-Piše: VESELIN DRAŠKOVIĆ

Tranzicijska kvazi-neoliberalna „šok terapija” je retorički, plišani i pogrešan „revolucionarni” put, koji je forsirao individualne i povlašćene interese malog broja privilegovanih lica. Nesporno je da u svakom društvu paralelno postoje nomenklaturni i narodni interesi. Ali, njihova pretjerana konfrontacija (raskorak) vodi društvo u velike probleme i krizu.

Neoliberalizam se u većini država tranzicije pretvorio u zloupotrijebljenu teoriju. On se prethodno u globalnim relacijama vulgarno pretvorio u ideologiju (a ne obratno, kako neki tvrde alibi-ekonomisti, da kritičari navodno „ideološki objašnjavaju neoliberalizam”). Ja često upotrebljavam izraz kvazi-neoliberalizam, koji predstavlja metaforu i meta-foru za veliku (tranzicijsku) prevaru naroda. Orkestrirana i programirana dogma je glavni sastojak ideologije. Zbog toga se ona često, uporno, sofisticirano i klokotristički „provlači” u medijima i svakodnevnom životu.

Svaki oblik totalitarizma (pa i neoliberalnog) je put koji vodi u ropstvo! Kvazi-neoliberalizam sam uvijek posmatrao kao kombinaciju suptilnog ropstva, lažne slobode, interesnih privilegija i komedijaško-amoralne retorike. Radi se o nametnutom izboru nevolja, koji vodi u organizovani haos i djelimično kontrolisanu destrukciju. Zbog toga je tranzicija izgubila epitet univerzalnosti, integralnosti, moralnosti i kompetentnosti, kao i povjerenje narodnih masa u njen pozitivan ishod.

Kvazi-neoliberalna klokotrizacija (velika prevara) nije nastala niotkuda ni slučajno, nego u jednoj koordinisanoj, kopiranoj i sofisticiranoj kombinaciji globalnih i lokalnih interesa. U njoj su pomiješani mnogi elementi i procesi: ekonomizacija, markretizacija, oligarhizacija, imperijalizacija, tehnologizacija, informatizacija, medijalizacija, neokolonizacija, deetatizacija, denacionalizacija, virtualizacija, menadžerizacija, kriminalizacija, plagijatizacija, improvizacija i dr. Sve to skupa vodi u opasan proces društvene destrukcije i debilizacije. Jasno je da je to služilo nosiocima klokotrizacije: nomenklaturama vlasti, alibi-reformatorima, „novim elitama”, „naučnim oriđinalima” i njihovim lobistima.

Demistifikacija zamagljenih kvazi-neoliberalnih (klokotrističkih) aranžmana davno je počela, naučno i medijski, ali ne i sudski. Za izlazak na put razvoja potrebno je otkrivanje istine i uočavanje mnogih paradoksa, koji opasno egzistiraju u većini društava tranzicije između prividnog i stvarnog, retoričkog i praktičnog, formalnog i suštinskog. Mnogo je lakše njihovo prepoznavanje od pokretanja institucionalne akcije za popravljanjem iskrivljene prakse, svijesti i savjesti.

Mnogi problemi i kriza su se dugo širili kao korov. Ugrožavali su razvoj (društveni, ekonomski, institucionalni, naučni, obrazovni, kulturni, intelektualni, stvaralački, vrijednosni i dr.). Svaki sistem čine ljudi, koji bi trebalo da racionalno proizvode materijalna i duhovna dobra, kao i da stvaraju, jačaju i usavršavaju jake i efikasne institucije (pravila ponašanja) i obezbjeđuju dosljednu i odgovornu primjenu zakona. Posebno je to značajno kod svih oblika izbora. Dominacija namještenih i povlašćenih izbora u raznim oblastima i na raznim nivoima odlučivanja dovela je, pored ostalog, do gomilanja funkcija, koristi istih osoba i negativne selekcije kadrova. Na taj način se direktno negirao institucionalni i društveni poredak. Namjerne sistemske, ekonomske, političke, obrazovne i institucionalne greške su (ne)djela ništavila, svaštočina, štetočina, oholih samoljubaca, primitivaca i negativaca, osoba bez savjesti.

Građansko društvo, institucije, vladavina prava i demokratija su idealni instrumenti zaštite ljudi od vlasti. Ali, oni ne djeluju uvijek, nego zataje kad ih negiraju i izdominiraju razne nacionalne, korporativne, neformalne i alternativne strukture, koje pritiskaju individue (narod) mnogo više od toliko kritikovane države (kontrolišu, narušavaju i redukuju slobode, potcjenjuju, prinuđuju, ucjenjuju, determinišu...). Građansko društvo i demokratija su uzorne meta-institucije, dio sociokulturnog kapitala i razvoja. Oni su skup određenih etičkih, kulturnih i civilizacijskih vrijednosti, pomoću kojih se u društvu realizuje određeni poredak kao društveni konsenzus.


(Nastaviće se)

---