-Piše: DR RADOSLAV T. STANIŠIĆ

Taj sistem distribucije je primoravao prikazivače da prihvataju filmove produkcione kompanije u velikim grupama, odnosno „blokovima“, vezanim za nekoliko izuzetno poželjnih filmskih naslova, obično su to bili prestižni filmovi sa zvijezdama u vodećim ulogama, to prije produkcije, unaprijed. Ta politika distribucije tipa „sve ili ništa“ očigledno je išla naruku producentu, koji je tako dobijao stalni plasman svojih filmova bez obzira na njihov kvalitet, pa su zato uskoro sve produkcione kompanije pribjegle tom sistemu rada. Međutim, za samo godinu dana praksa blok-bukinga je dovela do takvih zloupotreba da su se vodeći nacionalni prikazivači pobunili protiv holivudskih produkcionih kompanija na skoro isti način na koji su se nezavisni, kao što je bio Cukor, samo nekoliko godina ranije bili pobunili protiv monopolista iz Patents Company. Direktori dvadeset šest najvećih premijernih prikazivačkih lanaca su 1917. osnovali lanac pod nazivom First National Exhibition Circuit, čiji je cilj bio da se suprotstavi korporaciji Paramount Famous Players-Lasky tako što će proizvoditi ili distribuirati sopstvene filmove. Riječ je bila o pokušaju da se preuzme kontrola nad sredstvima za proizvodnju i distribuciju filmova – kao što je i praksa blok-bukinga podrazumijevala namjeru producenata da preuzmu kontrolu nad sredstvima za distribuciju i prikazivanje. Ukratko, obje sukobljene strane su bile svjesne (kao i Edison prije njih) činjenice da onaj ko kontroliše distribuciju kontroliše cjelokupnu filmsku industriju. Pod stručnim rukovodstvom V. V. Hodkinsona, koji je i osnovao distributersku kuću Paramount 1914, First National je uspjela da do 1918. privremeno eliminiše blok-buking i da preuzme jedinstveno pravo na distribuciju filmova filmske zvijezde broj jedan, Čarlija Čaplina.
Za osvetu, Paramount Famous Players-Lasky Corporation se 1919. upustila u posao s bioskopskim salama i otkupila premijerne sale i lance prikazivača širom zemlje. Cukorova kampanja preuzimanja sala za prikazivanje filmova je bila isto onako agresivna i bezobzirna kao što je deceniju ranije bio rat MPPC protiv nezavisnih proizvođača. Njegovi agenti su među nezavisnim vlasnicima bioskopa od Nove Engleske do Teksasa i Kolorada postali poznati kao „razbijački tim“ ili „dinamit banda“. Do 1912. je korporacija Paramount Famous Players-Lasky posjedovala 303 bioskopa, a First National 639. njen rat protiv kompanije First National i, kasnije, protiv firme Loew`s – oko dominacije nad distribucijom i prikazivanjem nastavio se do kasnih dvadesetih godina, kulminirajući bankrotstvom korporacije Paramaount i time što je kompanija Warner Brothers preuzela First National. Prije nego što se to dogodilo, međutim, First National je sama po sebi postala najveća sila, pa su se Fox, Goidwyn i Universal pridružili Cukoru u trci za preuzimanjem bioskopskih sala. Tu trku, koja je, prirodno, zahtijevala ogroman kapital za ulaganje u nekretnine, ne računajući uobičajene troškove produkcije, finansirale su velike bankarske kuće s Vol strita: Kuhn, Loeb and Company su podržavali Paramount Famous Players-Lasky; Du Ponts i Chase National Bank su stajali iza kompanije Goldwyn; Fox je bio pod pokroviteljstvom osiguravajuće grupacije John F. Dryden-Prudential, a Universal je iza sebe imao Shields and Company. Emisije dionica produkcionih kompanija su puštane u promet i uključivane u listing njujorške berze namijenjen javnim investicijama, pa su profesionalni finansijeri počeli da bacaju oko na menadžerske pozicije u samoj industriji, da bi na licu mjesta štitili sopstvena ulaganja. Tako se počelo s neprekidnim uplitanjem američkog krupnog biznisa u film, pa je, manje od decenije pošto se odustalo od prvobitnih projekcija u izlogu, film prerastao u industriju velikog obima. Do pojave zvučnog filma krajem dvadesetih ta industrija je zauzela, po nekim proračunima, uglavnom proračunima upravo njenih promotera, četvrto mjesto po veličini na nacionalnom nivou. (NASTAVIĆE SE)

---