U izdanju Instituta za srpsku kulturu iz Nikšića izašla je nova knjiga dr Budimira Aleksića, docenta na Fakultetu za kulturu i medije iz Beograda, pod naslovom „Biblija i srpska epika”. Riječ je o znatno proširenoj verziji Aleksićeve magistarske teze koja je, pod naslovom „Biblijske teme i motivi u Vukovim pjesmama najstarijih vremena”, odbranjena na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu 2001. godine. Istraživanje koje je autor sproveo u ovoj knjizi urađeno je na materijalu srpske narodne epike najstarijih vremena, kako je ove pjesme nazvao Vuk Karadžić, a to su istorijske i neistorijske pjesme iz Vukove druge knjige „Srpskih narodnih pjesama” bečkog izdanja, u kojima se lako uočavaju biblijski duh i biblijski sadržaji. Prof. dr Vukašin Baćović, koji je jedan od recenzenata knjige, naglasio je da osnovni utisak koji se nameće tokom čitanja jeste da je autor, nadahnuto istraživački, unio svoju duhovnost i naučnu zrelost u obilje tema i ideja, koje su uvijek korisne i inspirativne za svakog proučavaoca Biblije i srpske narodne epike.
- Knjiga pokreće mnoštvo spoznaja, pitanja o iskušenjima vječitih ljudskih težnji koje su ušle u srpsku epiku i čije su poruke visok domet saznanja o našoj ukupnoj sudbini. Iako je u knjizi riječ o odnosu Biblije i srpske epike, autor veoma pregledno piše kako su biblijska učenja ostajala i sačuvala se i u drugim formama narodnog stvaralaštva (pripovijetkama, poslovicama, legendama i sl.), naveo je prof. dr Baćović.
Posebno poglavlje dr Aleksić je, smatra on, posvetio prevodu Biblije na srpski jezik, početku hristijanizacije Srba, Crkvi i paganskom nasljeđu. Čitaoci će se upoznati sa mnoštvom podataka o kojima se ranije pisalo, a u novijim vremenima bilo je dosta zatamnjeno. Na to su uticale različite društvene okolnosti, ateističko shvatanje života i naročito boljševičko-komunističko „prevaspitavanje” pravoslavnog naroda, u prvom redu srpskog.
- Autor podsjeća da su Srbi primili hrišćanstvo od Vizantije, a za hristijanizaciju i prosvjetiteljsku djelatnost su najzaslužniji Ćirilo i Metodije, a potom i njihovi učenici Naum i Kliment Ohridski. Iscrpno govori o biblijskim temama i motivima u našoj epici, njihovim prožimanjem sa prethrišćanskim tj. paganskim, a koje je Crkva „prečišćavala” i ispunjavala hrišćanskim sadržajima. Aleksićeva knjiga, po svojoj misaonoj obuhvatnosti, analitičkom pristupu i strukturi rada, povezuje različita vremenska razdoblja, održavanje srpskog duhovnog jedinstva i njegovu istorijsku samosvijest, zaključuje Baćović.
Knjiga dr Budimira Aleksića, ističe prof. dr Jovo Radoš, pripada onoj vrsti lektire čije nas univerzalne poruke okrepljuju u hristoljublju i nacionalnoj svijesti, posebno u vremenu velikih iskušenja, dezorijentacije i samozaborava.
- Njen sadržaj istinski raskida sa mnogim predrasudama vezanim za našu staru književnost i kulturnu tradiciju koja je, u prosvjetiteljsko-racionalističkom maniru i sa neprikrivenim odijumom, dugo označavana kao „crkvenjačka, popovska i mirotočiva”. Jer, od poznatih zapadnjačkih uticaja i otpora prema teološkim temama, gdje se religiozna osjećajnost, u najboljem slučaju, doživljavala kao „loš stilski princip”, nije ostala imuna ni srpska istorija književnosti. Sljedstveno tome, dugo su, po riječima dr Aleksića, bile zanemarivane i zapostavljane „hrišćanske komponente” naše usmene baštine, kao i njeno biblijsko utemeljenje i ishodište, naglasio je u svojoj raspravi o Aleksićevoj knjizi prof. dr Radoš.B.B.


Plod tragalaštva i erudicije

Aleksić u novoj knjizi podrobno i analitički, naveo je prof. dr Radoš, govori o tvoračkoj snazi biblijskih tema i njihovom uticaju na srpsku srednjovjekovnu književnost, uz preuzete motive i razne refleksije, analogije i simetrije, koje se daju uočiti u narodnim interpretacijama vjerskih predanja i učenja. Kako je naglasio, ono što se odmah može primijetiti jeste da on o tome ne besjedi „spolja”, sa primjesama uobičajene teorijsko-tematske adaptacije, mimikrije, ili vještačke „objektivizacije”, kako bi se zadovoljili neki raniji, pa i današnji, ideološki klišei, već su njegovi stavovi nedvosmisleni i otvoreni, i odaju čovjeka od znanja, koji je i srcem i umom „unutra”, kako u vjeri, tako i u pripadnosti srpskom nacionu.
- Listajući stranice knjige „Biblija i srpska epika” privrženici epske poezije i sami se mogu prisjetiti nekih od svojih ranijih duhovnih uvida u suštastvo poetskih slika i poruka datih u deseteračkim stihovima, ali ti uvidi ovaj put bivaju višestruko obogaćeni podrobnim i suptilnim analizama i asocijativnim vezama, koje se granaju u raznim pravcima, a koje su plod Aleksićevog predanog tragalaštva i erudicije, istakao je prof. dr Radoš.