Vrlo neprijatna bila je i tzv. Šandorska afera, tokom koje je Jovan Grujić Jota tužio patrijarha Brankovića krivičnom sudu zbog pronevjere i prevare na štetu crkvene opštine Šandor (Aleksandrovo). U ovoj skandaloznoj aferi radikali nijesu birali sredstva da srozaju patrijarhov ugled. Putem „Zastave”, radikalskog zvaničnog lista, predstavljen je u više nastavaka istorijat navodne pronevjere, koju je Branković učinio još kao somborski prota. Patrijarh Georgije predstavljen je kao ličnost bez ikakvih skrupula. Poslije dugog procesa dokazana je neosnovanost optužbe, a tužitelj je kažnjen za klevetu.

Nezadovoljni ovakvim ishodom, radikali su nastavili privatnu istragu protiv patrijarha, kojoj se priključio i Jaša Tomić. Pored toga, nastavili su da ga klevetaju preko „Zastave” i to za istu stvar. Kolika je bila Tomićeva drskost u borbi protiv patrijarha Georgija pokazuje i njegova sloboda da karikira molitvu u Sabornoj crkvi u Sremskim Karlovcima što je, takođe, objavljeno u „Zastavi”.

Da su radikali koristili svaki trenutak za napad na Brankovića govori i jedno patrijarhovo pismo upućeno 1898. godine Lazi Kostiću, u kojem se on žali na svoj nezavidan položaj. Naime, patrijarhu je teško padao odlazak u Budimpeštu na obilježavanje pedesetogodišnjice Revolucije 1848/49, jer ako ne ode vlada će mu „upisati u grijeh i demonstraciju”, a ako ode „biće grdnje u našim novinama”. Poslije dužeg premišljanja patrijarh Branković je odlučio da ide, jer „zlo je poći al još gore ne otići”.

Iako je sve vrijeme morao da se bori sa državnim vlastima, ali i sa svojim sunarodnicima, patrijarh Georgije je neumorno radio na uređenju crkvenog života. I kao sveštenik i kao dugogodišnji član Sabora, on je dobro poznavao potrebe crkve i sveštenstva.

Već u prvoj godini svoje patrijaršijske službe patrijarh Georgije je pokrenuo jedno od veoma važnih pitanja – osnivanje monaške škole. Naime, patrijarh je, za razliku od nekih njegovih prethodnika, smatrao da je potrebno pripremiti i obrazovati mladiće za stupanje u monaški čin. Na sjednici Sinoda, u jesen 1890. godine, donijet je zaključak o osnivanju monaške škole i proslijeđen Saborskom odboru, koji je svoj predlog o osnivanju i izdržavanju škole trebalo da podnese na odobrenje Narodno-crkvenom saboru. Međutim, do osnivanja škole došlo je tek nekoliko godina kasnije, jer je trebalo obaviti neophodne pripreme za tako važan posao: pripremiti nacrt ustrojstva škole, proračun troškova, pronaći obrazovane i sposobne predavače. Na Zboru nastojatelja manastira Karlovačke mitropolije, 10/22. maja 1893. godine u manastiru Grgetegu, odlučeno je da manastiri iz sopstvenih prihoda osnuju školu za svoje sveštenstvo. Ustanovljen je predračun troškova škole, izabrani su članovi Patronata, pored patrijarha Brankovića kao vrhovnog patrona, upravitelj i nastavnici. Ubrzo je patrijarh uputio okružnicu svojim episkopima, koja se odnosi na njihove područne manastire, u predmetu prijave pitomaca za monašku školu. U decembru 1893. godine patrijarh Branković je osveštao i svečano otvorio Monašku školu u manastiru Hopovo. Škola je otpočela rad već sledećeg dana, 13/25. decembra, sa tri profesora (od kojih je jedan bio upravitelj) i dvanaest đaka. Uredbom Monaške škole predviđeno je da školovanje traje četiri godine i da se primaju samo učenici koji su završili četiri razreda gimnazije, realke ili građanske škole. Izučavale su se sledeće grupe predmeta: svetovni (opšti), bogoslovski, ekonomski i neobavezni (njemački i mađarski jezik, notalno pojanje i pjevanje). Rad škole pomno je pratio patrijarh Georgije, a koliko mu je stalo do njenog ugleda svjedoči činjenica da je svake godine prisustvovao završnim ispitima. Monaška škola radila je punih šest godina, zatvorena je 1899. Iako nije bila dugog vijeka, značajno je unaprijedila monaštvo u Karlovačkoj mitropoliji.

Nije prošlo ni godinu dana, kada je patrijarh sazvao sjednicu Patronata bivše Monaške škole, radi dogovora oko daljeg obrazovanja manastirskog podmlatka. Riješeno je da se o trošku manastira podigne internat za četrdeset siromašnih učenika Karlovačke mitropolije, kao dopuna Stratimirovićevom Blagodjejaniju. U tu svrhu patrijarh Georgije je poklonio mjesto, kupivši kuće u vrijednosti od 7.000 kruna, na kojem je 1904. sazidana zgrada u vrijednosti od 36.000 kruna, a po projektu arhitekte Vladimira Nikolića.

Priredio:

MILADIN VELjKOVIĆ

(Nastaviće se)

---