-PIŠE: SVETISLAV ŠESTOVIĆ

Stožerska četa je najbrojnija bila u bataljonu. U njenom sastavu pored Stožerana bilo je ljudstvo iz Pisane Jele i Sokolca. Njeni borci su smješteni u četiri voda. Komandiri vodova su bili: prvoga voda Krsto Čović, drugoga voda Vladimir Šestović, trećega voda Milić Leko i četvrtoga voda Đoko Madžgalj.

Crna Gora je objavila rat Turskoj 9. oktobra 1912. godine. Tada je Prošćensko-barički bataljon bio spreman za borbu sa Turcima i ušao u Istočni odred crnogorske vojske. Komandant Istočnog odreda bio je brigadir serdar Janko Vukotić. Glavninu snaga Istočnog odreda crnogorske vojske sačinjavale su Kolašinska brigada (komandant Miloš Medenica), Durmitorska brigada (komandant Joko Adžić) i Tarski odred pod komandom Mašana Božovića. Dalje, takoreći u mimogred, formirani su i ostali bataljoni, iz čijih sastava je formirana Bjelopoljska brigada. Poslije Prošćensko-baričkog bataljona, formiran je Brzavski bataljon, a onda Bjelopoljsko-orahovički i nešto kasnije Pećarsko-pešterski. Ovaj bataljon, posle nekog vremena, nazivao se Pećarsko-bistrički. Ukupna snaga Istočnog odreda bila je oko 12.500 vojnika sa 4 mitraljeza i 32 artiljerijska oruđa.

Serdar Vukotić, pošto je s vojskom stigao u Štitaricu, pozvao je turskog komandanta Mojkovca da se preda, garantujući da će čast i život svih oficira i vojnika biti osigurani.T urski komandant nije prihvatio ponudu.Tako je na pravcu Kolašin – Mojkovac – Bijelo Polje rat počeo 9. oktobra 1912. godine oko 10 časova.

Prošćensko-barički bataljon učestvovao je u borbama za oslobođenje, prvestveno svoga kraja, pa onda i šire. O borbenom raspoloženju njegovih boraca i uopšte srpskog stanovništva sa ovog područja, dovoljno govori činjenica da je to bio dobrovoljački bataljon i da nije bila potrebna nikakva mobilizacija. Borba za oslobođenje vođena je sa oduševljenjem i izvanrednim borbenim duhom. Borbeni moral bio je na visokom nivou.

Turske karaule bile su dobro utvrđene i moderno podešene za odbranu, bile su okopane šančevima postavljenim oko karaula za odbranu. Napadali su i jurišali, tako reći goloruki, osim staromodne puške u rukama, tvrdo zidane i za odbranu utvrđene karaule, na koje je trebalo da udara artiljerija i mitraljezi. Ali ta hrabra i muška srca to su rešavala i sa puškom u ruci, zbog toga su i trpjeli gubitke. Uprkos svemu, te ljude je odlikovala hrabrost, vještina i snalažljivost. Žestoke borbe vođene su na liniji Cer – Lijeska – Vraneš. Bila je to osvetnička borba sa odavnina zavađenim Kaljićima. Već 12. oktobra bio je cio Vraneš oslobođen. Turska vojska iz Vraneša se djelimično predala, a djelimično pobjegla u pravcu Prijepolja i Pljevalja.
Bijelo Polje je oslobođeno 11. oktobra u popodnevnim časovima. Turske trupe povukle su se iz varoši i odstupile preko Rasova. Toga dana komandant Istočnog odreda, od kralja Nikole dobio je telegram upozorenja, da nebi dalje prodirao niz Lim u pravcu Prijepolja, niti Tarski odred Mašana Božovića u pravcu Pljevalja, a da dalje napade usmjeri ka Pešteri i Rožaju. Tako je odred Mašana Božovića morao da obustavi dalje prodiranje prema Pljevljima, na Kosenici utvrdio svoje odbrambene položaje i ostao u stavu iščekivanja. Vraneški muslimani priključili su se turskim snagama iz okoline Pljevalja i vodili žestoke borbe sa Tarskim odredom Mašana Božovića. Zato je Vukotić uputio Prošćensko-barički bataljon Sekula Boškovića sa jednom četom Poljana u pomoć Božoviću.

Tarski odred u suštini bio je sjeverna kolona Istočnog odreda, u operaciji nazvan je Tarskim odredom. Tarski odred sačinjavali su: Šaransko-jezerski bataljon, komandant – komandir Vule M. Knežević; Dobrovoljački-ustanički bataljon, nazvan Premćansko-krupički bataljon, komandant – komandir Petar Đurašković; Bobovsko-ograđenički bataljon (dobrovoljačko-ustanički), komandant – kapetan Nikola Pejović; Nikšićka samostalna četa operativne vojske prve klase – komandir Spasoje Ilić; Dva voda (polubaterija) sporometnih starih brdskih krupovih topova – svega dva oruđa, komandiri artiljerijski poručnici Radosav Džaković i Luka Jauković.


(Nastaviće se)

---