-PIŠE: DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ

U Nojbabelzbergu, nadomak Berlina, izgrađeni su ogromni novi studiji, a UFA se bez oklijevanja dala na unapređenje produkcije, distribucije i prikazivanja tako što je okupila tim prvorazrednih producenata, reditelja, pisaca i tehničara. O uspješnosti organizacije u tom pogledu možda najbolje svjedoči činjenica da su do kraja rata produkciona postrojenja Njemačke bila deset puta veća nego na početku, da je igrani film institucionalizovan kao dominantna forma i da njemačka filmska industrija u komercijalnom smislu nije zaostajala ni za jednom drugom nacionalnom kinematografijom na svijetu. U kratkom periodu tokom dvadesetih godina, bila je jedini uspješan konkurent Holivudu na stranim tržištima, pa i američkom. Kad se u novembru 1918. Prvi svjetski rat završio porazom Njemačke, država je prodala svoj udio u kompaniji Dojče banci i korporacijama poput Krupa i I.G. Farbena. UFA je tako prešla u privatno vlasništvo i postala najveći kartel u Njemačkoj. Katastrofalni poraz koji je Njemačka doživjela za posledicu je imao to što je većina njene inteligencije počela potpuno da se odriče prošlosti, dok se, s druge strane, rodilo novo oduševljenje za sve progresivno, eksperimentalno i avangardno. Osnovana je nova liberalna demokratska republika čiji je kulturni centar bio u Vajmaru. Marksizam je postao poštovan u redovima intelektualaca prvi put u istoriji Njemačke; ekspresionizam je prevladavao u umjetnostima; a početkom 1919. je Savjet narodnih predstavnika ukinuo cenzuru na nacionalnom nivou. U takvoj atmosferi, popunjeno kreativnošću, nestalo je i poslednjeg traga intelektualnog otpora filmu, pa su mladi radikalni njemački umjetnici bili spremni da ga prihvate kao novo sredstvo komunikacije s masama. Prve mirnodopske produkcije UFA bile su raskošno kostimirane drame (Kostum- filme), čija je namjena u početku bila da budu konkurencija italijanskim spektaklima kakvi su bili „Kvo vadis?” ili „Kabirija”. Film Džoa Meja „Veritas vincit” (1918), preobimna drama o selidbi duša kroz tri različita istorijska doba, vjerovatno je postavio konvencije tog žanra, ali će pravi majstor ovog žanra postati Ernst Lubič (1892-1947). Prije nego što je došao u UFA, 1918, Lubič je radio kao glumac za Maksa Rajnharta i režirao popularnu seriju kratkih komedija. Te godine je režirao dva luksuzna kostimirana filma s poljskom glumicom Polom Negri (1894-1987): „Oči mumije Ma” (Die Augen der Mumie Ma) i „Karmen” (Carmen). Oba filma su postigla dovoljno veliki uspjeh da Lubič i njegov producent Paul Davidson odluče da se okušaju i s trećim.To je bio film „Madam Di Bari”, djelo o Francuskoj revoluciji, koji je postigao međunarodni uspjeh i lansirao čuvenu seriju istorijskih značajnih događaja koji nas podsjećaju na prvi dio Lubičeve karijere. Jedan za drugim, Lubič je veoma brzo režirao redom filmove „Ana Bolen” (Anna Boleyn, 1920), „Faraonova žena” (Das Weib des Pharao, 1922) i „Sumurun” (1921). Ti istorijski filmovi – a Lubič je režirao mnogo drugih vrsta filmova tokom svog njemačkog perioda – bili su tehnički na visokom nivou zahvaljujući njegovom dinamičnom upravljanju masovnim scenama i briljantnoj primjeni vještačkog osvjetljenja – vještinama koje je, kako se čini, naučio od Rajnharta. Sem toga, on je unio inovacije u primjeni novih uglova kamere i brze montaže, što je kao „revolucionarno” impresioniralo američke kritičare. U svakom slučaju, Lubičeva tehnička virtuoznost je bila prva te vrste koju je njemačko filmsko platno imalo, pa je upravo stručnost, zajedno s njegovim marljivo pedantnim rekonstrukcijama detalja izdatog perioda (što je savremena kritika nazvala „istorijskim realizmom”) iz filma u film, uvrstila Lubičeve spektakle među najpopularnije u poslijeratnom periodu, i to ne samo u njemačkoj nego i u cijelom svijetu.


(NASTAVIĆE SE)

---