Misija Apolo 12 je obavljena između 14. i 24. novembra 1969. godine, i u njoj su učestvovali kosmonauti Konrad, Gordon i Bin. Mjesečev modul ove misije se spustio (19. novembra) u Okean bura, gdje su obavljena sva predviđena ispitivanja i postavljeni mnogobrojni instrumenti. Nakon 244 sata leta, ukljućujući tu i boravak na Mjesecu, posada se vratila na Zemlju. Apolo 14 (tačnije modul te letilice) spustio se na Mjesec 5. februara 1971. godine u krater Fra Mauro, i to upravo na mjesto gdje je trebala da se nađe posada prethodne ekspedicije iz letilice Apola 13. Tada je ova misija ponijela sa sobom i specijalno lunarno vozilo (lunarno vozilo ili mjesečeva kolica), čiji zadatak je bio da ono obavi prikupljanje i analiziranje raznih uzoraka sa mjesečeve površine (oko mjesta spuštanja). Zanimljivo je ovdje napomenuti, da je komandant te misije astronaut Alen Šepard izveo dva neobična eksperimenta bacanja loptica za golf. Jedna je odletjela nekoliko kilometara zbog tamošnje mnogo slabije gravitacije od one na Zemlji.

Ekspedicija Apolo 15 je sletjela na Mjesec 30. jula 1971. godine blizu vulkanske brazde poznate pod imenom Hedli. Posadu letilice Apolo 15 su sačinjavali astronauti Dejvid Skot (rođen 1932), Alfred Vorden (1932) i Džejms Irvin (1930). Ta misija je posebno značajna po tome što je tada odneseno specijalno konstruisano lunarno vozilo, namijenjeno za prevoz astronauta po mjesečevoj površini. Bio je to poseban rover tako napravljen, da je mogao da savlađuje neravnu površinu po našem kosmičkom pratiocu. Osim toga, astronauti su imali i raznovrsnu dodatnu opremu, uključujući sunčane panoe za pretvaranje sunčeve energije u pogonsku, kao i specijalne antene za održavanje komunikacije sa Zemljom. Mjesečevo vozilo (lunar rover) je prešlo rastojanje od 103 kilometra.

Potom slijedi misija Apolo 16, koja je obavila uspješno spuštanje na Mjesec 21. aprila 1972. godine blizu kratera Dekart, u područje koje je do tada bilo manje poznato, ali i veoma interesantno za topografska i geološka ispitivanja. Posebno je bilo aktuelno pitanje porijekla stijena od kojih je sastavljen krater i njegova okolina. I prilikom te misije, astronauti su imali priliku da se svojim mjesečevim vozilom provozaju podalje od mjesta spuštanja.

Zadnja misija sa ljudskom posadom u okviru programa Apolo je bila pod rednim brojem 17. Ona je obavljena 11. decembra 1972. godine kada se modul spustio blizu doline Taurus-Litrov. U toj zasada poslednjoj ekspediciji na Mjesec su se spustili astronauti Judžin Seman (rođen 1934) i naučnik dr Harison Šmit (rođen 1935. u Nju Meksiku), po struci geolog. Šmit je, inače, bio jedini naučnik među dvanaestoricom ljudi koji su do sada putovali na Mjesec. Studirao je geologiju na Kalifornijskom tehnološkom institutu i na Harvardu. Poslije se pridružio misijama Apola i jedno vrijeme podučavao astronaute o geologiji i minerologiji, posebno o prirodi tla na našem kosmičkom susjedu. Ovaj astronaut i naučnik je, tokom leta u okviru misije Apola 17, na Mjesecu otkrio postojanje narandžastog stakla u pojedinim tamošnjim stijenama. Ustanovio je, dalje, da u području gdje se njihov modul spustio, dakle, u dolini Taurus-Litrov, koja se nalazi na obodu Mora vedrina, postoje razni materijali, od kojih posebno treba izdvojiti magnezijumske minerale stare oko 4,6 milijardi godina, što istovremeno svjedoči o starosti Mjeseca kao nebeskog tijela i materijala koji se na njemu nalaze.

Naučnici se sve više trude da stvore uslove kako bi čovjek u skorije vrijeme mogao da bude na Mjesecu. U prilog tome ide i informacija da naučnici koriste rezultate dva eksperimenta izvršena na Međunarodnoj svemirskoj stanici (MSS) kako bi razvili formulu za pravljenje betona na Mjesecu, kakav bi bio potreban za izgradnju trajne baze za ljude. SAD su saopštile plan uspostavljanja trajnog prisustva na Mjesecu do 2028. godine.

PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

(KRAJ)

---