i postizala sve značajnija dostignuća, Amerika je odmah preduzela brze i efikasne mjere, kako bi ne samo parirala svom vojnom, političkom i ideološkom suparniku, nego i obezbijedila određenu premoć. Čuveni istup predsjednika Dž.F. Kenedija pred zajedničkom sjednicom američkog Kongresa (Senata i Predstavničkog doma) 25. maja 1962. godine, kada je izjavio da do kraja te decenije Amerika mora osvojiti Mjesec, predstavljao je početak velikog poduhvata koji je dostigao svoj vrhunac upravo realizacijom misije Apola 11, kao i još šest narednih misija s ljudskom posadom, koje su šetale i ispitivale nama najbližeg kosmičkog susjeda. Tada je ukupno 12 ljudi putovalo do Mjeseca, koji su ujedno obilježili i uokvirili početnu etapu u velikom poduhvatu osvajanja vasione.

PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

(NASTAVIĆE SE)

Ilustrovati fotografijom:

09- Jurij Gagarin

---