-PRIREDIO: MILADIN VELjKOVIĆ

U poređenju sa organizacijama hrvatskih, srpskih i albanskih političkih emigranata, druge jugoslovenske nacije su razvile daleko slabiju aktivnost. Akcije ovih emigrantskih grupa su bile rijetke i jedva primjetnog intenziteta. Ipak, ni emigrantske grupe slovenačke i makedonske provinijencije nijesu bile ignorisane od strane jugoslovenskog bezbjednosnog aparata.

U dokumentima DSIP-a iz 1970. godine kratko su predstavljene dvije slovenačke emigrantske organizacije – Akcioni odbor za slovenačku državu i Organizacija slovenačkih protivkomunista. Prvu organizaciju je krajem šezdesetih godina u Vašingtonu osnovao profesor Ciril Žebot. Akcioni odbor je svoje baze imao i u Velikoj Britaniji i Italiji. Organizacija je bila aktivna „na propagandnom planu“, što je podrazumijevalo distribuciju propagandnih brošura i pamfleta. Odbor je nastojao da oko sebe okupi slovenačku emigraciju, a insistirao je i na rehabilitaciji belogardejaca i domobrana. Stremilo se i pokušaju uspostave komunikacije sa slovenačkim komunistima. Kao radikalnija je opisivana Organizacija slovenačkih protivkomunista, čije je sjedište bilo u Klivlendu, dok su filijale organizacije djelovale u Austriji, Švedskoj i Saveznoj Republici Njemačkoj. OSP je, prema informacijama DSIP-a, pledirala za propagandne, ali i znatno radikalnije metode u suprotstavljanju Jugoslaviji i njenom poretku: „Osim širenja neprijateljske propagande, u programu ima i nasilno rušenje društvenog sistema u SFRJ, uključujući i diverzantsko-terorističke metode“.

U narednim godinama jugoslovenske vlasti su nastavile da prate aktivnosti slovenačkih političkih emigranata, pa tako u dokumentima iz sedamdesetih godina pronalazimo brojne informacije o ciljevima, odnosno o političkoj orijentaciji slovenačkih političkih emigranata. U dokumentu Saveznog Sekretarijata za unutrašnje poslove iz marta 1974. godine stavljen je akcenat na snažnu prozapadnu orijentaciju slovenačke političke emigracije. Isticana je, u kontekstu tenzija na Bliskom istoku, njihova kritika jugoslovenske globalne politike, odnosno proarapskog kursa Beograda u arapsko-izraelskom sukobu. Istovremeno, primjećivalo se da je slovenačka emigracija jasno prozapadno orijentisana, odnosno da je osuđivala navodno jugoslovensko okretanje Sovjetskom Savezu. [...]

Organizacije makedonske političke emigracije bile su zasnovane na idejnom nasleđu VMRO. Centralna organizacija Makedonaca u emigraciji bila je grupa oko starog lidera VMRO Ivana Vanča Mihailova. Ova grupa je formalno bila organizovana u okviru Makedonske patriotečske organizacije (MPO). Predvodnik organizacije je bio već pomenuti Mihailov, koji je u tom periodu bio stalno nastanjen u Italiji, a MPO je svoje filijale imala i izvan Italije – u Belgiji, Kanadi, Sjedinjenim Američkim Dražavama i Australiji. Centrala organizacije nije, međutim, bila u Italiji, već u Sjedinjenim Američkim Državama – u Indijanapolisu. Radilo se, prema ocjenama DSIP-a iz 1970. godine, o jasno probugarski orijentisanoj organizaciji, koja je osporavala postojanje makedonske nacije i pledirala za pripajanje Vardarske Makedonije Bugarskoj: „Djeluje aktivno neprijateljski, na platformi negiranja makedonske nacije i borbe za priključenje Bugarskoj“. Navedeno je da MPO sarađuje sa hrvatskom HOP-om, što je predstavljalo nastavak još predratne vmroovsko-ustaške kooperacije. MPO je izdavao časopis „Makedonska tribuna“. U Briselu je djelovalo i Društvo „Todor Aleksandrov“, koje je, prema jugoslovenskim saznanjima sa početka sedamdesetih godina, takođe bilo vezano za ličnost Ivana Mihailova.[...]


(KRAJ)

---