Prihvatajući sporazume o priznanju krivice sudovi nijesu cijenili dokaze iz spisa, ali su, posebno u slučaju okrivljenih za korupciju na visokom nivou, nabrajali olakšavajuće okolnosti u korist okrivljenih. Statistika pokazuje da je u mnogim slučajevima sud kao olakšavajuće okolnosti cijenio činjenice koje to ne mogu biti. Sa druge strane, otežavajuće okolnosti su zanemarivane, a sve to je rađeno kako bi se okrivljenim izrekle što blaže zatvorske kazne. Zbog toga se dešavalo da se organizatorima kriminalnih grupa za djela iz oblasti korupcije na visokom nivou izriču zatvorske kazne ispod zakonskog minimuma, ali i da budu blaže kažnjavani od pripadnika njihove grupe.
Sudovi često, odmjeravajući visinu kazne koja se izriče okrivljenom, cijene to što je oženjen, otac, čak i punoljetne djece, što krivičnim djelom, ma koliku štetu nezakonitim radnjama pričinio, korist nije uzeo za sebe. Čak je kao olakšavajuća okolnost u slučajevima izvršenja više krivičnih djela nekada navođeno da je okrivljeni sva djela počinio u istom periodu, te se tako ne može smatrati „povratnikom”, odnosno licem koje je osuđeno za više krivičnih djela.
Sve ove nelogičnosti u postupanju Specijalnog državnog tužilaštva i Višeg suda u Podgorici navedene su u publikaciji MANS-a „Pravosuđe i borba protiv korupcije, iza statistike, analiza pravnog okvira i pravosnažnih sudskih presuda”. U ovom dokumentu oni su ukazali i da sud čak „sumnjivo” koristi okolnosti u slučaju ranije osuđivanosti, naročito za istovrsna krivična djela ili takozvani „raniji život učinioca”. Ranija neosuđivanost, kako nalažu zakonski propisi, uzima se kao olakšavajuća okolnost, dok se osuđivanost za istovrsno krivično djelo po pravilu uzima kao otežavajuća.
– Međutim, sudovi u praksi raniju osuđivanost okrivljenog zbog istovrsnog krivičnog djela ne uzimaju kao otežavajuću okolnost, već konstatuju da je ranije krivično djelo izvršeno u istom vremenskom periodu, pa je to razlog da kaznu ublaži ispod zakonskog minimuma. Tako proizilazi da sud u korist okrivljenog cijeni činjenicu da je vršio više istovrsnih krivičnih djela samo zato što je to radio u istom vremenskom periodu – navedeno je u izvještaju MANS-a.
Postupanje suda na ovaj način i izricanje izrazito niskih kazni zatvora zahvaljujući nerealnim olakšavajućim okolnostima zabilježeno je u najvećoj korupcionaškoj aferi protiv pripadnika takozvane budvanske kriminalne grupe. Ovu kriminalnu organizaciju formirao je i njome upravljao nekadašnji potpredsjednik Demokratske partije socijalista Svetozar Marović. On je za organizovanje osam malverzacija u Budvi, u kojima je po državu nastala šteta od nekoliko desetina miliona eura, dobio izrazito nisku zatvorsku kaznu. Takođe, određeno je da se od njega naplati znatno manji novčani iznos u odnosu na štetu nastalu po državu njegovim nezakonitim djelovanjem. Osim što je zahvaljujući nerealnim „olakšavajućim okolnostima” dobio izuzetno nisku zatvorsku kaznu, Maroviću su pravosudni organi omogućili i da pobjegne iz države kako bi izbjegao robiju.
Marović je za više malverzacija u Budvi osuđen na kazne ispod zakonskog minimuma zbog niza olakšavajućih okolnosti, među kojima je čak i činjenica da je oženjen i otac. Iako su njegova djeca punoljetna, pa i čak i oni imaju djecu, sud je kao olakšavajuću okolnost po nekadašnjeg političkog direktora DPS-a cijenio čak i djecu. Kaznu ispod zakonskog minimuma dobio je „zahvaljujući” tome što je otac Miloša Marovića, koji je čak i priznao da je učestvovao u jednoj od nezakonitih radnji. Osim ovoga, još jedna u nizu olakšavajućih okolnosti po Marovića je i to što je sva krivična djela počinio istovremeno, te nije postojala „ranija osuđivanost”.
Iz MANS-a su ukazali da je predmet sporazuma o priznanju krivice sa tzv. budvanskom kriminalnom organizacijom bilo ukupno osam korupcionih afera. Tužilaštvo je procijenilo da je u ovim malverzacijama nastala šteta od preko 45 miliona eura. Po zakonskom opisu najteži oblik krivičnog djela zloupotreba službenog položaja postoji u slučaju kada vrijednost prijavljene imovinske koristi prelazi iznos od 30.000 eura. Iako je ta suma u slučaju budvanskih afera premašena za iznos hiljadu i po puta veći, tužioci i sud odmjeravajući kaznu za šefa organizovane kriminalne grupe Svetozara Marovića to nijesu cijenili kao otežavajuću okolnost. M.V.P.

---

Paušalno obrazložene presude
Presude kojim se prihvataju sporazumi o priznanju krivice za djela korupcije, čak i u slučaju Višeg suda u Podgorici, ne sadrže detaljni opis činjenica i dokaza. Često je samo paušalno navedeno da je tužilac pravilno cijenio dokaze, postupao po zakonu, utvrdio olakšavajuće okolnosti po okrivljenog... ali bez objašnjenja o predmetu i izricanju niskih kazni.
– U presudi kojom je usvojen sporazum o priznanju krivice sa organizatorom kriminalne organizacije i kojom je tom organizatoru izrečena kazna zatvora na granici propisanog minimuma, sud nije čak ni paušalno naveo nijednu olakšavajuću okolnost. Dajući „obrazloženje” u tom dijelu sud pravilno konstatuje da on ne odmjerava kaznu nego utvrđuje da li se tužilac pri pregovaranju vrste i visine kazne držao pravila iz materijalnog zakona, a zatim paušalno navodi da je to analizirao, i da je tužilac „na ročištu dodatno pojasnio okolnosti koje su uticale na visinu ugovorene kazne, pa je sud utvrdio da se radi o tim okolnostima” – navedeno je u izvještaju MANS-a.