-PREVEO SA RUSKOG I PRIREDIO: VOJIN PERUNIČIĆ

Vraćajući se priči o „ruskoj prijetnji“, možemo primijetiti da među ruskim carevima ne treba tražiti velike vojskovođe. Petar I je veliki reformator, ali ako ne upadnemo u vječito patriotsko iskušenje da uljepšavamo svoju nacionalnu istoriju, onda moramo priznati da je on kao vojskovođa porazio neprijatelja u samo jednoj pravoj bici – Poltavskoj bici.

Druga je priča šta je ta bitka značila sa političke tačke gledišta za mnoge bitke i koja je odredila istorijsku granicu ne samo za Ruse lično, nego i za cijelu Evropu. Poslije Poltavske bitke jedna velika evropska država je postala mala (Švedska), a druga velika (Rusija).

U toku te bitke Petar je primijenio niz noviteta u vojničkoj taktici, o čemu je već bilo priče, ali sa tim se lični doprinos ruskog cara u vojničkoj vještini, ipak, ograničava. Poltavska bitka nije bila obična bitka, već je zauvijek odredila sudbinu nacije, zato Petar, stavši na čelo vojske, nije igrao ulogu samo vojskovođe, koliko političkog lidera, koji je časno i muški navalio odgovornost na svoja pleća. Car je bio spreman da pobijedi ili umre sa svojim narodom. Zato je Petrov podvig prije svega moralni čin običnog građanina, pa onda, naravno, vojnički – jer i oko njegove glave su letjeli meci i parčad granata.

Rusi nijesu imali Karla XII među svojim carevima, tj. gospodara, koji je bio spreman da ratuje s kim god bilo iz strasti, zadovoljstva i radi slave. Švedskog gospodara ne možemo nazvati „osvajačem“, jer njega nijesu interesovala samo osvajanja, već rat kao proces, tj. rat radi rata.

Rusi nijesu nikad imali ni svog Napoleona među svojim carevima, koji je bio ravan Korzikancu u vojničkim vještinama, strategiji i talentu, i što je veoma važno, po neograničenoj drskosti i želji za slavom, kao i stalnom željom za proširenjem i osvajanjem teritorija. Da je Napoleon mogao da osvoji Englesku i Rusiju pored ostale Evrope, možda on ne bi mnogo razmišljao da krene samo prema Indiji, Kini ili Americi, već bi krenuo i prema mongolskim stepama, hladnom Grenlandu, ili prema najmanjem kokosovom ostrvcetu na Polineziji.

Aleksandar I nije prvi ruski imperator koji je maštao o vojničkoj slavi. Čak njegov otac Pavle I, vitez-fantazer, iako je maštao da osvoji ogromnu Indiju, da bi oslobodio Maltu, nije pošao tamo lično, već je poslao atamana Platova u pohod. Takođe i Suvorov je ratovao sa Francuzima u Italiji i prelazio Alpe, a ne Pavle. Uz sveukupan carev realni pogled na svijet, koji je imao Pavle, on je bio svjestan toga da će se vojskovođa Suvorov bolje snaći u rešavanju svih tih vojnih zadataka, nego on lično sa njegovim iskustvom, koje je bilo ograničeno i koje je stekao na manevrima u Gatčini.

Dok je bio mlad, Aleksandar to nije shvatao. Istina je, Suvorov nije bio pored cara u momentu novog zaoštravanja situacije među narodima Evrope. Najbolji ruski vojskovođa, kojega je Napoleon lično visoko poštovao, već je ležao pod zemljom. Ostale ruske vojskovođe, među njima i toliko uvažavanog i cijenjenog u Rusiji Mihaila Kutuzova, Korzikanac je omalovažavao i ponižavao. Iz cijele plejade tadašnjih ruskih generala, Napoleon je izdvajao samo jednog – Petra Bagrationa, učenika Suvorova. Kasnije, čak i kad je bio poražen u ratu 1812. godine, Napoleon nije promijenio svoje mišljenje. Bog mu je sudija.

U prvoj opšteevropskoj antifrancuskoj koaliciji, koja je postavila sebi zadatak da uguši revoluciju i izvrši restauraciju monarhije, Rusija je u tome bila pasivan učesnik. Katarina je učestvovala u moralnoj i političkoj podršci koaliciji i novčano je pomagala, ali nije vojnički. Savez se konačno raspao 1797. godine. Druga koalicija, u kojoj je Rusija veoma aktivno učestvovala u početku (pohod Suvorova), raspala se poslije toga kad su Austrijanci podmuklo izdali korpus Rimski-Korsakov i izložili ga napadu Francuza, a zatim su Englezi odbili da vrate Pavlu I Maltu, za kojom je žudio.


(Nastaviće se)

---